Skuld - 02.07.1880, Side 1

a 3 s -a
S « 3 §
rG x ,3 t-i
•3 ce %
? S S '!i 'O
s §, § - 3
. P*
d
3 ^4
s « c« Ar
5 í,
d c ce . . «*-.
^ ro fl &
æ ^ « S3
•5 CO fQ CO
1 8 8 0.
ö: >r
S; g
1 CD p.
sr » »
d ® «rt-
P- C &
5* d»
- ?dí
sS- b
? ^ c
a S’ B
1 <P S c
5' o» Sf
P b< s
IV. árg. ESKIFIRÐI, FÖSTUDAGr, 2. JÚLÍ. ]Sr. 112.—113.
97 I 98 99
Mynda-tbxtar. II.
(Nordenskjöld).
'EÍ’oð engan mann hefir
eins mikið verið gum-
{að á þessu vori, eins og
N o r (1 e n s k i ö 1 d. Ferð
hans um Norðrálfuna
lieimleiðis mátti heita eitt
daglegt og dýrlegt sigr-
hrós.
Frá norðrferðum Svia
og Nordenskiölds sér-
staklega hefir náttúru-
fræðingr J> o r v a 1 d r
T h o r o d d s e n sagt
skemtilega og fróðlega í
í prýðilega saminni rit-
gjörð í „Andvara“ Jtessa
árs. Sami höfundr rit-
aði fyrir „Skuld“ 1878
(2. árg. nr. 16., 17. og
18.) um „norðrferðir
Nordenskiölds“, og blöð-
in öll hafa skýrt frá ferða-
lagi hans, hversu honum
tókst að finna ina svo
nefndu norðaustrleið,
norðr um Asiu.
Yér viljum hér í dag
sem texta við mynd ins
fræga náttúrufræðings og
norðrfara geta dálitið um
æsku lians.
I april i vor kom út kver eitt vel
ritið um Nordenskiöld og Palander
(félaga lians á ferðinni, formann skips-
ins ,,Yega“). Er pað ritað af Th. M.
F r i e s prófessóri við Uppsala-háskóla.
— Eftir pví kveri er petta tekið, er
hér segir:
Frá pví í 16. aldar lok hefir stór-
eignin Frugárd (Frúargarðr)
landi gengið
Finnlandi. Eftir sem fram liðu aldir
liöfðu forfeðr hans og ættingjar dregið
hér saman dýrmætt bókasafn og ekki
svo lítið safn náttúrugripa; einkum
jók faðir A. E. Nordenskiölds steina-
safnið, pví hann var yfirmaðr inna
sænsku náma, einn hel/.ti lærisveinn
Berzelius og Gahn’s, og alkunnr af
visindalegum rannsóknaferðum sínum
viðsvegar um Ural og Síberiu. Adolf
Nordenskiöld óx nú upp innan um
söfn pessi og með dæmi föður síns sífelt
fyrir augum; tók faðir hans hann með
sér á ferðum sínum pegar á kornung-
um aldri. J»annig innrættist Norden-
skiöld pegar á barnsaldri ást á nátt-
Jónsbókar-lestra, ekkert
aukið aðhald að iðni hans
eða breytni; pvert á móti:
öllu pví aðhaldi, er hann
hafði áðr haft, var slept.
Arangrinn var ljómandi.
Drengrinn faiin, að hér
var öllu máli skotið til
sómatilfinningar lians; og
til aðbregðast eigi trausti
pví, sem hann fann að
til sin var sett, mannaði
hann sig upp og lagði
svo hart að sér með nám-
ið, að hann varð von bráð-
ar einn inn snjallasti læri-
sveinn í skólanum; og
pað var enginn efi á, að
liann yrði á sínum tíma
útskrifaðr til háskólans
með ágætis-einkunn.
Nú kom fyrir sá at-
burðr, er alveg var eiu-
kennilegr fyrir pað tíma-
bil, er pá var í Finnlandi,
og olli pví, að dvöl Nor-
denskiölds á Borgár-skóla
sleit fyrr en varði. í brúð-
kaups-veizlu einni, er
lialdin varíbænum, höfðu
nokkrir skólasveinar gjört
ýmis ærsl og strákapör,
svo sem pilta var siðr til
gamall. J>etta komst fyrir skólastjóra,
og var forsprökkunum eðr iuum svæsn-
ustu liegnt eftir fyrirmælum skóla-
reglugjörðar peirrar fyrir Finnland, er
pá var nýútkomin, með slögum. Itektor
slcyldi sjálfr böðull vera og lagði liann
slögin á og pótti sterkhendr nokkuð
svo; pað var skáldið Buneberg, erpá
var rektor. Skólapiltum pótti petta
ólieyrt og ópolandi atvíg að eldgömlu
skólafrelsi, enda voru pair frelsislireif-
ingar uppi um pær mundir (1848),
ekki sízt í brjóstum æskulýðsins við
skólann, að petta vakti ina megnustu
mótspyrnu bæði móti rektor og slcóla-
lögunum, og dróg petta til pess, að
nærfelt helmingr allra lærisveinanna
gékk úr skóla. Meðal peirra var
Nordenskiöld, og hafði hann pó engan
pátt átt að veizluspjöllum peim, er
petta reis alt út af. — J>ess ber hér
að geta, að Nordenskiöld segir sjálfr,
að „svo liafi verið að sjá, sem Rune-
berg sjálfr bæri siðan sérlega rækt og
trygð til peirra lærisveina, er gjört
höfðu petta mikla upppot í skólanum
Adolf Ekik Nordexskiöld,
barún.
i Ný-
í ætt Nordenskiölds í
úrunni. jafnframt og auga hans fyrir
tilbreytingum mynda hennar skerptist.
N o r d e n s k i ö 1 d er fæddr 18.
nóv. 1831 í Helsingjaforsi. Lærði skól-
inn (,,gymnasiet“) i Borgá var fyrsti
skóli, sem hann sótti, og bryddi pegar
á, að í honum byggi enginn hversdags-
maðr. Skólapiltar áttu par allmiklu
frelsi að fagna í skólanum, og nej'tti
Nordenskiöld pess í fullum mæli, enda
var hann pá að eins 13 ára að aldri.
Segir liann svo sjálfr í æfiágripi sínu
í „Svensk biografisk leksikon“, að við
lok ins fyrsta missiris hafi rektor orðið
að gefa sér pann vitnisburð, að hann
tæki eigi öðrum fram i neinu nema
„frábærri leti“; staðfestist pað vottorð
við lok næsta skólaárs ennfremr við
pað, er hann fékk pann vitnisburð í
nálega liverri námsgrein, að hann væri
„laklega“ að sér. — Einkennilegt er
nú pað, hversu foreldrar lians tóku
pessu, og hverju pau beittu til að
herða á honum. Sýnir pað, að pau
pektu og skildu lunderni og skapferli
sonar síns. Hann félck engar ávitur eða