Norðlingur - 09.08.1877, Blaðsíða 1

íil, 9.—lö.
Keinar íit 2—3 á inánuði,
30 blöð als um árið.
?immtnd$g 9. agúst.
JLB.
Kosíar 3 krónur árg. (erlendis
4 kr.) stöK nr., 20 aura.
1877.
i. AUSTFIRÐlN(>UR OG J., OG EIN HÆTTULEGA Tfl).
íhugunarefni fyrir þingmenn og aðra.
í Norölingi II., 15, 16 hefir einhver er kallar sig <.J. Austfirö-
ing» ritað greinarkorn, er að nokkru leyti sncrtir mig pcrsónulega
og stöðu mína, cn sem þó i aðalefninu hreifir málefni, sem Oestum
löndum mínum mun alt of óljóst, en sem þó að mínu álili ælti að
vera hið mcsta áhugamál fyrir alla þá, er unna þjóð vorri og láta
sér ant um framfarir lands þessa, — það er málið um stofnun
dýralæknaembætta hér á landi. Eg vona því að þðr, herra ritstjóri,
ljáið eptirfylgjandi athugascmdum sem fyrst rúm i hinu heiði’aða
blaði yðar.
|>að er annars mikill gnlli á grein »Austílrðingsins», að hún
ber það sjálf með sör, að hann hefir verið alveg ókunnugur mali
því, er liann heíir tekizt á hendur að rita um. Flest það, cr«Austf.»
þannig segir um laun mín og stððu mína, er eigi annað en skakk-
ar getgátur hans. Munum kunnugri er hitt «J.»ið, er svarað hefir
«J. Austfirðing* i Norðl. 11, 20, og er þar meðal annars leiðrétt
það, sem «J. Austf» hefir mishermt eða ofhermt um styrk þann,
er sýslunefnd Suðurmúlasýslu hefir heitið mér. Ilér eru enn þá
eigi stofuuð nein embætti fyrir dýrlækna, og cg er því enginn em-
bættismaður eins og Austf. ímyndar sér. það fer og fjarri því, að
eg álíti það sneypú fyrir mig, að þyggja styrk af opiuberu fö til
eiuhvei'8 vísindalegs eða verklegs fyrirtækis. Erlendis er það nl-
ment að jalnvel háltlaunaðir embættismcnn i miklum metum sækja
um og þyggja þesskonar styrk, og þykir það fremur heiður en
en hneisa fyrir þá, er hljóta slyrkinn. Yæri «Austf.» nógu kunn-
tigur íslenzkum málefnum, þá vissi liann og, að fjöldi manna hör
og jafnvel vorir æðstu embættismenn hafa þegið þesskonar styrk.
það var og heldur engin hætta fyrir sýslunel'ndina að styrkja mig;
því það cr silt hvað, að veita manni styrk eitt skipti fyrir öll í ein-
hverjum vissum tilgangi eða að veita manni föst laun. En því
miður var styrkur sá, er sýslunefndin hét mer, svo lítilfjörlegur og
óákveðinn, að varla var ómaksins vert, að gjöra hann að biaðadeilu,
nema hvað hann sýnir, það, er 2. J. (= síðara eða annað «joðið»)
tekur fram í svari sínu, að «viljinn væri góður þótt nefndina vaut-
aði máttinn». Báðutn J-unum ber samau í þvi, að styrkur sá, er
stjórnin (ekhi landshöfðinginu; því hann sagðist ekki geta veitt mér
neinn styrk af fé því, [er liann heflr undir höndum til að ranusaka
dýrasjúkdóma og fjárrækt hér í landi) heílr veitt mér, sé alt of lít-
ill; enda er það dagsanna. Eins eru þeir og báðir á einu máli
mcð það, að nauðsynlegt sé að halda mér hér eptirleiðis, því þeir
gcta eigi skilið, að síður sé þörf á dýralækni á íslandi en annar-
staðar í hinum mentaða heimi; euda ímynda eg mér, að flestir
skynsamir menn séu þeim samdóma í þessu. Siðar skal eg skýra
þetta nokkuð nákvæmar. {>að kemur eigi til mín að svara þess-
um spurningum J. Austfs.: «hvort eg hafl ekki verið kjörinn af
stjórninni lengur en ú meðan eg liafði eitthvað að starfa við fjár-
kláðann? og hvort fjárkláðinn nú sé upprættur þar (syðra)?» enda
vonast höfundurinn eigi eptir svari frá mér þessu viðvikjandi, þvi
rétt á eptir segir hanu, að það sé hulinn vísdómur háyfirvaldanna
þar, hvors vegna sá eini maður sé brott sendur að sunnan, er ber
skynbragð á kláðann». Um þetta og hvað annað, cr sncrtir mig
persónulega og kjör þau, er eg lil þessa liefi átt að sætu af hálfu
hins opiubera vil eg að sinni vera sem fáorðastur, euda getur ver-
>ð, að sumurn kunni að þykja það litlu máli skipta. Stjórn vor
heíir til þessa látið sér lítið urnhugað að efla þekkingu í dýra-
lækningafræðinni hér á landi, þv; eigí verður það talið til mikilla
iramfara i þá ált, þólt stjórnin haíi endur og sinnum sent hingað
dýralækna til að starfa aö fjárkláðanum. |>eir liafa, eins og eðli-
Jegt er, starfað einvörðungu að fjárkláðanum, eins og erindisbréf
þeirra hafa mælt fyrir um; aðra dýrasjúkdóma eða dýralæknisfræð-
isleg málefni hér hafa þeir látið sér óviðkomandi, og er það vork-
uu því þeir liafa vitað — enda liefir sú orðið raunin á — að þeir
yrðu sendir á brott þegar, cr kláðasýkin rénaði nokkuð i það eða
fcað skiptið; það er fyrst eptir að dýralæknar eru orðnir búsettir
hér að staðaldri, að menn geta vonast eptir nokkrum verulegum
árangri og framförum af fræði þeirra. En árangurinn verður tvens-
konar, beinlínis og óbeinlínis. Beinlínis verður hann að því leýti,
33
sem þeir lækua sjúka gripi og leggja ráð á að sporna við útbreiðslu
næmra dýrasjúkdóma, er sumpart geta komið upp í landinu sjálfu,
sumpart flutzt hingað inn með skipum og vörum (einkum fjárflutn-
ingaskipum) frá úllundum þegar minst vonum varir, og gjört land-
inu ómetanlega mikið tjón. J>ví söu næmir dýrasjúkdómar cigi
kyrklir Iiér í fæöingunni, þá nnin veila örðugt að bæla þá niður
síðar meir; er þeir hafa náð að magnast, eptir því sem til hagar
hér á landi. |>etta muou nú flestir retla að verði aðalárangurinn
af veru dýralækna hér á landi; cnda er hann als eigi lítill. En
það er sannfæring mín, að landinu muni verða heilladrjúgastur sá
árangur, er óbeinlínis hlýtur að leiða af veru fróðra og dugandis
dýralækna hér á landi. Hvcr sá, er nokkuð þekkir alidýrarækt er-
lendis og hér á landi, vcit að vér erum mjög langl á eptir öllum
öðrum mcntuðum þjóðum i því efni. Fjárrækt vor er í mesta ó-
lestri; féð er víðast hvar úrkynjað og veiklað af iliri og óeðlilegri
meðferð; bráðapest, lungnaveiki, skytupest og óþrif, sem alt eru
afleiðingar illrar og óeölilegrar fjárræktar, gjöra landinu fjarskafjár-
tjón árJega. Á þotta kemst ekkei t lag fyr en dýralæknisfræðin, og
þá cinkum sá hluti hennar, er lýtur að meðferð (Snndhedspieje) og
uppcldi (Opdræt) penings, verður alment þekt hér á landi en þess-
ari þekkingu eiga dýralæknarnir að dreifa út frá sér bæði með ræð-
um og ritum, eins og þeir einnig gætu keut ungum og efnilegum
bæudasonum, er þess óskuðu, lielztu atriði dýralæknisfræðinnar,
líkt eins og landlæknar vorir bafa kent ungum námsmönnum aðal-
atriði læknisfræÖinnar, til að bæta úr læknafæðinni hér. þannig
hefir í öðrum löndum verið bætt úr dýralæknafæðinni til bráða-
byrgða. J>ví skyldum vér eigi og í því efni fylgja dænii framfara-
þjóðanna? Seiuna meir gætum vér, ef íil vill, fengið vorn eigin
dýrálækningaskóla i landinu sjálfu. Engtn "má uú sanit ætia, að
þessar broytingar og framfarir í alidýra rækt vorri komi alt í einu.
J>vi fer svo fjærri, uð til þcss útheimtist langan tima. Vér íslend-
ingar erum eins og hver öninir þjóð, cr lifað hefir um margar
aldir sínu eigin lífi í andlegri og efnalegri fátækt og ófrelsi — mjög
tortryggir og vanafastir og höldum oss dauðahaldi við það, er vér
liöfurn tekið í arf eptir feður vora og forfeðnr, þótt fánýtt sé, eu
crnm tregir að veita viðtðku allri nýbreytni þótt hún horfi oss til
lieilla; ja, jafnvel kvíðum fyrir og kyuokum oss við að kynna okk-
ur hana. En framfarirnar koma í þessu efni eins og í öðru smám-
saman, eptir því sem hin gamla kynslóö líður undir lok og önnur
ný kynslóð vex upp sem er mótækilegri en hin gamla fyrir alla þá
nýbreytni, er tíminn færir börnum síniun í skauti sér. Dýralæknis-
fræðin er ný fræðigrein náttúrufræðinnar, hún má heita barn þess«
arar aldar, því hinn elzli dýralækningaskóli í heiminum er að eins
rúmra 100 ára; en þö má hún uú heita fullþroska og standa jafn-
fætis mannalæknisfræðinni og hvcrri annari greiu náttúrufræðinaar
yfir höfuð, og er það eigi kynlegt, því vöxt sinn og viðgang á hún
þessum fræðigreinum að þakka; enda láta þing og stjórnir hinna
mentuðu þjóða heimsins sér mjög annt um að efla fræðigrein þessa
eins og alt það er að landbúnaði lýtur, og er árlega veitt stórfé til
þeirra þarfa.
(Framhald).
AlþÍllgi. (l-'rmli.),
K f> N UNGLEG LAGAFIVUM VÖR P,
(lögð fyrir alþingi 1877).
iFRUMVARP
tll laga um endnrskofcun jartabókarinnar frá 1801,
1. gr. Jartbókin frá 1871 skal tekín undlr gagngjöiða eodiir-
skoíun.
2. gr. {>ab skal falib á hendur nefnd, sem landshöftingi sklpar
og sem 3 menn eru í, einn úr hverju amti, ab standa fyrir endur-
akobun þessari Um abferb þá, sem nefndin sUul vib bafa vlb starf
þab, sem henni er á hendur falib, skal þab, sem írekara meb þarf,
sagt fyrir f eriudiabiéfi, sem landshöfbinginu gefnr út.
3. gr. Sýslunefi-dir og hreppsnefndir skulu láta í té abstob sína
34