Skuld - 02.07.1880, Síða 8

IV. ár, nr. 112.—113.]
SKULD.
[2/7 1880.
118
var það hausavíxl á orðið, að núvildi
konurigr eigi sampykkja petta ráð.
Nú var pað stjórnin, sem var orðin
pessu mótfallin; óttaðist hún nú, að
pingmenn fengju of mikil áhrif á ráð-
gjafana, ef peir kæmu á pingið. —
Svo hagar nú til í þingfrjálsum lönd-
um alment, að pegar ráðaneyti kon-
ungs fær meiri hlut pingmanna upp á
móti sér í stórmálum, pá skiptir kon-
ungr jafnsnart um ráðaneyti’), og er
petta bygt á pví, að pað hlýtr auð-
sjáanlega að draga úr allri framkvæmd
og hefta alla framför pjóðarinnar, ef
ping og konungsvald geta eigi unnið
saman í eining og friðsemd. í Nor-
egi hefir petta eigi svo verið. Kon-
ungr lætr sig par engu skipta, pó
ráðaneyti hans og meiri hluti pingsins
sé svo andvígt sem vera má. Er ó-
hætt að segja, að ópjóðlegra og óvin-
sælla ráðaneyti getr varla hugsazt í
frjálsu landi, en ráðaneyti pað, er
kent er við Stang forsætisráðherra og
nú hefir að völdum setið milli 10 og
20 ár í Noregi. Stang og félagar
hans eru flestir eldgamlir, útlifaðir
skrifstofu-fauskar, ófrjálslyndir og ó-
pjóðlegir, og liggja einlægt í sífeldu
stríði við pingið. En á pingi eru frelsis-
menn svo langfjölmennastir, að flokkr
stjórnarinnar par er sem ekkert að
reikna. Nú óttast stjórnin, að efráð-
herrarnir fái aðgang að pingi og drag-
ist inn í pingdeilur, pá muni pað draga
til pess, að ráðaneytið neyðist til í
Noregi sem annarstaðar að fara frá
völdum, pegar meiri hluti pingsins er
peim andvígr; en með pví móti yrði
pað almenningsviljinnn, eins og hann
birtist á pingi, sem yrði ráðandi og
sterkari en konungsvaldið.
Nú er sú grein í stjórnarskrá
Norðmanna, er kveðr svo á, að hver
sú ályktun, sem prjú stórping livert
eftir annað sampykkja óbreytta, verði
að lögum, hvort sem konungr vill stað-
festa með undirskrift sinni eðr eigi;
svo að konungrinn hefir eftir pví að
eius frestandi neikvæðis-vald („suspen-
sivt veto“) í Noregi. — En nú hefir
stjórnin fundið upp á peirri kenningu,
að petta eigi að eins við um almenn
lög, en eigi um stjórnarskrána
eða breytingar á henni; hún sé sátt-
máli (,,kontrakt“) milli konungs og
pjóðar, og geti pví annar partrinn
(pjóðin) eigi breytt honum án sain-
pykkis liins (konungsins). Grundvall-
arlögin nefna petta ekki eða gjöra eigi
ráð fyrir, hversu stjórnarskránni verði
breytt, og liggr pví beint fyrir að á-
1) Stundum leysir konungr og upp þingið
til að frcista, livort ráðaneytið fái eigi meiri
hluta með sér við nýjar kosningar, og sker
þá kjósenda-þorri þjóðarinnar úr; sé þá meiri
hlutinn enn móti stjórninni, fer ráðaneytið frá.
119
líta hana sömu ákvæðum háða sem
lagasetninguna alment. — Aftr segja
sumir frelsisflokksmenn: Nei! stjórn-
arskrá v o r er enginn sáttmáli milli
konungs og pjóðar; pað sýnir saga
vor. J>egar vér sömdum oss og sam-
pyktum á Eiðisvelli frjálsa stjórnar-
skrá, pá vorum vér frjálst og sjálfrátt
land og höfðum engan konung,
purftum pví við engan slíkan að semja.
|>að var 17. maí 1814. Yér erum
eigi hernumin pjóð og enginn konungr
lagði oss undir sig. Af fúsum vilja
tókum vér Oscar I. til konungs í Nor-
egi, og pág hann konungdóm hjáoss og
tók við stjórn í nóv. sama árið (1814)
samkvæmt peirri stjórnarskrá, er vér
pá höfðum og enn höfum óbreytta og
sem hann átti engan pátt í að
semja eða setja. Um alla pá laga-
setning, sem sett er samkvæmt
stjórnarskr ánni (almennlög) gilda
ákvæði stjórnarskrárinnar, að konungr
hefir par frestandi neikvæðisvald;
en pað er kemr til stjórnarskrárinnar
sjálfrar, pá hefir konungr par eftir
eðli málsins ekkert neitunarvald;
liana hefir pjóðin sjálf ein gefið sér;
lienni getr hún pví sjálf ein breytt.
— En í öllu falli nær pað engri átt,
að konungr hafi frekara neikvæðis-
vald í stjórnarskrármálum en öðrum
málum. Nú hefir stórpingið 4 sinnum
sampykt óbreytta pá ákvörðun, að ráð-
gjafamir hafi aðgang að pinginu, og
hefir konungr jafnan neitað undirskrift
sinni. Hugði ráðaneytið pað ugglaust,
að pinginu mundi fallast hugr og ping-
menn eigi pora að löglýsa („promul-
gere“) ákvörðun sinni. Enda varð á-
greiningr nokkur á pinginu um, hvort
pað væri hyggilegt eða hagkvæmt, að
spenna bogann svo hátt, að lýsa lög-
helgi yfir pessari ákvörðun; slikt gæti
leitt til styrjaldar milli pjóðar og kon-
ungs, ef konungr vildi eigi undan láta.
Hitt játtu nær allir, að pingið hefði
heimild til pessa. Fyrir atgöngu Sver-
drups varð pað pó af, að 'pingið lög-
lýsti ákvörðun pessa 1 trássi við kon-
ung með 74 atkv. gegn 46. Næsta
tillaga Sverdrups, að stjórninni skyldi
send pessi ályktun með kröfu um. að
hún yrði kunngjörð í landinu sem gild-
andi grundvallarlög, var sampykt með
105 atkr. gegn 8. — 105 pingmenn
hafa pannig lýst yfir lögmæt i á-
lyktunarinnar.
í>etta fór fram kl. 11 e. m. pann
10. p. m., svo enn er ófregið, hversu
stjórnin tekr pessu. En pjóðin lét
hvervetna ið bezta yfir úrslitum og
mun pess búin að verja rétt sinn oddi
og egg, ef til kæmi.
— Með gufuskipi norsku, er kom eftir að
blaðið var sett, fréttist, að konungr í Noregi
hefir neitað að auglýsa lög stórþingsins eða
taka þau upp í „lögtíðindin1 11.
120
Islenslc vara hefir í vor staðið
lágt erlendis, einkum fiskr og lýsi. —
Af „Björgvinartíðindum“ sjáum vér
að lýsið hefir verið helzt að stíga í
verði i pessum mánuði (Vér höfum
blöð til 12. p. m.) og fiskprisinn par
sjáum vér og af verzlunarskýrslum
blaðsins.
Vel verkaðr saltflskv (klipfisk):
vikuna 27. maí til 2. júni buðu kaupendr
4 Kr. 20 Au. í „vog-“ina (37,3i! skpd.),
en ekkert var falt fyrir pað verð;
vikuna 3.—9. júní voru seldar 30000
vogir á 4,00 og 4,20 (35,53 til 37.ss
skpd.) og fengu færri en vildu. Eftir-
spurn mikil við pessu verði, en eigi
boðið hærra.
Lýsi var að lifna við. „Björgv.
Tíð“. 2. p. m. segja: „Útflutnings-mark-
aðrinn hefir verið líilogri siðustu viku.
einkum að pví er 1 ý s i ð snertir.
Nokkur sala“. — 9. p. m. aítr: „Enu
merkist meira líf í sumri útflutninga-
vöru, einkuin pó inum ýmsu lýsis-
tegundum. Talsvert meira selt pessa
viku heldr en fyrirfarandi vikur, og
verð á öllum tegundum farið hækkandi.
Framan af vikunni var lækninga-lýsi
(sjálfrunnið) selt fyrir 38 Kr., en eftir-
spurnin jókst og var gefið 39,00 síð-
ari hlut vikunnar. Ljóst og ljósbrúnt
(„blank og brunblank“) lýsi seldist
37 Kr. (vikuna á undan 36,00) tn.
Af brúnu lýsi var talsvert selt fyrir
33 Kr. tn. Eftirspurnin er talsvert
að aukast; en seljendr halda heldr
fast á vörunni fyrir petta verð“.
Auglýsingar.
— Au glýsinga-veró (hvert letr som er);
hver 1 þuml. af lengd ilálks 80 -9«. Minst
auglýsing: 50 Au.— Útl. auglýs. meira.
TTKH MEÐ EH SKOKAÐ Á ERFIKGJA
Benidikts Guðmundssonar frá
Hellisfirði, sem druknaði vorið 1880,
að gefa sig sem fyrst fram og sanna
erfðarétt sinn; móðir Benidikts (Mál-
fríðr) og einn bróðir (Bjarni) munu
vera í Nesjum eða Suðrsveit í Austr-
Skaftafellssýslu.
Skrifstofu Suór-Múlasýslu, 20. júní 1880.
J. Jolinscn.
AR EÐ ÓLAFE, BÓNDI JÓNS-
son frá Dölum í Fáslcrúðsfirði
hefir selt mér fjármark sitt „stýft
hægra, hvatt vinstra“ og bréflega af-
salað pví mér i hendr, leyfi ég mér
hér með að banna bændunum Páli
Jónssyni í Litlu-Breiðuvik og Magn-
úsi Vilhjálmssyni í Mjóanesi. sein
báðir hafa látið prenta pað í inni nýju
markaskrá, að brúka téð mark fram-
vegis. Eg mun og takmarkalaust
leggja drög fyrir að mér verði dregin
hver kind, sem kemr fyrir í nærsveit-
unum i haust með pví marki, nema
öðruvisi verði áðr um samið.
Stuðlum í Reyðarfirði, 29. júni 1880.
Sveinn Bóasson.
Eigandiogritstjóri: JÓll Ó1 ilf S S 011.
Prentsmiðja ,.Skuldar“.—Th. Clementzen-