Norðlingur - 20.04.1882, Blaðsíða 1

NOIBLIPK.
VI, 43.-44.
Kemur út 2—3 á mánuði
31 blöð als um árið
Akureyri, 20. april.
Kostar 3 kr. árg. (erlemlis.
4 kr.) stök nr. 20 aura.
1882
A ð s e n t
frá alþingismanni Tr. Gunnarssyni.
I.
Norðmaður sá F. Svemlsen, að nafni, sem prédikaði
fyrir landsmönnum sínum á Seyðisfirði næstliðið sumar og
kallar sig trúarboða, hélt fyrirlestur, eptir að hann kom
heim, um ástandið á íslandi; aðalefni ræðu hans vartekið
upp í blað í Bergen, sem heitir „Bergensposten“, pessa
grein tóku aptur „Nationaltidende“, sem eru gefin út í
Kaupmannahöfn. J>egar Danir lásu grein pessa, pá leizt
peim sem von var ekki vel átrúarlífið, kirkjurnar ogprest-
ana á íslandi.
Grein pessi dæmir sig sjálf hjá peim er til pekkja.
Höfundurinn kom að eins á einn eða tvo firði á íslandi
og var par fáar vikur, misskilur flest er hann sér par og
heyrir, og dæmir sjyo allt landið og landsmenn par eptir,
pað er pví ekki við góðu að búast, en pó verður pví ekki
neitað, að á stöku stöðum í greininni er sumt, pví miður,
ekki svo langt frá sannleikanum, að eigi allfáir getafund-
ið að nærri sér er höggvið, og sem hefðu gott af að hafa
grein pessa sér til viðvörunar. Eg'álít pvi réttast að al-
menningur fái að sjá, hvern dóm landsmenn fá hjá út-
lendum ferðamönnum, ekki að eins til pess að reiðast
peim, heldur til pess að varast ,pað að pessu líkt verði
sagt með sönnu um pá.
Greinin I „Nationaltidende" er pannig :
UPPLÝSINGIN Á ÍSLANDI.
Eins og kunnugt er hafa æ fleiri og flciri Norðmeun
sött fiskivciðar upp til íslands f seinni tíð, og í sumar
var sendur upp þangað kristniboði einn á kostnað auðugs
manns i Stavangri, til þess að prédika fyrir fiskurunuin.
Þessi kristniboði heitir Fr. Svendsen, og hefur hann
haldið íyrirlestur eptir heimkomuna, og viljum vér
birta hér útdrátt úr honum.
Hann hefir þekking sfna frá norður- og austur-
amtinu. Kirkjurnar voru mjög litlar og ljótar, líkastar
gömlom rcykklefa, enda voru þær og hafðar íyrir fata-
búr fyrir prest og hyski hans, og í þeim geymd áhöld
og útbúnaður. I’egar inn kom í slfka kirkju gaf á að
Iíta við hliðina á altarinu hversdags föt prcstsfólksins,
sem hjengu þar á veggjunum, og annarstaðar f húsinu
heilmikiö af þorskanetum og öðrum veiðarfærum. Sam-
komur norsku fiskiinannanna voru haldnar f salthúsunum,
scm cf satt skal segja voru skrauthallir f samanburði
við íslenzku kirkjurnar. Ekki vettaði einu sinni fyrir
alþýðuskólum. í því stóð ísland hérumbil á sama
stigi eins og fyrir 150 árum sfðan ; einstaka skólar
voru þó, sein helzt, ef nokkuð er, mætti líkja saman
við amtskólana norsku. Hver einn sá um sín börn,
að kenna þeim. Messugjörðinni var háttað eins og hér
f Noregi, og bandbókin og messuklæðin og það allt var
alveg eins og hjá oss. Vildi nú einhver spyrja, hvernig
varið væri trúarlffinu og safnaðarlffinu, þá mundi raaður
svara, að svo væri að sjá, sem það væri dautt; fáir
komu til kirkju, enda var þangað ekkert að sækja.
Það trúarlíf, sem hefir gcngið yfir Norðurlönd, virtist
hafa hlaupið yfir ísland. taö var hreint ekki snefill
af skynbragði á trúnni, enda var þaö líka auðséð á því
hvernig mennirnir lifðu. íslendingar eru þannig ákaflega
djúpt sokknir í drykkjuskap; söfnuðurinn og klerkurinn
svölluðu saman. Við bar þvf, að þegar fáir komu til
kirkjunnar, til dæmis 7 eða 8 hræður, þá gat prestur
ekki verið að ótnaka sig út f kirkju, cn lékk sér heldur
f staupinn meö hinum, og drakk stundarkorn; svo
fór kirkju fólkið heim aptur. Einn sunnudag fóru
nokkrir norskir fiskimenn til næstu kirkju, og ætluðu að
vera við messu; hittu þeir þá klerk úti á engjum, og
var hann að bjarga heyjunum sfnum. Þeir spurðu hann,
hvort ekki ætti að messa, og þá sagði prestur, að veðrið
væri sro gott, að menn mættu til að rcyna að ná ein-
hverju af heyinu heim, Böm voru ekki skírð í
kirkjunni, heldur reið prestur á bæina og skfrði börnin
heima, en það var annars nanðsynlegt af því að það
var svo strjálbygt, og kirkjuleiöirnar svo langar.
Altarisganga var tvisvar á ári, eins og í Noregi.
Til dæmis um hve skrítilega kann til að takast við
prestaskipanir, og til dæmis um hve íslendingar eru
einstrengingslega heimtufrekir, er þetta: í Reiðarfirði
var eitt prestakall, Hólmar. Þar var gamall prestur,
sem brauðinu hafði þjónað f 40 ár, og sem dó f fyrra.
Nú vildi söfnuðurinn síra Jónas, son hans fyrir prest.
En stjórnin veitti brauðið gömlum presti. Hann bar
þar að bæ þegar verið var aö halda uppboð eptir gamla
prestinn. Og allur söfnuðurinn var því náttúrlega þar
saman kominn. Hann veitti nú nýja prestinum sfnum
þær viötökur, að hann sagði sig út úr rfkiskirkjunni.
Þeir vildu hafa sira Jónas og engan annan. Nýi prest-
urinn settist að á prestsetrinu, en hafði ekkert prestverk
gjört í allt sumar. Guðs orð var ekki boöað utan
kirkju; enginn leikinaður prédikaði guðs orð, því ís-
lendingar geta ekki komiö því inn f höfuðið á sér
að leiktnenn geti slíkt. Boðun orðsins í kirkjunni var
heldur en ekki þur og andlaus, og biblfulestur var
ekki hafður framar en glóandi gull. N var presturinn
á Seyöisfirði heiðarleg undantekning. Hann hefir verið
f Ameriku nokkur ár, og kvartaði sáran yfir hinum
andlega kulda á íslandi, og irúin hans eins. Hún
sagðist hreint stirna þar upp, og sagðist ekki þrffast
fyrir þeim andlega danða, sem drottnaði þar. Enda
mundi maðurinn hennar brátt fara til Araerfku aptur.
Smám saman fór að safnast fjöldi íslendinga að ræðum
norska kristniboðans; voru vanalega 500—600 manns,
íslendingar og Norðmenn til samans.— Norsku sam-
komurnar voru haldnar stundum f salthúsinu, stundum f
einskonar bænahúsi, sem til var búið uppi á einu
salthúslopti, og þar komust margir fyrir. í Seyðisfjarðar-
kirkju komu vanalega 8—12 hræður, mest 50; en
þá var hún líka troðfull. Þar var engin forsöngvarl,
og því mátti prestur til að velja sér einn af fólkinu,
eptir aö komið var f kirkju. Því var það og, að
norski sálmasöngurinn hafði mikil áhrif á íslendinga.
feir skildu vcl norsku, einkum Þrændamál er kristni-
boðin talaði, en bágra áttu þcir með Stafangursmál. ís-
Iand er land, sera verulega þurfti kristniboðs við. Starf
Norðmanna er íslendingum mjög gagnlegt, og yrði það
þó enn meir, ef það gæfi tilefni til trúarvakningar.
þessari grein var svarað litlu seinna í sama blaði af
„íslendingi,, sýnir hann þar og sannar liTe kristniboðar-
inn þekki alls eigi til þess, er hann skrifar um, og þess