Norðlingur - 05.06.1878, Blaðsíða 1

III, 57.-58.
Kemur íit 2—3 á mánuði,
30 blöð als mn árið.
iMiðvikudag
Júní.
Kostar 3 krónur á-rg. (erlendis
4 kr.) síök nr. 20 aura.
1878.
r
Aður en vðr að þessn sinni liverfum hððnn burtu til heimkynnn
vorra, finnum ver oss skylt að votta fyrst og fremst forstöðukonu
skólans, ekkjufrú Valgerði {> o r s t e i n sd ó 11 i r og kenslukonunni
frökcn Önnu Melste.d innilegt þakklœti okkar fyrir þá miklu al-
ú ð, u mb u r ð ar ly n di og þolgieði, er þær hafa sýnt okkur við
kenzluna á þessum fyrsta vetri hins norðlen/.ka kvennaskóla.
Vðr erum þess vongóðar, að hin ágæta tilsögn er vðr höfum
notið hér á skólanum í vetur beri bæði oss og þessu lofsverða fyiir-
tæki blessunaníkan ávöxt.
það er okkur kær skyjda, að votta ekkjufrú Kristíönu Flav-
stein vort innilegt þakklæti fyrir þá miklu elskusemi, er vér höf-
um notið hjá henni og móður hennar elskulegu í svo ríkum mæli
á umliðnum vetri. I nafni okkar sjálfra, — í nafni góðs málefnis,
getnm vér eigi undanfelt innilegt þakklæti okkar til alþingismanns
Eggerts G un n a r s s o n a r, því þess ber að minnast, að ltann liefir
reynzt stoð og stytta hins horðlenzka kvennaskóla, því umhyggju
hans og óþreylandi álinga er það aö þakka áð þetta lofsverða fyr-
irtæki cr komið á fót, og liéllr náð þeim vexti og viðgangi að fram-
tíð skólans má heita viss, ef vér stúlkurnar norðlcnzku bregðumst
eigi þessari vorri eigin stofnun, sem vér vonum og biðjum af
hjarta, að aldrei megi ásannast.
Vér getum eigi undanfelt, að þakka herra Eggert Gunnars-
syni fyrir það, hvað hann hefir stórum ívilnað okkur. í öllum til-
kostnaði, eins og sjá má af Norðlingi III. 55—56.
Eptir vorri reynd á tilsögninni hér á kvennaskólanum og kcnn-
urum lians, þá álítum vér það helga skyldu vora við kvennaskóla-
stofnunina — já, við mentun og upplýsing íslenzks kvennfólks fram-
vegis, að skora lieitt og innTTegá á systur vorar nær sem fjær, en
einkum á norðlenzku stúlkurnar, að styðja samhuga sem bezt
hinn norðlenzka kvcnnaskóla í Eyjafirði, og gæta þess
vel, að ölt sundrung veikir, jafnvel hið bezta og lofsverðasta
málefni.
Laugalandi, þann 25. maí 1878.
Jóninna Jónsdóttir. Ásrún Jónsdóttir. Dýrleif Sveinsdóltir.
Hólmfríður Jónsdóttir. Guðrún Oddsdóttir. Ingibjörg Jónsdóttir.
Guðrún Jónsdóllir. Guðrún Jakobsdótlir. Elisabet Gunnlögsdóttir.
Guðríður Drynjúlfsdóttir*.
LANDmjNAÐARLAGAMÁLID.
eptir
Jón Sigurðsson alþingismann.
(Framh.) I. Allir menn munu vera á einu máli um það, að
betra sé að hafa ábúðar- eða leigutímann ákveðinn, en óákveðinn,
en jafnan hefir menn greint á um, hvað bann œtti að vera lang-
ur. Einn vill hafa hann 10 ár, nnnar 20 o. s. frv. Surnir liafa
lraldið fram æfiábúð , og taka það eptir Dönum sem liafa innleitt
hjá sér erfðafestu-byggingu á jörðum, En erfðafestu-byggingin
í Danmörku er reyndar enginn byggingar- eða leigusamningur, held-
ur öllu fremur eignarsamningur með vissum takmörkum. Erfða-
festa ætla eg að ekki geti átt við liér á landi, nema ef það væri
á þjóðeignum. Hvað æöbygginguna snerlir þá er sá leigutími al-
þektur og fullreyndur liér hjá oss, því svo sem kunnugt er, eru
hinar svo nefndu klaustra og konungs jarðir aiment bygðar æfi-
langt. Verður naumast sagt, að sá leigutími hafi sýnt í reynd-
inni nokkra yfirburði yfir hinn kvikuta og óákveðna leigutíma á
prívateignum. {>vert á móti er það svo þar sem eg þckki til, að
jarðir sem eru einstakra manna eign, eru jafnaðarlega betur - setn-
ar, þó leiguliðar búi á þeim, eD þær jarðir sem eru þjóðéign ,eða
opinber eign. Hvort þelta er að kenna hinum langa, eða réttara
sagt, óvissa ábúðar tíma, skal eg láta ósagt. f öðrum löndum
mun óvíða haldið uppá æfiábúð, því erl'ðafestan í Danmðrku er alt
*) Vér erum vissar um, að Gufcrún Guðmundsdóttir frá Slærra-
ÁrBkógi og Dómhildur Sigurðardóttir á Reistará, er nú eru farnar
af skólanutn, eru ofanskrifuðu samdóma.
Undirskrifendurnir.
225
annað, svo sem eg hefi áður sagt. í Skotffmdi t. a. m. er leigu-
tírninn jafnaðarlega 21 úr, en búnaðarlög Skota þykja einhver hin
beztu og skynsömustu búnaðarlög í heimi. það þykir liæfilega
langur ábúðartírni, að leigutiðinn hafi nægan tíma til að vinna þær
umbætur á ábýlisjörð sinni sem hún helzt þarfnast, án þess að
lierða of mikið að sér, eða tefja sig um of frá nauðsynlegri bú-
sýsiu, svo að hann geti uppborið fullan arð og ágóða af handar-
vikum sínum og því er hann hefir lagt í sölurnar. En ábúðartím-
inn má heldur eigi vera svo langur, að harrn freisti leiguliðans til
að slá slölui við jarðabæturnar, einsog æfiábúðin virðist hafa gjört.
Af þessum ástæðum virtist nefndinni réttast að fara meðalveg á
mitli hins lengsta og liins styzta leigútíma sem uppá liefir verið
stungið. En hvort sá 15 ára leigutími sem bún hefir stungið upp
á er heppilegri eða 'hagfeldari en einhver annar leigutími, skal eg
eptirláta lesendunum að dæma um. Einungis skal eg geta þess,
að eg get ekki felt mig við að binda ieigutímann við lífs tíð, því
enginn leigulími er jafn óviss og óákveðinn , með því engum cr
gefið að vita fyrir fram hvenær dauði hans muni bera að.
Sú uppástunga höf. að leiguliði skuli víkja fyrir landsdrottní
cða nyðjum hans, á hverju 5 ára tímabili leigulímans, er að vísu
sanngjörn og rímileg, og þess vegna get eg vel felt mig við hana.
En mig uggir að ef hún yrði tekin inní lögin, þá yrðu afleiðing-
arnar þær, að 5 ára leigulíminn yrði liinn algengasti á prívateign-
um og að landsdrottnnr mundu jafnaðarlega geta kornizt hjá að
greiða þóknuu þá til leiguliða sem höf. ætlast til. Svo er það og
jafnan óviðkunnanlegt og óeðlilegt í lögum, að setja tværreglur um
einn og sqma hlut eða ntvik, eins og hér á sér stað , því eptir
tilætlan höf. verður önnur regla gildandi um bygging á einslakra
rnnnna elgnum, cn opinberum eöa pjóðeignum.
II. Nefndin hefir, að minni ætlun, í tillðgum sínum um rétt-
indi ekkju leiguliða, að honum Iátnum, farið alveg eptir því sem
nú er tíðkanlegt og lögum samkvæmt. Svo sem kunnugt er, eru
borgaraleg réttindi hjóna að ötlu sameiginleg; maðurinn er aðeins
handhafi réttindanna fyrir þeirra beggja hönd. Nú þegar maður-
inn deyr verður konan sjálf handhafi réttinda þeirra beggja og
réttarástand hennar breytist ekki að neinu á meðan hún giptist
ekki aptur. Hún á t. a. m. sömu sveitarréttindi sem maður henn-
ar átti, áu nokkurs tillits til þess hvar hún sjálf kann að hafa átt
eða áunnið sér sveitar réttindi o. s. frv. En strax sem hún gipt-
ist aptur, missir hún þessara réltinda og gengur inní réttindi þess
manns sem luin giptist aptur. Höf. vill nú gjöra breyting á þessu
réttarástandi þegar um bygging eða ábúð jarða er að ræða, og
gefa konunni sjálfstæðan rétt, sem hún geti notið og handhaft,
hvað opt sein húu giptir sig. Vei og gott, setjum svo að konan
fái þennan rétt, og neyti hans, en þá kemur sú spurning fyrir:
Að hverjum verður aðgangurinn um lögskil af þeirri jörð sem kon-
an hefir byggingarrétt á, en maðurinn ekki? Ef t. a. m. ekki
gjaldast lögboðnar skyldur og skattar af þeirri jörð, á þá að gjöra
aðför að konunni ? Eða ef rofnir eru byggingarskilmúlar, að hverj-
um á þá landsdrottinn að snúa sér, konunni sem byggingarréttinn
hefir, eða manninum, sem sjálfsagt er sekur í skilmúlarofunum?
Ilöf hefir ekki að mér virðist, gætt þess þegar hann liugsaði
breytingu þá er hér ræðir um, að jafnframt verður að breyta rétt-
arástandinu og réttarsambandinu milli manns og konu , annars
kennir ósamkvæmni og ósamhljóðan í löggjöf vora. Mér virðiat
nú annars þessi breyting hvorki heppileg né nauðsynleg. Heppi-
leg er hún ekki, því af henni getur leitt að óduglegur maður fái
þá jörð sem áður hefir verið vel með farið, sem eyðileggur alt
það er henni liefir áður verið gjört til umbótar. Nauðsytileg er
hún heldur eigi, því anuað tveggja er, að ekkjan gctur unnið sömu
eða meiri réttiudi en hún áður hafði, við hina nýju giptingu, eða
ef það ekki er, þá er hún í öllu falli sjálfráð um, hvort hún vill
sieppa hinum rneiri rétlindum fyrir hin minni.
Af sömu ástæðum get eg heldur eigi fallist á þó breytingu
höf. að dóltir leiguliða ujóti ábúðarinnar eptir hann, ef húu er
elzt barna hans, eða ef eigi er sonur til. Hin breytingin, að elzti
sonur huti forgangsrétt til ábúðarinnar, hefir mciri ástæður við að
styðjast, en þó eru þar á ýmsir agnúar. Evrst það, að öll for-
226