Skuld - 12.03.1879, Síða 2

III. ár, nr. 6.]
SKULD.
72
[”/« 1879.
arfjörð. 2. Aðalpóstur bregði sjer í
Loðmundarfjörð af Seyðisfirði, pótt pær
sjeu aðalendastöðvar. 3. Aukapóstur
gangi í Mjóafjörð af Seyðisfirði. 4.
Eskifjarðarpóstur Pregði sjer líka í
Norðfjörð. 5. Nýr aukapóstur gangi
af Eskifirði í Eáskrúðsfjörð. 6. Nýr
aukapóstur gangi úr Breiðdal í Stöðv-
arfjörð.
Hvað Norðfjörð snertir, hefi jeg
fundið hina umtöluðu samgöngu-tak-
mörkun tilfinnanlega og leiðinlega og
jafnvel fleiri sveitungar mínir, sem
margir vilja fylgja tímanum, oghugsa
jeg hinar sveitirnar, er líkt stendr á
með, finni hið sama; og væri, að mjer
finnst, æskilegt, að menn ljetu í ljósi
vilja sinn í pessu tilliti, ef hugsazt
kynni, að hót yrði á ráðin.
Veit jeg mótbáruna, að petta sje
kostnaðarauki fyrir landssjóðinn, par
sem líka póstmálin hera sig ekki sjálf;
en mér finnst kostnaðaraukinn fyrir
landssjóðinn, sem sagt er standisig allra
landssjóða bezt,1) ekki nærri pví eins
mikill, eins og hitt er mikilsvert, hvað
p etta hefir, póttísmáusýnist vera, —
pjóðmennandi stefnu og virðist byggt á
sanngirni og pjóðlegu/jj afnrjetti. Og
leyfi jeg mjer að framselja pjóð, pingi
og stjórn petta mál, bæði í sínum
sjerstakleik og líka í hinu meira al-
menna atriði pess.
M. J.
Meira um samgongur vorar.
f>að er oss sönn ánægja, að birta
framanskrifaða bending, og viljumvér
mæla ið öflugasta fram með hverri
endrbót, sem tiltækileg er og unnt að
hafa fram, á póstgöngum vorum. —
Vér vildum að eins óska, að fleiri menn
úrpeimhéruðum, sem verst eru sett með
póstgöngur, vildu taka sig til og stinga
upp á ákveðnum endrbótum ípessu
efni, hver fyrir sitt landspláss.
1) ??? ititstj.
|>að er nú að vísu tilhlýðilegt, að
Reykjavík sé „höfuð“ pjóðlíkamans, og
pað er hún og verðr; en hvað Akr-
eyri hefirtilpess að vera „hjartað“(!!),
pað fáum vér eigi séð; til pess skort-
ir hana of gjörsamlega alt and-
legt atgjörvi. — En pótt póstgöng-
urnar gangi út frá iieykjavík, pá er
pað pó vanhugsað, að haga göngunum
einungis eftir pví, hversu bréf, blöð
og sendingar’-komist frá Ilvík út liui
sveitir; sveitirnar verða að eiga eins
greiða aðgöngu til Reykjavíkr. Upp-
runalega eru nú auðvitað okkar fáú
og ónógu póstferðir miðaðar, bæði livað
tíma og stefnu snertir, eingöngu við
parfir landstjórnarinnar, svo að em-
bættisbréf og skýrslur gæti gengið á
nauðsynlegum tímum milli embættis-
manna út um landið og yfirstjórnar-
innar í íteykjavík (eða um pá leið til
Hafnar). J>etta var nú kannske gott
og blessað á sínum tíma; en nú nægir
pjóðinni slíkt eigi lengr: hún er vaxin
upp úr því.
Við köstum ekki út um 30 pús-
undum króna á ári að eins til að fá
fluttar skýrslur og skjöl milli sýslu-
manna og amtmanna og landshöfð-
ingja eða yfir höfuð milli embættis-
manna vorra innbyrðis, og pó 2000 Kr.
að auki í burðareyri fyrir pessi sömu
embættisbréf og skýrslur — og petta
eru pó árs-útgjöld vor til póstferða á
sjó og landi innanlands (15000 á sjó,
14500 á landi og 2000 til að borga
undir embættisbréf). J>á yrði stjórn
vor æði-dýr, ef bréfaskriftir hennar
einar lcostuðu yfir hálfa krónu fyrir
nef hvert á landinu.
Uei, nú orðjð kostum vértilpóst-
ferða af pví, að þjóðin öll hefir pörf
á samgöngum; íslendingar eru orðnir
br éfskiftandi og blaðlesandi
pjóð: pað eru pví eigi embættisbréf
ein, heldr viðskifta-bróf, kunnleika-bréf
og blöðin, sem nú er aðalbyrði á herð-
um póstanna. Og petta eykst sífelt,
ogpörfin á góðum og greiðum við-
skiftum er nú orðin lífsnauðsyn
pjóðarinnar. Eins og allir vita, erum
vér pví fast fylgjandi, að sparað sé
almennings-fé í stóru og smáu, par
sem pví verðr ítrast við komið. En
í pessari grein viljum vér ekki mæla
með ótímabærum sparnaði, pví engu
fé í endilöngum fjárhagslögunum er
varið til sannara og jafnalmenn-
ara gagns.
Mennsegjapað borgi sig ekki,
að leggja fé til póstgangna. En petta
er ekki annað en villandi tals-
háttr — eins og ekkert „borgi sig“
nemapað, sem gefr beinlínis krónu-
talið upp í lófann aftr. Jú, svo sann-
arlega, sem pað er nokkurs vert, að
pjóð vor mennist og andi hennar dragist
upp úr afskelckju-deyfðinni, pá borg-
arpaðsig, að auka samgöngurnar.
Og pörfin er pví meiri, sem náttúran
hefir alt til gjört, að sundra pjóðinni,
með fjöllum og firnindum, vötnum, veg-
leysum og veðrahörku.
Yér viljum loks leyfa oss að benda
á, að pó víða sé mikils ábótavant í
samgöngulegu tilliti, pá eru pó nokkur
landspláss ver sett, en öll önnur.
Viljum vér par til dæmis taka svæðið
fyrir austan póstbrautina frá Seyðis-
firði og norðr á Húsavík. Eru pað
ekki ósköp til pess að vita, að bréf
frá Seyðisfirði skuli vera jafnlengi að
kalla til Yopnafjarðar í sömu sýslu,
eins og til Reykjavíkr á suðvestr-
horni landsins. — í allriNorðr-jping-
eyjarsýslu kemr aðalpóstr að eins
að Grímsstöðum, bæ uppi á Möðru-
dalsfjöllum, syðst í horni sýslunnar,
par sem nær engar samgöngur eru
við aðra parta hennar. Og ofan á
petta bætist, að aukapóstar fara hvergi
af braut aðalpósta á pessari leið, nema
pegar póstr kemr að norðan, par sem
ekkert veitti af, að aukapóstar gengju
39
vísindin sýna oss og sanna, að jörðin ein hefir verið pús-
undir púsunda ára að myndast, og að pað er fjarri pví,
að dýrategundir pær, sem nú eru á jörðinni, sé skap-
aðar allar í einu. J>vert á móti hafa margar aldir liðið
frá pví, að fyrstu lifandi skepnur urðu til á jörðunni, og
pangað til ýmsar pær dýrategundir koma fram, sem nú lifa.
J>annig er maðrinn tiltölulega býsna seint til orðinn.
Yér verðum pví að líta á sköpunarsögu ritningarinn-
ar eins og skáldlega og barnlega hugmynd Gyðinga-
pjóðar um uppruna hlutanna, að sínu leyti eins ogEddu-
sögur norrænu pjóðanna; og parf pað ekkert að hagga
trúarlærdómum og siðafræði trúarbragða vorra.
Meðal peirra atriða, par sem ritningunni og náttúru-
fræðinni ber á milli, er sköpunarsagan eitt ið helzta1);
er pað bæði af pví, að hún er upphaf ritningarinnar og
og svo af pví, að hún leysir á sinn hátt úr mörgum vísinda-
legum spurningum. Ein af pessum spurningum er sú, sem
mjög hefir verið rædd og íhuguð nú á síðaritímum, hvort
1) Sbr. „Um eðli og uppruna jarðarinnar11, eftir skáldið Jónas
Hallgrímsson, rl.árg. „Fjölnís“, bls. 99.—129.; sér í lagi bls. 110.—111.
40
álíta megi að alt mannkynið sé komið af einum „fyrstu
foreldrum“, eða pað muni komið af mörgum „fyrstu for-
eldrum“. J>essu er nú jafnaðarlega slengt saman við
nokkuð annað, og álitið sama sem sú spurning, hvort alt
mannkynið verði álitið ein eining eða ein tegund (sp ecies)
í náttúrufræðislegu tilliti, sem upprunalega sé gædd sömu
líkamlegum og andlegum hæfileikum, pó að einstöku liðir
sé á misjöfnu framfara-stigi, eða hvort mannkynið sé fleiri
tegundir (species), er hver hafi sín óafmáanlegu og föstu
einkenni; en pað er rangt að slengja pessu saman, pví
pað eru tvær ólíkar spurningar.
Að vísu er pað auðsætt, að ef menn álíta mannkynið
fleiri tegundir, pá hljóta menn einnig að álíta pað koniið
af fleirum en einum íýrstu foreldruiri1); en póaðmennhins
vegar álíti mannkynið oina tegund í náttúrufræðislegu til-
liti, pá leiðir enganveginn par af, að tegundin sé öll korn-
in af einum fyrstu foreldrum.
!) Nema þá lengra fram í ætt rakið, ef menn fallast á Darwins
kenningu; en það mál kemr oss eigi hér við; vér minnumst máskeeiU'
livern tíma síðar rneír á hana.