Norðlingur - 19.01.1878, Blaðsíða 2

139
140
neytið segði af sér, og Marskálkur kysi sér nýlt ráðaneyti úr flokki
Mac Mahoninga Enn enginn vill verða lil þess að ganga að því
óþrifaverki að hreinsa fyrir dyrum hins illræmda de Iíroglie ráða-
neytis. f>ó hafa annað veifið verið gjörðar tilraunir að fá einskon-
ar samsteypu ráðaneyti. En þar strandar alt á Mac Mahon, því
lýðvcklismenn gefa kost á scr einungis með því móti, að sópað
verði miskunarlaust brottu öllum embættismönnum er léð hafa sig
til þcss að rúða lýðveldinu bana. En ðlac Mahon hefir heitið þeim
hollustu sinni alt til enda og þykist ekki geta rofið heit sin. |>að
sýnir mannsins vit og siðferðislega styrk. Heit hans voru notuð
af þjónurn lians til landráða við fósturjörð hans. líann sjálfur hafði
hvorki hugað landráð með heitunum, né gefið heimild til þess að
nota þau til landráða, og samt fær hann ekki séð, að það sé skylda
sín að rjúfa svo háskalegan félagsskap. En manninum hefir aldrei
verið brugðið um liygni á æfinni. En vanhygni og siðferðisleg-
ur styrkur fara sjaldan saman. Ileyrzt hefir líka að komið hafi til
orða að kaupa miskun lýðveldismanna rneð því, að Mac Mahon
kvcddi til ráðaneylis einhverja hálfvolgustu mennina úr þeim llokki.
En þar er ekki við komandi. Ilinir hálfvolgustu eru eldibrandar
fyrir Marskálk. Nú er svo fokið í öll skjól, að de Broglie og kump-
ánar hans verða að koma fram fyrir þingið til að verja gjörðir sínar.
Mac Mahoningar biðu núna á sunnudaginn var annan mikinn
ósigur. f>á fóru fram kosningar um alt land á þeim mönnum er kjósa
eiga ráðherra Frakklands þegar þriði hluti ráðs heíir setið lögskip-
aðan tíma og endurkjósa skal þann hluta þess. í þessum kosn-
ingum jukust lýðveldismönnum III nvjir kjösendur umfram Mac
Mahoninga. f>essi kosning hefir mikla þýðingu, eíns og nú hoifir
vii). í ráðinu eru Mac Mahoningar sem stendur í meiri hluta,
en munar þó ekki nema 14 atkvæðum. liJöð stjórnarinnar hafa
uldrei lint, síðan þingkosningum lauk, að skýra það fyrir þjóðinrti,
að ef lýðveldismenn skyldu sýna sig óvægna og ósáttfúsa, sérílagi,
ef þcir gengi hart fram um kjörvefengingar á fulltrúum stjórnar-
innar, og embættaskipti við þá menn er öflugast hafa gengið fram
undir forustu de Iiroglie og de Fourtous (innanríkisráðherrans), ekki
að tala um ef þeir skyldu láta á ser bæra til að draga Mac Mahon
fyrir dóm þings og þjóðar — þá væri einn vegur að eins opinn
íyrir forseta; sá að segja þingi slitið. En nú getur hann ekki sl,it-
ið þingi nema hann fái til þess samþykki ráðsins. Eplir ráðherra-
kjörið sem eg mintist á fyrr, fer varla hjá því, að margir skirrist
við að gcfa slíku óráði atkvæði silt. Fyrir síðustu þinglausnum
urðu að eins 13 atkvæði í ráðinu og ýmsir er þá greiddu atkvæði
fyrir því bragði hafa lýst yfir því síðan, að þeir mundu aldrei hafa
svo glæpst með atkvæðí sitt, hefðu þeir vitað hvað undir bjó. Nú
vill svo til að meginhluti þeirra ráðherra er úr ganga 1879 eru Or-
leanistar, eitthvað um 50. J>ó að þeir sé Mac Mahoningar, er við
lýðveldið er að berjast, þá eru þeir eigi að síður Orleanistar er um
er að ræða baráttuna við Napóleoninga og Legitimista, og þar að
er unnið af öllu kappi að auka hvern þessara flokka fyrir sig á
þingi ait er verður. f>ví þar á stendur þeirra mál og með því
fellur það að þeim fækki að mun. Allar líkur eru því til þess, að
þó Mac Mahon vilji fá slitið þingi, muni ráðið ekki gefa því óráði
samþykki, heldur mun ráðherrar Orleanista flokksins semja við iýð-
veldismenn sáttmála til endurkosningar gegn þyí að þeir greiði at-
kvæði móti þinglausn. Og þó engum slíkum sáttmála verði náð,
eru nægar líkur til að ráðherrar verði sjálfum sér næstir ef til kæmi.
funa brá, hann Iagðist niður,
múr á velli myndast náði,
manns þeim kraptur enginn ryður.
Þar, í hringi hraun-vebanda,
haggaðist ekki bygging veika;
engla varðhald þakkar þjóðin
þá í trúar einfaldleika.
Breytast tímar. Búar mæla:
„Brjótum niður hrcysið forna,
það er meir til böls en bóta,
bezt mun ráð við því að sporna.
Það vors félags heimtar hagur,
lielgidóm að annan metum,
þessi má í fyrnsku falla,
framar lians að engu getumft.
Hver var sá með eld í anda?
upp þar stóð og mælti þannin :
„Petta hús cr helgað drottni,
hans í nafni prýðum ranninn.
því að það er enn meðal annars ástæða fyrir Orleanista að fara
þannig meö ráði sínu, vegna þess, að de Fourtou,, sem er Napó-
leoningur hefir hallað á Orleanista æði þungt í stjórnarfulltrúa vali
sfnu. Yrði því þingi slitið að nýju mætlu Orleaningar eiga víst
að þeirra hluti yrði enn þyngri, því að þá yrði kosið til þings und-
ir herlögum um alt land — það segja stjórnarblöðin bert sé hið
eina ráð til að fá það fram «r stjórnin þurfi og vilji. — og de Four-
tou mun sízt láta fyrir borð borinn hluta síns fioks er hann gæti
verið einráður svo að kalla um hverir yrðu kosnir. Fari svo að
Marskálkur fái ekki slitið þingi þá verður hann annaðhvort að
ganga í sjálfan sig og taka lýðveldis ráðaneyti, eða hann verð-
ur að segja af sér, og er hið síðara líklegra, vegna þess, að það
mun alsendis tvísýnt mál hvort nokkurt ráðaneyti fáist úr lýðstjórn-
armanna fiokki, til að vinna saman við Mac Mahon. Fari svo að
Mac Mahon verði að segja af sér, er talið víst að Grévy þingfor-
seti sem var, muni verða kosinn lýðveldisforseti. Gambetta, hinn
mesti stjórnvitringur og þingforingi Frakka síðan Tiers féll frá hefir
þegar fyrirfram undirbúið það mál til samþykkis meðal allra vinstri
manna eður lýðveldisfulltrúanna á þingi. En þó menn lciði þannig
getur að úrslitum þessa mikla þjóðmáls skyldi enginn treysta neinu
fastlega um það; því þegar eins skjóls missir við, er þotið í ann-
að; þegar eitt tilræðið ferst fyrir, er annað þegar settálaggir. Við
þessu má einkum búast nú. f>ví undir öllu þessu stríði liggur
það mikla mál, hvort kirkjan í Frakklandi skuli hafa megin aíl
stjórnar í verzlegum landsmálum. í seinustu kosningunum gengu
biskupar og prestar fram með stjórninni með dæmalausu gjörræði
og ósvífni. En það var alt að undirlagi Jesúíta íRóm. Svo miklu
þótti það skipta í llóm hvernig kosningar rættusl að biskupar sendu
hraðfrétlir til Vatikansins sunnudaginn sem kosningarnar fóru fram,
svo að þær (hraðfréttirnar) skiptu lnindruðum. En er öllu var
lokið var það að annálum haft hvað ilt hefði komið í páfa og alt
kleresíið. Meðan öllu þessu hefir farið fram í Frakklandi hafa blöð
þjóðverja, stjórnarblöðin einkum, aldrei dregið dulur á það, að ef
að kosningar yrðu stjórnarmegin í meiri hluta þá þýddi það sigur
rómversku kirkjunnar og Jesúíta í stjórnmálum Frakka, og tafar-
laust stríð við f.jóðverja. Enda leikur varla efi á því, að f>jóðverjar
spyrji ekki boðanna, ef Mac Malnn gjörir lengi tilraun til þess, að
bæla mcð rómversku vélræði niður hina lögskipuðu landsstjórn.
Áður enn eg loka þessu bréfi vcrður líklega einhver vissa fengín
um það livað Mac Mahon og hans ráðaneyti ætlar sér, þvf í dag
er þing sett (7. nóvember) og er líklegt að einhverju föstu 'Ijósi
bregði yfir viðskipti þings og stjórnar. — Engin breyting hefir enn,
9. nóv., orðið frá því er áður var. Iláðherrar sitja enn að völd-
um. ltáðið liefir skotið á frest fundahaldi til 15. nóv., svo það-
an er engrar hjálpar að vænla, ef fulltrúaþingið greiðir ráðaneytinu
vantrausts atkvæði á meðan. Fulltrúaþingið er í óða önn að rann-
saka seturélt fulltrúanna en fátt hefir enn gjörzt sögulcgt. Ilvernig
þessum inálum öllum lýkur er óvist. Skýin eru dimm sem nú
hanga yíir Frakklandi, en hvort Ijósi bregður á lýðveldisstjórn, kcis-
aradæmi eða borgarastríð þegar lil rofar — hver fær sagt það fyrir
með vissu?
Eiríkur Magnússon.
Hann, sem elds í æstum voða
áður studdi bygging veika,
enn mun retta hjálpar hendur,
hug og trú ei látum skeika.
Mig skal cngin hindrun hrckja
hclgu lífs frá sigurmerki;
þó mig skorti aíl og auðinn,
æðrulaus eg geng að vcrki".
Sterk er trúin, fjöll hún flyfur,
ferðamaður, sjá þess merki I
I’ar er hús af högnum steini,
hvílir tign of snildarverki.
Gyliir röðull greypta þvita,
— glitra þök á sali háum —
þegar svciflar loga línuin,
lopts úr geimi himiubláum.
I’angað kallar klukna hljúmur
kristinn lýð að helgri yðju;
þar cr andans Eden fagur,
íbúð Jjúss og mentagyðju.