Skuld - 07.04.1880, Blaðsíða 2

IV., 103.]
SKULB.
[7/4 1880.
28
að yera of eða van, pá er pó æski-
legra, að J>að lægi í landi að menn
væru of framir, heldr en of hræsnis-
fullir, pví pað er pó vottr meiri hrein-
skilni og frjálslegra sjálfstæðis.
En vér ætlum að pað eigi hér
hvergi við, að tala um, að in nýju
lög knýi neinn til að trana sér fram,
eigi hann að ná kosningu. J>au
heimta ekki einu sinni að menn
„hjóði sig fram“, svo framarlega
sem menn vilja leggja pá pýðingu í
að „bjóða sig fram“, að pað sé sama
sem að leita kosningar af sjálfs dáð-
um. |>að eru tveir eða fleiri kjós-
e n d r, sem verða að „b j ó ð a“
manninn „fram“, en hann parfsjálfr
að eins að láta í ljósi, að hann taki
viljugr við kosningu. Vér höfum heyrt
siimaleggja svo út orðin: „sé fús á að
taka kosningu“, sem par í liggi, að
pingmannsefni láti í ljósi eftirlöng-
un sína. En slíkt er fjarstætt mein-
ingu laganna (sem sjá má t. d. af
pýðingunni dönsku), heldr liggr ekkert
annað í pví, en að hann skorist eigi
undan að piggja kosninguna, og gæti
víst hver, sem væri mjög hisprsamr,
orðað petta svo. ]pað mundi nægja.
En nú kemr annað atriði, og pað
er pað, að í inum nýju lögum er svo á
kveðið, að kjósendr megi leggja spurn-
ingar fyrir pá, er kost gefa á sér til
kosningar. J>etta er mjög mikilvægt
atriði. |>að er sjaldnast að allirkjós-
endr geta pekt skoðanir pingmanns-
efnisins, og eins og gekk, meðan gömlu
lögin voru í gildi, pá er óhætt að full-
yrða að menn keyptu einatt köttinn í
sekknum, er peir kusu pingmann. |>að
geta verið mál, sem liggja fyrir og eru
áhugamál kjósenda sérstaklega um pað
og pað kosningarbil, og pað einmitt
mál, sem eigi hafa áðr legið fyrir, eða
sem að minsta kosti er ókunnugt um,
hverja skoðun pingmannsefnið hefir á
peim. Nú geta kjósendr spurt pá,
sem um er að velja, um álit peirra
og skoðun í pessum málum og kosið
svo pann, er hefir pær slcoðanir, er
bezt koma heim við peirra, og pannig
fengið sannarlegan fulltrúa á ping.
Engum mun geta dulizt, hverframför
petta er frá pví, sem áðr var, meðan
hvorki kjósendr népingmannsefni máttu
taka til máls á kjörfundum. — En hitt
hafa ef til vill ekki allir athugað, pó
pað liggi reyndar í augum uppi, að
petta gat ekki átt sér stað undir inum
eldri lögum. |>að getr nl. ekki átt
sér stað, nema peir, sem fyrir kosningu
mega verða, sé skyldir að segja til sín
fyrir fram, pví annars vita kjósendr
ekki, hvern peir eiga að spyrja, pví
peir vita eigi, hverjir fyrir kjöri kunna
að verða. |>að er sem sé ekki nóg
að kjósandi viti, hvern h a n n hefir
helzt hugsað sér að kjósa. Yerið
getr, að hann hafi sumpart eigi full-
ráðið pað fyrri en á íundi, og sum-
29
30
part að hann sé óviss í, hvort sá, er
hann ætlar að kjósa, fái nokkurt at-
kvæði nema hans eins, sumpart, að
honum líki eigi alskostar skoðanir pess,
er hann hefir helzt í hug að kjósa, af
pví að hann pekkir eigi annan, sem
nær er skoðunum hans sjálfs. En nú,
er peir verða að lýsa yfir pví, að peir
piggi kosning, er kjósa má, pá veit
hver kjósandi upp á hár, hverja um
er að velja, og getr fengið að heyra,
hverjar skoðanir hver pessara hefir,
og pví gefið atkvæði sitt peim, sem
bezt fellr honum í geð.
|>etta atriði er mjög mikilvægt,
pví pað miðar, sem sagt, til pess, að
kjósendr fáisannarlegan full-
t r ú a í pingmanni sínum. J>essi á-
kvörðun miðar pannig beinlínis til pess,
að vilji pjóðarinnar lýsi sér á pinginu,
meir en áðr; og alt sem til pess mið-
ar, pað eflir sannarlegt sjálfsforræði
pjóðarinnar. — In nýju lög hljóta og
með fyrirkomulagi sínu að vekja tals-
vert meiri áhuga á kosningum, en
áðr var. En allir munu játa, að pað
sé næsta nauðsynlegt.
Ef petta er rétt liugsað, sem hér
að framan er ritað, eins og vér von-
um að pað sé, pá getr oss eigi skil-
izt að neinum fái dulizt, að pað, sem
skammsýnir mótstöðumenn inna nýju
kosningarlaga bæði á pingi og utan
pings hafa talið aðal-galla peirra, ef
eigi einka-galla, pað er einmitt s t ó r
k o s t r ogí sönnum skilningi frjálslegt.
Um biínaðarliáttu
í Norðr-Múlasýslu.
(Stutt skýrsla).
Eftir Guttorm Yigfússon, búfræðing.
[Eramh.]
Bleyta í blánni á sumrum orsak-
ast mest af pví, að pegar lækr sá, er
rennr í tjörnina, vex í rigningum,
kemr svo mikill fyllir í hana, að hún
flóir yfir bakkana og út yfir engið,
scm bæði er slétt og að mestu leyti
fiatt. Tilgangr með skurði pessum
var pví, að lækka vatnið í tjörninni,
svo pað næði eigi að rcnna yfir
bakkana. — |>að vinst líkavið skurð-
inn, að pegar maðr vill hleypa vatni
á blána, má stýfla skurðinn á fljóts-
bakkanum, og pannig fljótlega fá hana
yfirflotna í vatni, einkum hafi vatnið
í tjörninni verið stýflað upp nokkrum
tíma áðr svo safnazt hafi í hana nokkuð
talsvert vatn. Eftir pví sem séra Björn
sagði mér í haust, gjörði skurðrinn
pað gagn í sumar, að stöðugt var hægt
að vera við heyskap í blánni, sem
annars mundi hafa mátt hætta við
um tíma vegna rigninga og vatns-
gangs.
Til að geta verið viss um, að halda
blá pessari alveg purri á sumurin, er
nauðsynlegt að grafa í hana annan
skurð jafnstóran hinum, nokkru fram-
ar, úr sömu tjörn norðr í fljótið-
einnig pyrfti nokkur pverræsi frá skurð-
unum út um blána, til að flytja sem
fljótast vatnið úr henni, pegar hún á I
að porna.
Bóndastaðablá liggr á norðari
bakka Selfljótsins og par út frá Hroll-
augsstaðablá. Til að purka upp blár
pessar, svo vel sé, parf mikla fyrir-
höfn, en i bráðina mundi pað gjöra
mikið gagn, að grafa skurð úr vatni pví,
sem liggr upp undir brekkunum ofan-
vert við Bóndastaðablá og eins og kíla-
tjörnin gjörir engið yfir flotið vatni,
oftast á óhentugasta tíma. Skurðr
pessi mun verða hérum bil 300 faðma
langr, og parf að vera minst 3 fet á
dýpt; líka væri nauðsynlegt að grafa
annnan skurð (sem yrði hér um bil
jafnlangr hinum) í Bóndastaðablá
framanvert, til að skera fyrir læk, sem
á hana rennr, en hefir engan farveg
úr henni aftr. Að taka petta fyrir er
sjálfsagt vel mikið í ráðizt fyrir bændr,
einkum pegar peir ckki eiga jarðirn-
ar; en pað virðist vera eðlilegt, að
landsdrotnar tækju tiltölulegan pátt í
kostnaðinum, og mundi pað pá ekki
verða eins tilfinnanlegt fyrir hlutað-
eigendr.
Á mörgum stöðum, par sem ég
hefi farið um ITtmannasveit, hefi ég
séð bæði tjarnir og stór vötn, sem
rista má fram og gjöra að engjalandi,
og pað viða með tiltölulega lítilli fyrir-
höfn; pví margir hafa sagt mér pað
af vötnum í landareign sinni, að í
mestu purkasumrum hafi sézt gras-
broddr upp úr vatninu í peim, og lýsir
pað pví að pau vötn hvorki eru mjög
djúp, eða slærar jarðvegr í botni peirra.
Skamt frá bænum á Ásgríms-
töðum í Hjaltastp. sá ég vatn1), sem
sem ég áleit að mundi vera i pað
minsta 30 til 40 dagsláttur á stærð,
er purka mætti upp með hérumbil
30 faðma' löngum slcurði, 4—5 feta
djúpum; að vísu getr verið, að i miðj-
unni sé vatnið dýpst, svo grafa purfi
nokuð inn í pað, en undir öllum kring-
uinstæðum er ég sannfærðr um að
verkið mundi bráðlega borga sig, pvi
ábúandinn á Ásgrimsstöðum sagði
mér að í inum miklu purkum í fyrra
sumar (1878) hefði vatnið orðið svo
litið að grasbroddarnir hefðu sézt upp
úr pví næríelt öllu. — Yrði vatnið
purkað, mundi vatnsstæðið eftir fá ár
vcra nægilcgt engi fyrir ábúandan á
jörðinni.
V o p n a f j ö r ð r.
Jafnvel pó pað væri ekki ákvarðað
á jþórsnessfundi að ég fer.ðaðist um
Yopnafjörð á pessu sumri, réðst ég pó
í að gjöra pað mest afpeim ástæðum,
að cg hafði frétt með vissu að Vopn-
firðingum væri mjög mikill hugr á, að
fá mann til sín, er peir gætu ráðfært
sig við, um ýmislegt, er aðjarðabótuin
FMíg minnir kallað „Víðastaðavatn11. , i