Skuld - 21.05.1879, Blaðsíða 1

3S §
<X> CS C<3
•e* rCJ rP
l£j o3
O ^
03 W
03 2
P Ph ö
S .s'
jn cC

S 'ca
3 °
03 J s
S 9 *
3 S c6
M 73 ö
02 ^ =2
R M rí=J
03 i-1
Ph t
Ph T
p r
bc
*<J o
H< *-í
M. crq
li
p.
>-J
CK}
§■ s
» p
13
p>
03 oq
1 8 7 9.
cc {S'
S
fc. g
s ö
s,(S
Nr. 74. Eskifirði, Miðvikudag, 21. maí. ra, 14.
163 164 165

Um kviktjárrækt á íslandi.
Eftir Pál Jónasson, búfræðing.
[Niðrl.]
Sömuleiðis, ef menn skoða kvik-
fénaðinn á ýmsum stöðum og í ýms-
um löndum, sjá menn, að það fer mik-
ið eftir högunum, fóðri, veðrlagi m. fl.,
hvernig hann er. Á láglendi, með
feitum grösugum högum og ríflegu
vetrarfóðri, t. d. í Hollandi og sum-
staðar í Englandi, er kvikfénaðrinn
mjög stórvaxinn. í fjalla-löndum, þar
sem hagar eru mjög kjarngóðir og
fóðr gott, t. d. í Switz, er kvikfénaðr
vel vaxinn, kröftugr og líflegr. þar
á mót eru skepnur smáar, magrar og
ljótar alstaðar par, sem pær á sumr-
um eru í slæmum ofsettum högum,
og á vetrna fóðraðar með hálmi, mýr-
arheyi og öðru kraftlitlu fóðri. — |>að
er ekkert kyn svo gott, að það ekki
með sulti og óhirðingu fljótlega skemm-
ist, ogáhina síðuna er óhætt að segja,
að það kyn, sem af sulti og óhirðingu
er í aftrför, getr, með góðu fóðri og
hirðingu eingöngu, tekið talsverðum
umbótum. Ekki má heldr gleymast,
að jafnframt fóðrinu hefir hirðing
og notkun mikil áhrif á kvikfjár-
ræktina. — Af þessu leiðir því, að
þegar menn vilja bæta kvikfjárkyn
sitt, t. d. með úrvals-gripum, verða
menn að sjá um, að þetta þrent: fóðr,
hirðing og notkun standi ekki í
vegi fyrir því, heldr þvert á mót hjálpi
til þess, er það óefað gerir svo mjög,
þegar það er eins og það á að vera.
Umlirstöðu -atriði
grasræktarinna r.
Eftir
N. «..
búfræðiog í Kristíaníu (í Noregi).
[Framliald frá rir. 1 |). á. |
En plöntúáærandi efni úr áburð-
lnum geta nú fai'ið að forgörðum á
fleiri vegu en þann eina, að það renni
hurt eða sígi niðr í jörðina undir haug-
8tæðinu. J>essi næringarefni geta lika
e)'ðzt á annan hátt, þannig nl. að þau
Verða að gasi (lofttegund) og gufa
h'irt. Allir þekkja inn megna fýluþef,
sem leggr af haugi (einkum lirossa-
taði og mannasaur), sem sterk ígerð
er h svo megn á stundum, að næstum
eitrar alt loftið næst kaugunum. J>essi
ódaun kemr af plöntunærandi efnum,
sem orðin eru að gasi og dreifast
þannig gufumynduð út í loftið og bland-
ast við það; en þessi dýrmætu efni
koma eigi aftr og gagna þau eigi
framar þeim eiganda, sem svo var
kirðulaus að sleppa þeim á stað úr
haugnnm sínum. Einkum og sér í
lagi er það ein gastegund, sem kall-
ast ammóníak, sem þannig strýkr
leiðar sinnar og veldr inni megnu
stækju-fýlu; en ammóníakið er eitt-
hvert kröftugasta áburðarefni.
Eftir að vér höfum nú séð, hvað
oss er ábótavant í meðferð áburðar-
ins og gjört oss ljóst, hvernig farið
erað ónýta hann og skemma, skulum
vér snúa oss að þeirri spurningu, sem
eðlilega vaknar hjá lesendum vorum
á eftir:
4. Hvernig á ab safna áburði
og geyma hann, svo vel sé?
J>að er nú að vísu meiri vandi,
en margr ætlar, að svara þessu svona
í svip; það hafa ritaðar verið lieilar
bækr um það efni, og mætti þar þó
enn við bæta. En hér skal þó reynt
að gefa þær bendingar, sem að gagni
mega koma, og sniðnar eftir rúmi
„Skuldar“. Tilraunirnar, sem meun
hafa gjört til að leysa úr þessari
spurning, eða réttara sagt, aðferðir
þær, er menn hafa haft, til að safna
áburðinum og geyma hann. eru marg-
ar og margvíslegar; menn hafaþannig
safnað áburðinum í haug fvrir utan
fjósið. og aðrir hafa safnað honum
í kjallara undir fjósinu; enn hafa
aðrir látið áburðinn.safnast fyrir und-
ir skepnunum um lengri tíma, er
þá áburðrinu blandaðr mold inni i
húsinu og borinn hálmr eða ruddi á
hann; en síðan er stungið út úr liús-
unura; enn er sú aðferð að safna á-
burðinum í stórar vatnsheldar
gryfjur, blanda hann þar með vatni
og bera hann svo á í ílátum eins og
fljótandi lög; og fleiri eru ennað-
ferðir til, þótt eigi sé hér taldar.
J>að er ekki tilgangrinn með þess-
um línum, að lýsa hverri aðferð fyrir
sig út í hörgul eða mæla fram með
neinni einni sem inni einu réttu eða
réttustu og beztu. Aðaltilgangr vor
var, að sýna mönnum fram á og vekja
þá til meðvitundar um, live gííTlcgau
skaða ()g tjón menn gera sér með
þvi, að vanhirða áburðinn svo, að hann
missi in dýrmætustu næringarefni sín,
og svo að lýsa því, áhvern hátt þessi
næringarefni tapast, eða hvernig
menn eyðileggja áburðinn, undirstöðu
allrar grasræktar, fyrir sjálfum sér;
með þvi að lýsa því, hvernig þetta
gengr til, er eiginlega óbeinlínis á það
bent, hversu mennmegi varast slíkt
og við því gjöra. Sín aðferðinkann
að vera hverjum hent, eftir ástæðum.
Hygginn og hugsandi maðr með nokk-
urri búgreind mun oftast finna, hvað
beztáviðhjá honum eftirþví sem öll-
um ástæðum liagar þar — ef það er
lionum að eins full-lj ó st orðið, hversu
áríðandi það er að leggja allanhug
á þetta mál.
I Noregi er það tíðast að safna
áburðinum í haugstæði fyrir utan fjós-
ið eða þá í kjallara undir fjósinu.
Hefir hvor aðferðin nokkuð til síns á-
gætis. En nokkur skilyrði eru, sem
uppfylla þarfhvort sem er, og skal hér
getið inna helztu. [Framhald].
„Ujóðvinrinn44 („Folkevennen")
heitir vikublað, sem kemr út í Höfn
og er nú á 3. ári. Blaðið er útgefið
af „þjóðvinafélagi Xorðrlanda“ („Nor-
disk Folkevenne-Selskab“), en ritstjóri
þess er löitenant Fr. Bajer, ríkisdags-
maðr.
Samkvæmt grundvallar-lögum fé-
lagsins (frá 1. júlí 1878) er það til-
g a n g r félagsins: opinberlega
og á 1 ö g 1 e g a n li á 11 að stuðla að
því, að þjóðstjórn lcomist á í Dan-
mörku og jafnframt á öllum Norðr-
löndum, og því að beina öllum fram-
fórum undir núverandi stjórnarskrám
landanna í þ e s s a átt. — 1 stjórn
félagsins eru jafnan 4 menn auk rit-
stjóra „|>jóðvinarins“, og er Holger
T. Foss (Amaliegade 3, Kbhavn K)
formaðr sem stendr. Af því vér höf-
um aldrei dulur á það dregið, að
s j á 1 f s t j ó r n þjóða í stóru sem
smáu sé það stjórnarform, sem vér
álítum réttlátast og eðlilegast, getum
vér heldr eigi annað en látið í ljósi
meðhug vorn (sympathi) með öllum
slíkum hreýfingum, sein fram koma
dularblæjulaust og eigi vilja beita öðr-
um vopnum en löglegum og ærlegum.
það væri óhæfileg ragmenska að þora
eigi að kannast við sannfæringu sína
í þessu sem öðru. Og hér á landi
er sjálfstjórnar-hugmyndin samgrónari