Skuld - 02.05.1879, Síða 1

Qi cS
— rfl
"2 1
s a
fl
<D
CQ cð
fl fl
CS -
rfl
S <8
fl s
A4 —*
_cl f-<
CO 9^
s 'cð á
<X> -4->
fl «ö riá
~ &o
’Sb S •
QJ r-í H
§ & ti
S s*'S
* 3 ^
ci «♦*
9 bo
S
i-fl CQ
1 8 7 9.
J. 73
-S fl
30. E:
w fl'
o: 03
te -
03
. - ?r
^ © o - -
ts s B 'i 2
^ CD fl* *
p" ^ (u é
F ~ S 0
- <~i
fl'
rt-
33 C0
03
íír. 71. Eskifirfti, Fostdag, 2. maí. III, 11.
127 J 128 129
Nokkrar atliugasemdlr
við tillögur
brauða- og kyrkjumála-
nefndarinnar.
Eftir XY., prest.
I.
Af því mér pykir pað bæði vera
líklegt og eiga vel við að margir verði
til að látaíljósi skoðanir sínaríblöð-
unum um þetta mál, sem varðar svo
miklu fyrir alda og óborna að sem
bezt verði úr garði gjört, pá vil ég
einnig láta álit mitt í ljósi í fám orðum.
Eg er að vísu samdóma nefnd-
inni í pví, sem telcið er fram á 45.
bls. i nofndarálitinu, að ekki sé gjör-
andi að jafna svo öll brauð, að in svo
kölluðu góðu eða stóru brauð hveríi.
En ég get ekki séð neina sanngjarna
né brýna nauðsyn á pví, að láta pessi
stórbrauð hafa svo miklar tekjur, að
pær verði prefaldar eða fjórfaldar við
smábrauðin. Eftir uppástungu nefnd-
arinnar ættu pað að verða 15 brauð,
sem liafa yíir 2000 Kr. tekjur, en sum
aftr á móti, sem ekki ná 700 Kr. Ég
ætla að pað væri nóg að láta stór-
brauðin hafa 1600—2000 Kr. tekjur, en
als ekki meira; nema ef vera skyldi
dómkyrkjubrauðið, sem ætti má ske
að hafa alt að 3000 Kr. Eins ætti að
minni ætlun ekkert brauð að vera
tekjuminna en 800 Kr.\ og svo lítil að
eins, ef pau hafa einhverja sérlega
kosti, sem gjöra pau aðgengileg. |>að
cr líka aðgætandi, að velflestum ef ekki
öllum stórbrauðum er vel í sveit kom-
ið, par sem smábrauðin eru mörg á
útkjálkum og jafnframt erfiðleikum og
annmörkum bundin. Yæri nú brauð-
Unum skipt í fjóra flokka, pannig:
1. stórbrauð (aðalbrauð) 1600-2000 Kr.
(pó eigi par yfir)
2. betri meðalbrauð 1300—1600 —
3. lakari meðalbrauð 1000—-1300 —
4. smábrauð . . . 800—1000 —
H pá álít ég að næg bót sé ráðin á
kjörum prestanna frá pví, sem nú er,
°g að jafnvel pau minstu verði vel
kfvænleg, og 2000 Kr. brauðin. sem
Jrði 2 ]/a sinnum tekjumeiri en in minstu,
Verði sannnefnd stórbrauð, og gefi af
Ser nægar tekjur. Vér verðum að hafa
Það hugfast, að vér búum á fátælcu
ai>di og megum moð engu móti sníða
Vkjur prestastéttar vorrar eftir prosts-
einbættum í Danmörku. Oss riðr á
þ' b að auka sem minst má verða gjöld
pau, sem alpýða á að svara, sem eru
orðin og verða, hvað sem við bætist,
hartnær ópolandi, par sem allr bú-
skapr er erfiðari og dýrari með ári
hverju. Við ina árlegu flutninga til
Ameríku vaxa eigi að eins sveitar-
pyngsli og gjöld til opinberra parfa
á peim, sem eftir eru, pví einatt fara
ekki síðr inir efnabetri, heldr veldr
pað pví, að ókostr er að fá vinnuhjú,
og pað pó afarkaup sé í boði, til að
nota jarðirnar; má búast við að flutn-
ingar pessir fari í vöxt eigi síðr fyrir
pað, ef gjöldin pyngjast frá pví, sem
nú er. Allar álögur á landssjóðinn
ípyngja gjaldendunum, og petta verð-
um vér að forðast nema brýnasta
nauðsyn beri til. Nefndin hefir nú
stungið upp á pvi, að til brauðanna
verði greitt úr landasjóði árlegt tillag
að upphæð 7600 Kr.\ pessa gjörist að
minni ætlun als ekki pörf. Brauðin
geta fullkomlega vel bætt hvert annað
upp, svo pau verði öll lífvænleg og
flest góð. Eftir inu nýja mati eru
tekjur allra prestakalla á landinu nú
184576 Kr. 51 Au. Nú eiga brauðin
að verða að tölu 140, kemr pá að
meðaltali rúmlega 1300 Kr. á hvert
brauð, og er pað jafnt inum beztu
meðalbrauðum eftir inu síðasta mati.
|>etta er lika sannarlega nóg, og virð-
ist als engin pörf á að leggja hér á
ofan nokkurt tillag úr landssjóði.
Væri brauðunum nú skipt pannig, að
í 1. flokki væri 30, í 2. flokki 30, í 3.
flokki 45, í 4. flokki 35, pá virðist vora
kominn nægilegr mismunr á brauðun-
um; stórbrauðin fjölga frá pví, sem
nú er, og smábrauðin hafa pó tekjur
á við in nú töldu lakari meðalbrauð,
en meir en helmingrinn verðr jafn og
betri en in núverandi betri meðal-
brauð. |>essi uppliæð á tekjum brauð-
anna ætla ég muni fara nærri áliti
flestra landsmanna, og ef brauðin
yrðu pannig látin bæta hvert annað
upp, eða bera sig sjálf, pá legst
engin ný staðföst byrði á landssjóð-
inn, eða alpýðu, vegna prestastéttar-
innar, enda mundi pað verða vinsælla
og ég pori að segia affarasælla pegar
fram líða stundir.
|>egar ég liefi pannig látið í ljósi
aðaltillögur mínar, ætla ég að fara
nokkrum orðum um fáeinar af inum
einstöku greinum nefndarinnar.
Eg get pess pá fyrst, að pað sætir
furðu pegar nefndin telr upp pau brauð',
sem skuli verða lögð niðr, pátelrhún
að eins 29 alls með 20836 Kr. 32 Au.
Henni hefir nefnil. gleymzt að telja
als 33. sem hún ætlast til að leggist
niðr. ];>au 4, sem gleymzt hafa, eru:
|>ingmúli með 746 Kr. 78 Au. tekjum
Einholt með . 536 — 33 — —
Álftamýri með 442 — 69 — —
Reynist.-kl. með 804 — 78 — —
Tekjur pessara 4
brauða samtals 2530 — 58 — bætist
pá við ina fyrri
töluna. . . 20836 — 32 — er
eiginl. hæka pá tekjur brauðanna, sem
eftir urðu, um 23366 Kr. 90 Au., án
pess tekið sé af landssjóði, og munar
pað að eins um 5069 Kr. 42 Au. frá
pví, sem nefndin hefir ætlazt til að
*bæta pau upp, og er petta okki meiri
munr, en sá, sem fæst, með pví að
láta ekkcrt brauð nema 1 hafa svo
neinu nemi meira en 2000 Kr., og
jafnframt máské með pví að draga
nokkuð úr tillagi pví, sem nefndin ætl-
ast til að sum brauð fái.
p>að er ekki ætlan mín, að rekja
tillögur nefndarinnar í hverju einstöku
atriði, með tilliti til uppbtóa inna fá-
tæku brauða, pað yrði líka oflangt
blaðamál. En ekki get ég dulizt
pess, að sumstaðar virðist mér henni
hafa skjátlazt að mun, og getr pað
komið af ókunnugleika. Eg skal taka
fram fáein dæmi til að sýna petta.
jpað er viðrkent, að Staðr í Grinda-
vík er fremr hægt og notasælt brauð,
og mjög vel í sveit komið. Tekjur
pess eru metnar 477 Kr. 34 Au.
]>etta brauð vill nú nefndinbæta með
500 Kr. uppbót úr landssjóði, og er pað
að vísu ekki ofmikið, pegar pað er skoð-
að útaf fyrir sig. En pegar pað er
borið saman við Ása í Skaftártungu,
kemr ójöfuuðrinn fram. Ásar eru
bæði léleg og erfið bújörð, enda sér-
lega liættusöm fyrir fénað. Utkyrkj-
an að Búlandi erfið, pví oft verðr að
fara pangað gangandi á vetrum vegna
snjópyngsla, par er vetrarríki mikið í
sveitinni, alveg hlunnindalaust, og
fjarska erfitt til allra aðdrátta, og
má óliætt fullyrða að Ásar eru eitt
hið óaðgengilegasta brauð á suðurlandi.
Tekjur pess eru nú metnar 298 Kr.,
og pó ætlast nefndin ekki til að par
verði lagt meira til en Staðar í Grinda-
vik. Ásar eiga pannig að verða 200
Kr. tokjuminni en Staðr. En af hvaða