Skuld - 07.04.1880, Blaðsíða 2

IV., 104.]
S K U L D.
[7u 1880.
40
glöggri stefnu á vort pólitíska líf —
ekki peirri stefnu, sem vér upp frá pví
fylgjum blint, ekki pví lögulagi, sem
ið pólitíska líf eigi að storkna í og
að steini verða, pví „tímarnir breytast
og vér í peim“, eins og rómverska
skáldið hefir sagt, og nýjir tímar hafa
með sér nýjar parfir og stefnurnar
breytast með peim. — En inar nýju
kosningar eiga að marka strykin á
pann kompás, er sýni oss áttirnar í inu
pólitíska lofti; pær eiga að koma pjóð-
inni til sjálfsmeðvitundar og kenna
henni að átta sig; pær eiga að sýna
pá liti, er stjórnmálagarpar pjóðar-
innar hafa í merkjum sínum.
Með pvi, að spyrja pingmannsefni
sín um skoðanir peirra, neyða kjósendr
pá til að halda merkjum sínumálofti
og sýna, hverjum litum pau eru dregin.
J>á getr enginn siglt undir „fölsku
flaggi“, án pess að koma upp um sig
síðar, og — við pað er ómetanlega
mikið unnið!
III. Prófkosningar.
Að vísu mun mega ætlast til pess,
að peir, sem kosninga ætla að leita,
láti kjósendr sem oftast vita pað nokkru
fyrir kjörfund, svo að kjósendr hafi
tíma til að hugsa sig um. En pó er
petta als eigi víst, meðan ekki er meira
líf í pólitíkinni lijá oss en nú er enn
orðið.
Til að bæta úr pessu er pað ráð,
að málsmetandi menn^ í hverju kjör-
dæmi taki sig saman um að halda
fundi um almenn pjóðmál að vorinu
til og að menn haldi par prófkosn-
ingar, p. e. láti pá kosningarbæra
menn, er við eru, greiða atkvæði um
pau pingmannsefni, er vildu gefa sig
fram á fundinum eða sem létu bjóða
sig par fram, svo pað kæmi í ljós,
hvers fylgis hvert pingmannsefni má
vænta hjá kjósendum, og svo kjósendr
sjái í tíma, á hverjum peir eigi völ,
og geti pví verið sér úti um, að út-
vega sér ný pingmannsefni í tíma, ef
peim líkar enginn peirra, sem kostr
er á við prófkosninguna.
Sé kjósendr aftr vel ánægðirmeð
afdrif prófkosningarinnar, pá er pað
sjálfsögð siðferðisleg skylda peirra, að
mæta aftr á aðalkjörfundi til að veita
par fylgi pví pingmannsefni, er peir
eru orðnir ásáttir um að kjósa, og
ætti pá hver einn, sem áhuga hefir á,
að kosning takist vel, að hvetja sem
flesta meðkjósendr, sem eru sömu skoð-
ana, til að sækja aðalkjörfund.
Prófkosningar eru svo eðlileg afleið-
ing frjálslegra kosninga, að pað má
nærri segja um lög eins og vor nýju
kosningarlög, að pau ætlist pegjandi til,
að prófkosningar eigi sér stað. — J>að
er nl. tilgangr peirra að tryggja pað,
að kjósendr eigi kost á að pekkja
skoðanir pingmannsefnis hvers, áðr en
41
kosið er, svo að kosningin verði sem
skynsamlegust og sem minst undir
kasti komin. En til pess að ná pess-
um tilgangi eru prófkosningar og eðli-
leg pólitísk flokkaskipun nauðsynleg
og tryggasta aðferð.
J>að er auðvitað, að par sem fleiri
ólíkar skoðanir hafa áhangendr, sem
víðast mun vera meira og minna, par
er pað siðferðisleg köllun helztu manna
í hverri sveit, að stuðla til pess eftir
megni, að sem flestir kjósendr af sama
flokki, sem peir sjálfir fylgja, mæti á
kjörfundum. J>að er svo eðlilegt og
náttúrlegt, að liver maðr reyni að ryðja
pví til rúms og fylgja pví eftir megni,
sem hann álítr gott, rétt og parflegt;
petta er í einu siðferðislegr réttr og
siðferðisleg skylda hvers manns, svo
framarlega, sem hann hefir fasta skoð-
un í pví efni, sem um er að ræða.
Margir vanrækja kjörfundi fyrir
pá sök, að peir pykjast vita, að há-
vaði kjósenda muni vilja hafa pann
fyrir pingmann, sem peir mundu kjósa,
svo peir telja sjálfsagt að hann fái
næg atkvæði, hvort sem er. En eitt
er, að vilja hafa einhvern fyrirping-
mann, og annað er að kjósa liann.
Viljann getr hver maðr haft, pótt
heima sitji, en atkvæði getr sáeinn
gefið, er fund sækir. Og með pví ávalt
má búast við pví, að peir, sem vilja
fá pann kosinn, er eigi hefir traust
hávaða kjósenda, fjölmenni alt hvað
peir geta á fund, og gjöri sér ítrasta
ómak í alla staði, pá ættu menn að
liafa hugfast, að sigrinn er aldrei vís,
fyrri en kosningin er af gengin.
En rétt skoðað ætti pað lieldr
eigi að draga neinn frá að sækja kjör-
fund, pótt hann telji sér ósigrinn vís-
an. Ef hann minnist pess, að hann
berst fyrir málefni, og hefir trú ápví
málefni að pað sigri með tímanum (og
pví treystir hver sá, sem sannfærðr
er um réttmæti málstaðar síns), pá á
hann samt að mæta og greiða sitt at-
kvæði eins og sannfæringin býðr lion-
um, pví petta hans atkvæði getr liaft
talsverða pýðingu, pótt pað sigri ei í
svipinn. j>ótt einhver íiokkr sigri
eigi við kosningar nema í einu eða
tveim kjördæmum, pá cr pað mesti
munr, hvort pingmannsefni af sama
flokki í öðrum kjördæmum, par sem
peir verða undir, fá fleiri eða færri at-
kvæði. Ef flokkrinn sér, að pingmanns-
efni hans, pau er eigi hlutu kosningu,
hafa pó fengið töluverðan atkvæða-
fjölda í peim kjördæmun, par sem peir
gjörðu kost á sér, pá er pað mik-
ill siðferðislegr styrkr fyrir flokkinn;
auk pess sem pað er leiðbeining fyr-
ir komandi tíma, að sjá, hvern at-
kvæðastyrk hver skoðun á vísan í liverju
kjördæmi. Allir minnililutar lifa í
peirri von, að verða með tímanum meiri-
lilutar. Allir meirihlutar liafa fyrst
j verið minnihlutar, og engin flokkr getr
42
búizt við að verða nokkru sinni meiri-
hluti, nema hann berjist örugglega og
ötullega sem minnihluti fyrst.
Slíkt eru forlög sannleikans í
heimi pessum !
þessa ættu allir að minnast, pví
pað gjörir oss dómvægari og sann-
gjarnari við pá, sem eru í minnihluta,
par sem vér erum í meiri liluta. —
Ekki svo að skilja, að vér eigum að
álíta, að alt eigi sigrinn víst með tím-
anum, sem í minnihluta er. •— J>að er
tvent, sam getr valdið pví, að minni-
hlutinn er minnihluti, og verða pví á-
valt til tvens konar minnihlutar. Á-
hangendr peirra skoðana, sem eru á
u n d a n tímanum, eru ávalt í minni-
hluta; en peir eiga pað víst, að tím-
inn sjálfr gjörir pá að meiri-liluta,
pegar nefnil. hávaði pjóðarinnar nær
að komast á pað stig, sem peir hafa
komizt á svo snemma, á undan fjöld-
anum. En hitt getr líka verið orsök-
in til, að áhangendr einhverra skoð-
ana eru í minnihluta, að skoðanir
peirra eru á eftir tímanum. Slíkir
minnililutar eru ónáttúrlegar aftrgöng-
ur útlifaðra meirihluta; og peir eiga
enga von á, að verða nokkru sinni
meiri-liluti framar, nema peim takist
pað tröllaverk, að stöðva framför pjóð-
arinnar og hrinda henni aftr á bak í
pau spor, er liún hafði áðr fram úr
stigið. Slíkt tekst örsjaldan, og er
oftari hverju ílt verk, pó pað takist..
J>að er nefnilega pví að eins rétt að
reyna að leiða pjóð sína að liðnum
stöðvum, að pað, sem hún hefir fjar-
lægst frá peim, hafi verið aftr á bak
en eigi áfram — aftrför, en eigi fram-
för.
Göngum pví ótrauðlega að pví,
að bindast saman í flokk allir, sem
sömu skoðanir hafa. Með pví styrkj-
um vér framkvæmd vora. — Og lát-
um oss alla af öllum flokkum vera
samhuga í pví, að halda prófkosningar
í vor eða sumar á undan kosningunum,
sem fram eiga að fara í september í
liaust. J>ær styðja til pess, prófkosn-
ingarnar, að kosningarnar í haust
verði sóttar með meiri áhuga og pví
vandaðri en ella myndi.
Og allir flokkar ættu að vilja
styrkja að pví, sem glætt getr meira
pólitískt lif hjá pjóðinni.
Um búnaðarháttu
í Xorftr-IIúlasýsIu.
(Stutt skýrsla).
Eftir Gruttorm Yigfússon, Mfræðing.
[Niðrl.]
Smarið 1878 munu hafa fengiztí
Eljótsdal um 60 tunnur af kartöflum
og auk pessa talsvert af rófum og
næpum; að vísu cr petta ekki mikið í
lieilli sveit, en pað er aðgætandi, að á
mörgum bæjum er enginn garðr yrktr.
J>að liaust sá ég nokkrar kartöflur,