Skuld - 30.11.1878, Qupperneq 1

S k u I d.
II. árgangr. Eskífirði, Laugardag, 30. nóvemher 1878 ISr. 30. (56.)
421 422 423
J VjEJbJZ !L |Ú|Nl II
_ I! ___Á ESKIFIRBI.
Hér með leyfi ég mér að tilkynna skipta-
yinum mínum, að fiskr, lýsi, tólg og
haustull verðr hjá mér til nýárs
með haustkauptíðaverði.
Um leið vil ég mælast til, að þeir, sem
skulda mér, noti Jietta tækifœri eftir
megni, til að horga mér fyrir nýár.
rpil sama tíma verðr
ólbrcytt Terð
á öllum útlendum varningi (t. d. rúgr 9 Au.
pd., kaffi 100, hvítsikr 50, hrísgrj. 16 o. s. frv.)
Af öllum útlendum varningi eru hjá
mér talsverðar byrgðir (eérílagi korn,
kol, timbr, kaffi, sykr og tóbak),
31/10. Carl I). Tulinius.
SL'XDUIi.Vl SAH Ill USAMU
UM
PUESTAMÁLIÐ OG LAI N
EMILETTISMA»A.
Inngangr [andköf og úrræðaleysi; — huggun
og hressing]. — Kand. Indriði Einarsson
og prestamálið. — Ádrepa um hagfræð-
inga og stjórnfræðinga. — Prestamálið á
öfugri stefnu. _ Kröfur og uppástungur
presta. — „Einfeldni hjartans“. — Virði
])(>ss, er verð er við gefið. — Uppruni
trúarbragðanna. — Guðfrieðiskenslan á
vorurn dögum. _ Dýrmæti guðfreeðinnar.
— Magnús Eiríksson____Prestlingar fyrir
vígsluna og guðfræðin. — Trú presta^
kenning þeirra og trú safnaðanna. — Á-
hrif veitingarvaldsins á kenningu jjresta-
.. Embættiestörf presta. — Ræðusmíði.
- Áhrif ræðunnar á söfnuðina. —Prest-
ar í stólnum. — Prestar utankyrkju. __
Dómr merlcs prests um stéttarbræðr sína
hér. — Byskup „syndgar upp á náðina“.
- Laun presta. __ Ivyrkja og ríki. _
Keformation kyrkjunnar. — Fjárveitingar-
valdið og vísindin. — Dómarar og lands-
sjóðrinn. _ Sýslumenn — laun þeirra___
störf þeirra— Aintmennirnir og fjárveit-
ingarvaldið. — Laun lækna, skólakennara
og yfirdómara___Laun landshöfðingja___
Fjárveitingarvaldið og alfiýðlegar fram-
farastofnanir. _ „ísafold11 og búfræðing-
arnir---Niðrlagsorð [bannfæring_hegn-
ing — henging].
„|>áð er svo margt, þegar að or gáð,
sem um er þörf að ræða“.
í „Skuld“ (II., 23.-24.) hefir
kand. Indriði Einarsson ritað um
prestamálið, og hefir ritstjórinn hnýtt
]iar við athugasemdum nokkrum, svo
ágætum, að pær höfðu lík lífgandi á-
hrif á mig, eins og hrein og heilnæm
fjallagola hefir á pann, er kominn er
að köfnun af dauðalofti, — pví mér
lá við andköfum eftir alt ið sótsvarta
moldviðr af ritgjörðum um prestamál-
ið, eftir presta og prestasinna, er ina
siðustu tíma hefir dunið }rfir vora synd-
ugu, bændalegu kolla. — Mér hafði
oft legið í blóði og skinni, að and-
æpa öllum peim ósköpum, semáhafa
sungið in síðustu árin, par sem gráð-
ugir embættismenn og óvægir ping-
menn hafa ætlað að sjúga inn síðasta
blóðdropa úr okkar soltnu og ósæl-
legu bændaskrokkum. En hljóðin liafa
kafnað í hálsi mér; — ég sá, égkomst
eigi upp fyrir moðreyk, pví blöðin virt-
ust að vera á sama máli og pjóðgarp-
ar vorir, embættis- og alpingismenn-
irnir. Eg liengdi pví liöggdofa niðr
hendrnar, og hugði, að eigi væri ann-
að en að bíða pess með polinmæði,
að inir rembilegu ríðendr pjóðarinnar
ristu af mér og öðrum smælingjum
hrygglengjuna, til að hrekja oss áfram
með ólum af voru eigin hryggleðri i
andlega og líkamlega ánauð.
jóannig hafa vonir pær, eréghefi
gjört mér til framtíðarinnar sem ver-
andi og verðandi bóndi hér á landi,
verið alt annað en glæsilegar; og lítt
hefir pað létt huga minn, að búsýslur
og ótíð hafa endr og sinnum leyft
mér að skjótast að heiman og liitta
kunningja mína, — pví peir hafa
vænt sér ins sama af inni ókomnu tíð,
og ég; pað er að segja peir, sem á-
litu sér slcylt að hugsa nokkuð eða
vænta nokkurs, •— pví margir eru peir,
er láta rekast eins og viljalausir viðar-
drumbar fyri vindum og straumum
tímans, — og liggr mér við að öfunda
pá, pótt vesalir séu. — Eina öfluga
ráðið, sem inir ötulu og framkvæmd-
arsamari hafa eygt, er að skjótast til
Ameríku undan öllum álögunum og
ófrelsinu, og pað ráð uggir mig að
allr porri landsmanna muni nota —
og er pað að vonum —, ef sama fer
fram í stjórn landsins, og nú hefir átt
sér stað að undanförnu og út lítr fyrir
sem stendr.
En að ég hvorki enn er potinn á
stað til Ameríku, né heldr orðinn al-
gjörðr rekadrumbr á landsstjórnarhaf-
inu heima, cr einkum tvennu að pakka.
I fyrsta lagi ræktartilfinningu peirri, er
mér er með vaxin til pjóðar minnar
og fósturjarðar, par sem feðr mínir
og forfeðr hafa alið aldr sinn og bar-
izt víð óstjórn, útlenda kúgan og ís-
freðna náttúru, en sem ég pó vona að
frelsi og menntun geti gjört að all-
góðum bústað fyrir eftirkomendr vora,
ef vér vinnum par að samhuga. Hitt
annað, að í gognum hið heldimma
moldviðri af háskatta-lögum, hálauna-
lögum embættismanna, og nú að síð-
ustu upppot prestanna, er allir vilja
verða hálaunaðir einnig, — hefir skin-
ið stöku frelsisgeisli, og vil ég cink-
um nefna par til in ágætu bréf séra
Jóns Bjarnasonar fornvinar míns
— við erum báðir austfirðingar—, og
svo nú atliugasemdir pínar, „Skuld“
mín, um prestamálið. — J>etta hefir
hvorutveggja hrest mig svo upp, að
ég hefi gripið pennann, eigi til pess,
að bæta neinu verulegu við pað, er
pegar liefir verið sagt eða drepið á
áðr af ykkr „Skuld“ og öðrum, heldr
af pví, að„aldrei er góð vísa of oft
kveðin“, enda veit ég að margir hér
liafa sömu skoðun á pessu máli og ég,
pótt peir láti eigi til sín heyra, og
vona ég pví að„Skuld“ ljái línum pess-
um sem fyrst rúm.
Ég er ritst. „Slculdar“ alveg sam-
dóma í öllu pví, er hann segir í pessu
máli, og einnig í pví, að ritgjörð Hr.
Indriða sé vel samin. J>að er satt,
hún er bæði ljóslega og liprlega sam-
in. En mér finst höf. lilífast við að
segja meiningu sína afdráttarlaust. J>að
er eins og liann komi sér eigi að, að
segja pað, sem pó er skoðanhans, að
prestar hafi eigi aðeins nægileg laun.
heldr að jafnvel ofmiklu — já mikið
ofmiklu — fé sé varið til stéttar pess-
arar. J>etta kemr líklega af pví, að
hann „vill ekki spilla fyrir poim“
— eins og hann sjálfr segir, — vegna
pess „að margir af peim eru skóla
og leikbræðr hans“. ];>að er pó fremr
auðvirðilegt, að láta pesskonar ástæður
hafa áhrif á skoðanir sínar í málum,
er varða alla alpýðu. Af líkri ástæðu
mun pað vera, að hann einuugis tvpt-
ir á pví, að söfnuðirnir ættu sjálfir að
velja presta sína. — Reikningr hans
yfir, hvað prestaskólakandidat kostar.
mun vera nær hæfis, eftir pví sem hag-
fræðingar reilcna í Danmörku. J>ó heí-
ir prestavini einum í „Norðlingi“ i
fyrra sumar reiknazt, að prestefni
kostaði helmingi minna, en Indriði
segir, eða 4000 Kr. — En eigi tjáir
að einblína á pesskonar reikningm
livað laun manna álirærir;—pað hefir
ritst. „Skuldar1* sýnt með sláandi
dæmi.—Að annars reikningar hag-
fræðinga og stjórnfræðinga (oða hvað
peir nú nefnast) séu langt frá óyggj-