Skuld - 13.03.1880, Blaðsíða 3

IV., 101. ]
S K U L 1).
\% 1880.
_ _____7___________________
Erindsreki Breta í Miklagarði Sir
Henry Layard blandaði sér í málið,
heimtaði manninn lausan látinn og
kvað annað ósampýðilegt við heit sol-
dáns um trúarfrelsi i ríki sínu, er
hann hafði unnið norðrálfu-stjórnum.
Tyrkjastjórn vildi eigi undan láta,
og heiir erindsrekinn haft í hótunum
við Tyrki, og Englar sýnt sig líklega
til að kveðja heim erindsreka sinn og
slíta friði við þá. Jykir líklegt að
Tyrkir láti heldr undan og selji fram
manninu lifandi.
Erindreki |>jóðverja liefir liorið
sáttorð á milli, og hafði það áunnizt, að
Mr. Layard, sem áðr hafði lýst yfir
því, að hann vildi eigi lengr eiga
orðastað við stjórn soldáns, hefir nú
lieitið að halda fram samningum, ef
Tyrkjastjórn gjöri afsökun fyrir sér.
— í Englandi varð haustuppskeran
svo rír, að hún hefir aldrei fyrr svo
brugðizt í manna minnum.
— írland. |>ar varð og mesti upp-
skeruhnekkir; en fátæktin og volæðið
í mörgum héruðum par ótrúlega mildð.
Oeirðir ganga par inar megnustu, svo
sem ávalt er vant, pegar illa árar.
Æsast menn pá gegn inum ensku land-
eigendum og umboðsmönnum peirra.
— Frakkland. J>ar eru orðin ráð-
herraskipti; er Waddington-rá.ðaneytið
frá völdum, en sá heitir de Freyci-
net, sem er fyrir inu nýja ráðaneyti
og er pað alt af vinstra flokki. Mælt
er, að forseti pjóðveldisins hafi skorað
á forseta pjóðpingsins Gambetta að
bindast fyrir ið nýja ráðaneyti, en
Gambetta hafi eigi viljað. Ætla menn
að liann hugsi sér, að óvist sé, að
hvert pað ráðaneyti, er nú kæmi til
valda, yrði langgætt, par eð afstaða
pingflokkanna geti breyzt við nýjar
kosningar, og liafi honum pví pótt óráð
að hætta virðing sinni og áliti í petta
sinn, en muni vilja geyma sér tækifær-
ið, par til útlit er fyrir, að ráðaneytið
hafi til moiri frægðar að vinna en nú.
Hitt er alkunnugt, að Gambetta er
talinn sjálfsagðr eftirmaðr Grevys, er
nýjan pjóðveldisforseta skal kjósa.
— Afg'lianistan. Styrjöld Engla og
Afgliana stendr enn vfir óútkljáð, og
lietir Englendingum veitt alt erfiðara
í vetr, en á horfðist í haust. Ayoob
(Jakúb) Khan hefir reynzt Englend-
ingum falskr og svikull, eins og pjóð
hans kvað eiga eiulcenni til. Annars
kvað hann lítil höfuðpersóna vera, heldr
hrein leikbrúða í höndum Abdullali
Khans og annara stjórnenda hersins.
í vetr reyndu Afghanar að ná aftr
höfuðborginni Kabúl úr höndum Engla,
u pað tókst ekki; en pungt hefir Engl-
úm veitt í orustum við pá. En fyrir
’nýár höfðu Afgh. lokað Englaher svo í
orginni, að peir máttu engum vista-
' 'iutningum við koma, og stóð svo enn
• vér fréttum siðast; en pó lítr út af
v ðustu blöðum („Galignani’s Messen-
8
ger“—Paris, 6. jan.) sem Engla her
sé als öruggr, hafði hann verið vel að
vistum byrgr, enda pykist Englastjórn
fær um að leysa liðið úr kvínni. p>yk-
ir enginn efi á, að Englar muni með
vorinu hafa jafnað um Afghana til fuls.
Whiggaflokkrinn í Englandi notar
sér vel, hvað seinlega Englum hefir
gengið í Afghanistan, til að æsa menn
móti Tory-stjórninni (Beaconsfield lá-
varði).
— 1 Englandi vildi pað slys til,
rétt eftir að ofsaveðr voru afstaðin,
að brú ein (Tay-brúin) brotnaði eðr
hrundi öll saman undan eimvagnalest;
fóru vagnar allir í smátt, enfólk alt,
er í var, týndist, og hefir flest svo í
fljótið farið og borið út með pví, að
fáar einar leifar hafa af fundizt. Menn
kenna slysið pví, að ofsaveðrin, sem
gengið höfðu á undan, hafi verið búin
að lama svo og lemstra brúna, eða brú-
arstólpana, er hún hvildi á, að hún hafi
að eins hangið uppi, en eigi polað
punga eimvagnalestarinnar.
— Ameríka. Kýmyndað hlutafélag
undir stjórn duglegra manna er að
byrja að leggja járnbraut yfir Tehu-
antepec-eiðið (norðr-framhald Panama-
eiðisins) í Mexico. Eélagið virðist
pegar tekið til undirbúningsstarfarxna,
pví að 3. jan. lögðu margir verkfræð-
ingar af stað frá íélaginu til Mexico,
og stórt barkskip var lagt á stað með
500 tons af verkíærum, tólum als kon-
ar, járnteinum, rennireið og vögnum
o. s. frv. — J>að er mælt, að pessi
leið verði um 1200 mílum (enskum)
styttri, en leiðin yfir Panama, milli
New York og San Erancisco.
— Yerzlunarástaiidiðeriendis. Biað-
ið „S t a t i s t“ fer í ársyfirliti sínu vongóðum
orðum um verzlunarástandið, sem um nokkur
in siðustu ár hefir eins og legið undir mar-
trcið, er gjaldþrot og prettir liafa yfir-
gnæft og eytt öllu lánstrausti og drepið niðr
öllu verzlunarfjöri meðal inna helztu verzl-
unarþjóða.
„Statist11 segir, að vcrzlunarsaga árs-
itis 1879 sé nokkurnveginn mótsetning við sögu
ársins 1878. — í Janúar 1879 gátu menn í
hæsta lagi sagt, að vonandi væri, að eitthvað
færi að breytast til batnaðar, en in stórkost-
legu bankahrun og gjaldþrot, er þá voru ný-
afstaðin, voru mönnum of ung í minui til þess,
að vænta væri þá þegar nokkurs lifnandi fjörs.
Blaðið rekr svo rás verzlunarinnar mán-
uð fyrir mánuð árið út, og sýnir, að það hafi
fyrst verið í nóvember, að vonir manna, sem
alt íif höfðu lieldr verið að glæðast, hafi tek-
ið að rætast sýnilega. — „petta lifnandi fjör,
sem hvorki kviknaði skyndilega né á óeðli-
legan hátt, en hafði verið að glæðast jafnt og
smátt eftir því, sem á árið leið, lýsti sér í
stórlega vaxandi afgreiðslu bankanna; í vax-
andi flutniugi á járnbrautunum; á því, að alt
steig hvervetna í verði; á því að peninga-
magnið jókst í veltunni eigi að eins í Bandaríkj-
unum í Norðr-Ameríku, þar sem þetta byrj-
aði, heldr bæði í Lundúnum og á peningamark-
öðum meginlandsins. 1 desember hafa öll
þessi góðu merki batnandi verzlunarhags hald-
i?t, og verðr dags daglega léttara og greiðara
9
um peninga, og öll viðskipti eru að lifna jafnt
og glæðast, svo að við árslokin má segja,
að útlitið er langt fram yfir það, sem nokkur
hefði getað við búizt, og það þótt vetrinn hafi
verið bæöi frostharðr og grimmr og uppsker-
an brygðist í haust fram yfir það sem menn
muna, og mundi þetta tvent i gamla daga
hafa valdið verzlunardeyfð og mestu vadræð-
um manna á meðal. En ið aukna og endr-
lifnaða lánstraust hér, in mikla gnægð ódýrr-
ar vöru, sem streymir inn frá Norðr-Ameríku,
inn mikli viðgangr bæði útflytjandi og inn-
flytjandi verzlunar og áhrif þessa á alla innan-
lands-verzlun — þetta alt hefir orðið miklu
sterkara, en öll þau öfl, er í gagnstæða átt
hafa verkað.
„pað er enginn efi á umskiptunum, og
verzlunarstraumrinn lætr eigi stýflast. Eins
og önnur báginda og deyfðartímabil hafa átt
sér enda, þannig er nú loks úti verzlunardoða-
tímabilið 1875—79, og er nú aftr að hefjast
fjörugt starfa-tímabil.
— Nýtt ljós. |>að var pegar kunn-
ugt orðið snemma á liðnu ári, að inn
mikli bugvitsmaðr Edison (í Banda-
ríkjum Norðr-Ameríku) hafði fundið
upp ráð til pess, að nota rafrmagn
til lýsingar. Yar enda pegar I haust
farið að búast til í stórborgum í Eng-
landi að nota pessi ljós á borgarstræt-
um. Kú getum vér (að vér vonum
fyrst allra hérlendra blaða) flutt pá
merkilegu fregn, að inn sami hugvits-
maðr hafði alveg nýlega, er póstskip
fór, fundið upp nýja notkunaraðferð
á rafrmagnsljósinu, svo pað virðist
mega nota pau í húsum inni, svo sem
sjá má á eftirfylgjandi kafla úr bréfi
til vor frá hr. prófessor W. F.:
Berlin, 7. Jan. 1880.
„------Jjýðingarmest fjrir heim-
inn af jþví, sem er ab frétta, er,
að Edison hefir fundið upp nýja
abferb til ab lýsa meb rafr-
magni. Póstfréttirnar um þetta
eru eigi komnar enn til Norðr-
álfu, svo vér þekkjum að eins til
þess af löngum málþrábs-fregnum
í „Times“ og öbrum Lundúna-
blöðum. — Brennarinn hjá hon-
um virðist vera ofrlítib spjald-
bréf eba pappspjald, í laginu eins
og lítil skeifa. f>ab er kolbrent
(,,carboniserab“) í litlum járn-
kassa., síban ttutt meb varúð í litla
liola glerkúlu, sem loftib er svo
pumpab úr (eftir ab platínu-þræb-
ir hafa festir verib vib papp-kol-
ib), og svo er kúlunni lokað loft-
þétt. þannig brennr rafrmagns-
ljósið í lofttómi (,,vacuum“). Pla-
tínu-þræbirnir eru náttúrl. tengd-
ir við rafrmagns-vél. þetta ljós
má skamta, bæbi auka þab og
mínka eftir vild, hleypa því af
og ab meb hana, alveg eins og
gasljósi. — Jafnmikib ljós, sem
framleibist af 10 000 fetum af
gasi — sem kostar í minsta lagi
75 krónur — má meb rafrmagni
framleiba fyrir 75 aura!1) Ljós
1) p. e. rafsegulljósið kostar að eins einn