Norðlingur - 22.02.1879, Blaðsíða 2

91
92
dræíti úr nefndarálitinuí blaði voru, svo alþýðu
gefist sem lengstur tími til þess að ræða þetta, eitthvert helzta
velferðarmál sitt, og láta skýlausa skoðun sína í ljðsi við al-
þingismenn áður en á þing er farið f sumar.
Nefndin skipti verkefni sfnu í þrent: 1. athugasemdir
við brauðamatið nýja, 2, uppástungur um brauða- og
kirkna-skipun, 3. uppástungur um breytingar á tekj-
um presta og kirkna.
I. BlíAUÐAMATIÐ.
Hvað hið nýja brauðamat snertir, Iðt nefndin sðr vera
umhugað um að setja tekjur brauðanna eptir sömu eöa sem
Iíkustum grundvallarreglum, svo samdi hún og skýrslu í
töfluformi yfir tekjur brauðanna, er fylgja frnmvarpi nefndar-
innar til samanbnrðar við breytingar og leiðrðttingar þær er
nefndin hefir gjört við tekjumat brauðanna, — Breytingar og
leiðrðttingar nefndarinnar eru einkuin fólgnar í því að reikn-
ingsviilur eru leiðrettar, a ð tekjuliöir eru tilfærðir, sein slept
hefir verið og a ö arðurinn af prestsetrunum og hlunninduin
þerira hefir verið hækkaður, þar setn nefndinni virtist auð-
sætt að liann væri oflágt metinn.
far sem innstæða í lifandi skepnum, auk hinna föstu jaið-
arkúgilda, eða í peningum, þött ekki sðu þeir á vöxtum, fylgir
brauði, þá vur það álit nefndarinnar, að telja bæri með tekj-
um lagarentu af slíkri innstæðu. far á móti var, eptir álíti
þriggja nefndarmanna, slept að reikna með tekjum rentu af
peningaverði skipa og báta og, eptir sameiginlegu áliti allra
nefndarmanna nema eins, af peningaverði annara dauðra hluta,
cr sumum brauðum fylgja.
Þar sem bætt er kúgildum við leigumála prestssetranna,
eru taldar með tekjum venjulegar leigur af þeim, 20 pund
smjörs eptir hvert, en þar sem þessi viðbættu jarðarkúgildi
ekki eru til áður í annari innstæðu, og þannig þyrítu að kauji-
ast, er aptur á móti talin með gjöldum renta af peningaverði
þeirra.
Nefndin hækkaði sumstaðar aukatekjur, því að bún áleit
að þær hlytu að íara mokkuð eptir fólksfjölda, en þó kveðst
nefndin hafa farið mjög varlega að í þessu efni.
Þá hefir nefndin leiðrðtt gjöld þau er talin eru að hvíli
á brauðunum, og dregin eru frá áðuren upphæð sjálíra tehj-
anna er ákveðin; hefir nefndin látið sðr vera umhugað um að
fylgja alstaðar s ö m u reglu ( þe.s»u efni, og áleit nefndin að
hðr gætu eigi önnur gjöld komið til greina en þau sem væri
viðvarandi og stöðug byrði á brauðunum svo sem
liið lögákveðna árgjald af brauðunum til emerítpresta og prests-
ekkna, stöðugt ílutningsgjald yfir firði og vötn o. fl. þarámóti
álcit nefndin að eigi skyldi telja með gjöldum eptirlaun til
emerítpresta og prestekkna og heldur eigi alborganir og vexti
af lánum, sem hvíla á sumum brauðum um stundarsakir.
Samkvæmt framanskrifuðum grundvallarreglum hefir nefnd-
in leiðrðtt og breytt mati brauðanna, en hðr er hvorki rúm
nð heldur þörf til að telja allar þessur leiðrðttingar og breyt-
ingar nefndarinnar við livert brauð uin land alt.
II. UM BRAUÐA- OG KIKKNA-SKIPUN.
Hvað núverandi skipun brauða og kirkna viðvíkur þá álít-
ur nefndin hið mesta vandhæfi vera á því að gjöra yfirgrips-
miidar breytingar, og þyrftu tiliögur hðraðsfundaiina um þetta
efni hit.nar nákvæmustu rannsóknar við, har eð þær værn sum-
ar hverjar ekfii nægilega yíirvegaðar. Nefndin álítur eigi
nauösynlegt(l), að tilfæra ástæður(!) á móti hinum serstöku upp-
ásíungum, að því leyti hún eigi hefir getað aðhylst þær. (Þetta
eru nefndarinnar eigin orð sem eg þræði hðr sem annarstaðar
svo sem unt er í jafnstuttum útdrætti).
Til þess að líkindi væru til, að prestar gætu feng-
izt í brauðin, hefir nefndin stungið uppá þeirri tekjubót
við hin smærri brauðin, að hvert brauð mætti álítast að gefa
presti nokkurn veginn lífsframfæri, og þessu augna-
mÍði hefir nefndin leitazt við að ná með sameiningu brauða,
þar sem því virtist verða við komið; en uppástungur nefndar-
innar í þessa slefnu ldjóta að takmarkast við þá aðra grund-
vallarreglu hennar: að brauðin við sameininguna ekki
megi vcrðasvo víðlend eða erfið yfirferðar, að
Thomsen og Einar Á s m u n d s s on (skrifari). Nefndin átti fremur
stutta fundT, 1—3 tima, með sér annanhvorn dag, og tók hver
nefi)darmanna tí Kj-óitur fyrir um daginn. þó mun biskupi
hafa verið petta fremur móti skapi, en látið tilleiðast fyrir förtölur
hirina. það er sanngirni ein að geta þess, að Einar hafði lang-
mest að gjöra sem skrifari, enda var langt að kominn, en hvernig
biiiir, eÍDkum nefndarmennirnir í Rvik, geta varið að láta alþýðu
boiga ser 6 jii'óimr á dag fyrir að leggja misíafnt lj| n ál-
anna eöa þegja svo sem 2 klukkutima á dag er vonandi að þeir
fái að sýna a næsta alþingi. — I nefndinni mnriu þeir amtmaður,
biskup og Gyímur Thomsen hafa verið apturhaldsmenn, en einkum
*éra i'órarinn og svo Einar í Nesi verið töluvert frjálslyndari.
prestinum verði ómögulegt að sjá tilhlýðilega uui uppfræðingu
ungmenna, og söfiiuðinym of erlitt, að liafa not af prestsþjón-
ustunni. Þar sem sameifiingu brauða þessu samkvæmt, virtist
mega viðkoma, er stungið uppá að bœta hin fátæku brauð
annaðhvort með því, að leggja til þeirra annað brauð
eða part af brauði, sem ætti að leggjast niður, eða með
því, að sameina hið niðurlagða brauð við eitt af liinum betri
brauðum, og leggja aptur frá hinu sameinaða brauði ákveðna
peninga-upphæð til hinna fætæku brauða. Á einstöku stað
stingur nefndin jafnvel(l) uppá, að fátæku brauði sð lagt tillag
frá góðu brauði, án þess hið síðara fái neina uppbót í stað-
inn. Að því leiti sem á þennan hátt ekki gat fengizt við-
unandi uppbót handa ölluin hinum fátækari brauðum, helir
nefndin stungið uppá, að uppbótin væri greidd úr landsjóði.
Nefndin gat engan veginn aðhylst þá reglu að jafna brauð-
in þannig, að stóru eða góðu brauðin hyrfu, því að hún áleit
það nauðsynlegt og prestastéttinni og landinu í hag(?), að slík
brauð væri til; en nefndin áleit þó að prestarnir mættu sætta
sig við, að einstöku brauð væru fremur tekjulítil ef þau hefðu
sérlega kosti til að bera t. d. góða bújörð hægð o. 11.
Yiðvíkjandi kirknaskipuninni vildi nefndin eigi fækka
kirkjum, nema með svo feldu móti að af þvf leiddi engir til-
íinnanlegir erfiðleikar fyrir sóknarfólkið, en áleit fækkunina þó
vel fallna til þess að greiða fyrir samsteypu brauða, og launa-
hækkun presta og veglegri guðshúsagjörð.
Samkvæmt þessum grundvallarreglum helir nelndin samið
svo hljóðandi
FRUMVARP
til laga um skipun prestakalla og kirkna.
t. grein.
A landinu skulu vera þau prestaköll*, er nú skal greina:
1. N o r ð u r-M úla prófastsdæmi.
a. Skeggjastaðir: Skeggjastaða sókn. fessu brauði leggjast
200 kr. frá Hofi í Vopnafirði. (805 kr. 78 a.).
b. Hof í Vopnafirði: Hols sókn. Frá þessu brauði leggjast
200 kr til Skeggjastaða, 200 kr. til Desjarmýrar, og 200
kr. til Stöðvar í Stöðvarfirði. (3606—91).
c. Hofteigur: Ilofteigssókn. (881—47).
d. Kirkjubær í Tungu: Kirkjubæjar sókn. (1590—43).
e. Hjaltastaður: Iljaltastaða og Eyða sóknir. (1352).
f. Valþjófsstaður : Valþjófsstaðar sókn. (1525—66).
g. Ás í Felium : Áss sókn. (785—27).
h. Desjarmýri: Desjarmýrar sókn. Pessu brauði leggjast 200
kr. frá Hofi í Vopnafirði. (774—18).
S u ð u r-M úla prófastsdæmi.
a. Dvergasteinn: Dvergasteins , Klyppstaðar og Húsavíkur
sóknir. Húsavíkurkirkju má leggja niður, og sameina sókn-
ina við Klyppstaðasókn. (Dvergast. 1072— 52, Klyppst.
608 23).
b. Fjörður í Mjóafirði: Fjarðar sókn. Pessu brauði leggjast
500 kr úr landsjóði og 100 kr. frá Hólmum í Reyðarfirði.
(nýtt brauð).
c. Vallanes: Vallanes sókn. (1518—40).
d. Hallormsstaður: IJalIormsstaða og Fingmúla sóknir. (Hall-
ormsst. 874—52, fingm. 746 — 78).
e. Skorrastaður: Skorrastaöa sókn. (104 6—56).
f. Hólmar í Reyðarfirði: Hólmasókn. Frá þessu brauði leggj-
ast 100 kr. til Stöðvar í Stöðvarfirði og 100 kr. til Fjarð-
ar í Mjóaíirði. (2498—96).
g. Kolfreyjustaður: Kolfreyjustaðar sókn. (1562 — 20).
h. Stöð í Stöðvarfirði: Stöðvar sókn. Þessu brauði leggjast
200 kr. frá Hofi í Vopnafirði, 200 kr. frá Heydölum, og
100 kr frá Hólmum í Reyðarfirði. (476—94).
í. Ileydalir: Heydalasókn. Frá þessn brauði leggjast 200
kr. til Stöðvar í Stöðvarfirði (1982—53).
k. Berufjörður: Berufjaröar og Berunes sóknir. (1052—33).
l. Hof í Álptafirði: Hofs og Háls sóknir. (1466—26).
A u s t u r-S kaptafels prófastsdæmi.
a. Stafafell í Lóni: Stafafells sókn. (1157—88).
b. Bjarnanes: Bjarnaness, Hoffcís og Einholts 6Óknir. (Bjarnan.
814—60, Einh, 536—33).
c. Kálfafelsstaður: Kálfafels sókn í Hornafirði. fessu brauði
leggjast 800 kr. landsióði. (572—78).
d. Sandlell í Öræfum ; Sandfels og Hoís sóknir. Þessu brauði
leggjast 500 kr. úr landsjóði. (278—83).
4. V e s t u r-S kaptafels prófastsdæmi.
a. Kirkjubæjarklaustur: Prestsbakka og Kálfafels sóknir.
(Kbkl. 1127—25, Kálfafell 279—63).
*) Vér setjum hér tekju-upphæð bvers prestakalls ú milli sviga ()
eptir þvi sem nefndin hefir leiðrétt hana. eptir að prestarnir höföu
gefið þar um skýrlur eínar.