Norðlingur - 16.08.1876, Blaðsíða 1

; 3.
Kemur út 2—3 á mánuði,
30 blöð als um árið.
Miðvikudass 16. ás;úst.
Kostar 3 kránur árg. (erlendis
4 kr.) stöK nr. 20 aura.
IJinn nafnfrægi jarðfræðingur Fr. Johnstrup heflr sýnt blaði
yoru þá æru að senda því svo látandi bréf, er vér hérmeð í nafni
sjálfra vor og Íesenda blaðs vors þökkum honum innilega fyrir.
¥. *
IVeykjahlíð þann 3. agúst 1876,
ílerra ritstjóri Skapti Jósepsson!
j>á er eg var á Akureyri, létu þér í Ijósi við mig, að yður kæmi
vel, ef eg vildi segja yður eitthvað af atleiðingum elds-umbrota
þeirra, er nýlega hafa orðið í Dyngjufjöllum; leyfi eg mér því hér-
með að inna yður stuttlega, hve mér lízt um þessi náttúrubrigði.
Yður er kunnugt, að vör lögðum upp frá Svartárkoti (fremsta
bæ í Bárðardal), er við fórum til fjallanna, og höfðum við sjóliðs-
f'oringi Garoc svo lítinn farangur með okkur sem vera mátti,
og þrjá menn til fylgdar; máttu fylgdarmenn þá eigi koma oss lengra
(með hestum) en í norðanverða Öskju; tjölduðum við þá þar , og
fórum síðan á faeti til kvera þeirra, er liggja hinumeginn hraun-
sléttunnar, og var það míluleið; fylgdarmenn fóru méð hestana
aptur til Svartárkots. Við Caroc dvöldumst átta daga á þessum fjar-
læga éyðistað, þar er öfl elds hafa um langan aldur sýntáhrif sín, og
varþar margs að gæta og margt að sjá. Ömuðu oss hér snæhríðar,
og varð oss því margt miklu torveldara en ella; þó tókst okkur að
rannsaka kverana og kveða á um leg Öskju og lögun hennar, og
munar það eigi litlu frá því, er Iandbréf Bjarnar Gurinlögssonar til
vísar.
Eg hefi kallað þelta kvera, og er það að því leyti eigi alsend-
is rétt, sem þetta eru firna stórir gígir, og gjósa þar upp sí og æ
himinháar gufusúlur með ógnarnið ; fyrir því fær að eius endrum
og sinnum, er vindurinn færir gufuna til hliðar, séð niður í gjár
þær og gljúfur, er liggja í botni höfuðkveranna, og eru kverarnir
sjáífir stundum alt að hundraöi feta á dýpt ; eru þar niðri mörg
smá-op og streyma gufuströkar upp þaðan afdjúpi jarðarinnar með
fekna miklum nið svo að ekki má heyra. Frá kverum þeim er
syðstir eru, renna Jþrív smáRekir og fer um þá vatn það er gufan
hefir þélt, og fellur niður í vatn eilt stórt, en vatnið er í jarðlæg-
ingu (Indsaenkning) þeirri, er liggur 750 feta undir yfirflöt botnsins
í Öskju. Meðfram vatninu eru margir smákverar, og er hitamál
vaínsins tvö stig og tuttugu, en þó rýkur eigi úr sjálfu vatninu, en
lagarlitur stöðuvatnsins er einkeunilega grænn , sein í «Víti» við
Kröflu. Umhverfis þann kverinn, er stærstur er, og liggur einn sér
i móti austri, er jörðin um fjórðung mílu út frá kverinum alþakin
vikur og eru sumir vikursteinarnir mjög stórir og er vikurlagið
nokkurra feta djúpt. Alt þetta hefir ruðzt nppúr iðrum jarðar, þá
er eldgosið varð þann 29. dag marzmán.; færði viudur þá smáa
vikurmola og dust yfir Austurland og jafnvel til Noregs og Sví-
þjóðar. Undir vikurinni sést mikið snælag síðan í fyrra, er það
tuttugu til þrjátíu fcta djúpt, og hefir vikurlag það varnað því, að
snælagið mætti bráðna í sumarhitanum. Nálægt kverunum og um-
hverfis þá eru hafningar (Forhöininger), er líkjast kvera-bollum;
hafa hafningar þessar myndazt af grárri leirleðju, er síðan hefir upp
gosið; sökkva menn djúpt niður í leðjuna, og með því að leðjunni
er rennihætt niður í kveragígina, er mjög hœtt við falli, er menn
nálgast gíga-rendurnar. Undra mikil hafa umbrot jarðar verið, þá
er eldgosið byrjaði, og má einkum sjá það á þeim hiuum mörgu
klettum af svörtu móbergi og blágrýti (Trap), er optlega eru inörg
hundruð verpilsfet á stærð; hafa klettar þessir slöngvazt uppúr o&
út af hinum rennil-mynduðu gígum hinna innstu kvera og liggja þar
víðsvegar; sumir þeirra hafa og runnið lengra með leirleðjustraum-
inum, og færzt niður hallandann niður í mót vatninu, svo sem væri
þetta hraunstraumurinn sjálfur , en eiginlegt. hraun hefir þó eigi
orðið samfara jarðgosunum hér i fyrra, svo sem var á Mývatns-
öræfum; eru hér og als engir eiginlegir «Geysar»
Ætlandi er, að stór eldsumbrot séu hætt hér um stund, og
jafnvel um langan tíma; sýnist svo, sem það megi ráða af jafn-
farleik (llegelmæssighed) þeim, er gufustreymingarnar gjörast nú
með, þá er þær færast um þessar eldlegu öryggis-pípur (Vulkanske
Sikkerliedsventiler); það sýnist og að styrkja þessa ætlan, að alla
þá stund , er við dvöldumst við kverana, kenndi jafnvel eigi hinnar
minnstu jarðhræringar. {>að er og efiaust, að kverarnir munu fram-
vegis vella , svo sem nú gjöra þeir, og brennisteinn eigi af þeira
myndast til mtina í bráð, en það má síðar verða, er hitagufan tek-
ur að sjatna til muna.
Magðalena þuriður BenedictsdóUir Gröndal,
(fædd 10. júní 1873, dáin 22. raarz 1876).
Iíveðju þér ég kæra sendi,
kóngur himna, lof sé þér,
þó að gjöf frá þinni hendi
þætti fremur skammvinn mér I
Engil sendi eg aptur nú
upp til þín með von og trú;
vefðu’ hann fast í föður-örmum,
frelsaðan frá jarðar hörmum I
Æskubrögð
Mristius Iflokks.
(Niðurl.) Já, þess vegna þótti mjer það h'ka svo ráðlegt og rjett
gjört, að hann selti aleigu sína á vöxtu, þar sem hún gæti verið föst,
og Ijeti það vera fyrst um sinn, að reisa handa sjer hús og koma
fótum undir sig, sem meistari. llann langar svo mikið til að
byggja ný hús, að hann ætlar sjer ekki hóf. Ef hann yrði nú
engum háður, og jeg giptist honum, og hann gæti sukkað fje sínu,
svo sem hann vildi, þá mundí hann vera orðinn öreigi áður enn
árið væri liðið. Ilann verður lika fyrst að sjá af mjer um hríð,
til þess að honum þyki nokkuð að marki til mín koma, sagðihún
enn framar og bar sig dálítið borginmannlega; hann þarf að verða
stilltur og staðfastur maður, áður enn jeg tek saman við hann. —
Jeg á móðursystur í Svíþjóð; hún getur útvegað mjer góða vist
að vori komanda. Jeg fer nú til hennar, undir eins og herra
Langi selur Bækidalsgarðinn; það hef jeg fastráðið.
En, góðiu mín! mælti Emilía: jeg skil nú ekki hvernig þú
ert orðin.
Svona er jeg í rauninni; jeg get líka haft minn vilja fyrir mig,
ef til einhvers kemur.
En, kæra Soffía mín! hver skyldi hafa ætlað það, að þú liefð-
ir til svo slríða lund, sagði Langi. Og jeg, sem hugsaði að þú
17
hefðir svo heita ást á hinum drenglynda unnusta þínum og að þú
litir allt öðrum augum á mannkosti hans og á lífið yfir höfuð að
tala. —
þegar að jeg vil eitthvað á annað borð, — tók Soffia undir
svo sem í gamni og ypti brúnum helduf hróðug —>- þá getur eng-
inn maður í veröldinni haft mig ofan af þvi; svo hef jeg verið
síðaú jeg var kornung.
Laugi og Emilía störðu á hana forviða og vissu eigihvaðþau
áttu um þetta að hugsa, er hin blíða og hógværa Soffía skyldi allt
í einu vera orðin svo breytt. Að vísu höfðu þau dáðzt að hvat-
leik hennar og áræði, þar sem hún tók það upp hjá sjálfri sjer
nýfermd, hváð sem hver sagði, að fara til höfuðborgarinnar til að
tala máli Iíristins Blokks. þau höfðn ætlað að ást hennar til hans
væri miklu meiri og að hún rntindi eigi geta búið yfir svo undar-
legum hug, sem hún ljet nú í Ijós. þeim kom það mcð öllu á
óvart, að hún skyldi vera svo brjóstköld og líta einkum á það, er
hyggilegast mundi og óhætlast. f>au liöfðu eigi heldur þessi tvö
ár, er hún hafði verið hjá þeim, orðið þess vör, að hún væri þrek-
mikil í skupi og því síður nokkuð einræn, eða þver og þrálynd.
Nú stóð hún þarna gagnvart þeim, sem ofurlítill ófyrirlátsamur
kvennskörungur, með knarreistu liöfði og kafrjóðum kinnum; auga-
bragðið var glaðlegt og þó einarðlegt; en þetta fór henni reyndar
mæta vel. — Jeg tek ekki saman við hann, mælti hún öðru sinni,
fyr enn hann er orðinn meiri ráðdéildarmaður, og jeg fer sjálf-;
18