Skuld - 25.08.1880, Blaðsíða 2

IV., 121.]
SKCLD
[,5/g 1880.
208
minsta kosti oft, torvelt að fá, þá ætl-
um vér að æskilogt hefði verið, hefði
höf. tekið dálítið meira tillit til þarfa
þ e i r r a unglinga, sem engrar tilsagn-
ar eiga kost; slíkum er mest þörf á
hentugri leshók pg orðsafni. Vér
hefðum þannig álitið mjög hentugt,
að höf. hefði aukið við innganginn
helztu framburðar -reglum. Slíkt
þarf ekki að stækka bókina að nein-
um sérlegum mun, en mundi stórum
auka gagnsemi hennar meðal fjölda
unglinga. Af því bókin verðr líklega
prentuð aftr í vetr, höfum vér leyft
oss að benda á þetta, ef innháttvirti
höf. skyldi vilja fallast á þessa tillögu
vora. — Vér getum, og það af dálít-
illi reynslu, sagt það, að það hjálpar
ósegjanlega í byrjuninni þeim, sem
tilsagnarlaust nota slíka bók,
að hún byrji á léttum setningum með
íslenzkri útlegging samhliða. Hugs-
unarlitlir unglingar, sem eru að nema
með tilsögn, læra reyndar oft þýðing-
una utanbókar, og án þess að skilja
orðin, og hafa hennar því eigi not;
en hverjum kennara er gefið að koma
í veg fyrir slíkt; en sá, sem sjálfr er
hjálparlaust að brjótast framíbyrjun-
inni, hann hefir gagn af þýðingunni
og misbrúkar hana aldrei, því hann
lærir til að læra, en skilar ekki lektiu
til að sýnast. Einar 4—6 blaðsíður
með svona löguðum lestrar-köflum í
upphafi bókarinnar, mundi verða mörg-
um kærkominn viðbætir. Vér getum því
eigi annað en ráðið höf. til, aðbætaþessu
við í næstu útgáfu. — Orðasafnið virð-
ist vera all-fullkomið og er það bæði
vel af hendi leyst og nytsamt. Ný-
gjörvingar eins og „fullyrði“ (yfir „Pá-
stand“) eru vel til fallnar; en aftr
virðist of nærri dönskunni lagt, að
segja: „að upp-offra einhverjufyrir
eitthvað11; það ætti ekki einu sinni að
licyrast í munnlegri þýðing. En að
fást um slíkt í praktískri bók, er
reyndar auka-atriði. — Bókin hefir
þegar fengið þá útbreiðslu, að hún
mælir bezt með sér sjálf. Vorar fáu
athugasemdir miða helzt til næstu út-
gáfu hennar; það er svo fágætt hér
að fá svo skjótt færi á að gefa rit út
á ný, að vér erum viss um, að inn vand-
virki höf. mun nota það færi, til að
endrbæta bókina með því, að gefa
henni viðauka þá, er vér höfum bent
á, ef hann finnr að tillögur vorar sé
á góðum rökum bygðar.
„Grunnlaugs saga Ormstungu. Jón
|>orkelsson gaf út“. Rvík
1880. (Kr. 0. þorgrímsson).
— [VIII+64 bls. ord. 8vo].
J>að eru snotrar alþýðu-útgáfur
af íslenzkum sögum, scm hr. bóksali
Kristján |>orgrímsson er tekinn að
gefa út: Droplaugarsona-saga, Gull-
|>óris-saga og nú Gnnlaugs-saga. —
Gunnlaugs-saga er gefin út af Dr.
209
phil. Jóni |>orkelssyni rektor, sem er
svo alkunnr fyrir vandvirkni sína og
nákvæmni, enda er útgáfan að öllu
in vandaðasta. Tímatal fylgir sögunni
og nákvæmar vísnaskýringar eftir út-
gefandann, sem í þeirri grein er svo
svo nafnkunnr orðinn. Afþví ómerk-
ingr einn (sem fréðir menn segja að
heiti Halldór K. Eriðriksson) hefir í
„ísafold“ lagt útgáfuna í einelti, þá
er það ekki meira en skyldugt að geta
þess hér, að vandaðri og snotrari sögu-
útgáfa hefir eigi fyrr verið prentuð hér
á landi en þessi; og óvandaðri rit-
dómr, er svo berlega lýsti í einu bæði
illgirni og fáfræði ritdómandans, mun
varla hafa sézt fyrr í íslenzku blaði,
en þessi í „ísafold“, og vonum vér að
langt verði áðr annar slíkr sést aftr.
— Útgáfan er í öllu tillitiið þakkar-
verðasta verk.
Eftir að vér höfum hér að framan
getið nokkurra bóka, sem út eru komn-
ar á forlag hr. K r i s t j á n s Ó. J> o r-
grímssonar, bóksala í Reykjavík,
finst oss það eigi nema sjálfsögð viðr-
kenningar-skylda, að vekja athygli
landsmanna á þessum fyrsta eiginlega
forlagsbóksala lands vors. Alt, sem
Krístján hefir út gefið, siðan hann
gjörðist forlags-bóksali,x) eru g ó ð a r
bækr, sem eru þess verðar að
vera alraent lesnar og keypt-
ar. |>etta hefir mikið að þýða, þvi
forlag bóka er fyrirtæki, sem ávalt er
æskilegt að sé í góðum höndum; og
það er svo að sjá sem Kristján hafi
einsett sér að ljá aldrei hönd til að
kosta útgáfu lélegra bóka. |>essa ættu
landsmenn að láta hann njóta. Hins
vegar ber þess og að geta, að á öllu,
sem hann gefr út, er frágangrinn inn
smekklegasti og vandaðasti.
„Um sauðfénað. Eptir G u ð m u n d
prófast E i n a r s s o n“ (á
Breiðabólsstað áSkógaströnd).
Rvík 1879. (ísaf.-prentsm.) —
[102 bls. ord. 8''.].
Séra Guðmundr er óþreytandi að
fræða landsmenn um það, sem þeim
er þarflegt í búskapar-efnum; hann
hefir áðr ritað „Um nautpeningsrækt11,
svo „IJndirstöðuatriði búfjarræktarinn-
ar“ (um kynbætr o. s. frv.), og nú
þetta rit. Rit þessi hafa öll fengið
verðugt lof, og þó ætlum vér að þetta
síðasta standi að minsta kosti ekkert
á baki hinum, ef það er ekki ið bezta
þeirra allra. Eftir því sem vér höf-
um vit á, ætlum vér að þetta rit hans
verði það, sem hefir mesta praktíska
þýðing. J>að kostar vel ámóta og einn
brennivíns-pottr, og trúum vér ekki
öðru en að hverjum hygnum manni
verði drjúgari búbót í ritinu, en 1 potti
af sopanum. Bókin er bygð eigi að
1) Vér teljum eigi hér með ein rímna-groy,
sem hann gaf út, áðr en hann hóf bóksölu
sína, í sameining við Einar prentara.
210
eins á annara reynslu og ritum, út-
lendra og innlendra, heldr og á meira
en 30 ára reynslu höfundarins, sem
er viðrkent að sé einn inn greindasti,
reyndasti og athugasamasti búmaðr
á landinu1).
XV Greinir
lagðar út úr enskn blaði, með athugasemdum
þýðandans.
[Framhald].
4. Auglýsing drotningarinnar á Madagaskar.
Eg Ranovalomanjaka, af guðs náð
og vilja þjóðar minnar drotning á
Madagaskar og verndara laganna i
mínu konungsríki.
Og þetta er það, sem ég segi
yður, þegnar góðir. Guð hefir gefið
mér þetta land og konungsriki, og
viðvíkjandi romminu — ó! þegnar
góðir! J>ér og ég samþykkið, að eigi
má selja það í Antananarivo eðr í
þeim bygðarlögum, þar sem það var
samþykt, að eigi mætti selja það.
|>ess vegna minni ég yðr á þetta
aftr, því roramið gjörir mönnum yðar
tjón, eyðir eignura yðar til einskis,
skaðar konuryðar og börn, gjörir ina
vitru heimska, ina heimsku heimskari
og veldr óttaleysi manna við lög kon-
ungsrikisins og einkanlega gjörir það
menn seka fyrir guði.
Alt þetta sýnir, að rommið er
vondr hlutr til þess að hafa það í
Antananarivo, því á kveldin ganga
menn, fyrir sakir áhrifa þeirra, er það
gjörir, með barefli til að berjast og
slá hver annan orsakalaust og grýta
hver annan; hví elskið þér það þá,
mín kæra þjóð?
En ég segi yðr, að verzlun með
góða hluti, er þér getið grætt á fé, gjörir
mig í sannleika mjög glaða, min kæra
þjóð. Ef þér verzlið með romm, eðr
hafið menn til að verzla með það hér
í Antananarivo, eða í áðrnefndum
bygðarlögum, þá skoða ég yðr, sam-
kvæmt þeim lögum, sem áðr voru sett,
eins og sakamenn; því ég fyrirverð
mig eigi að setja lög í konungsríki
mínu, þau er gjöra gagn.
J>ess vegna segi ég yðr, að ef
þeir menn eru til, sem brjóta lög min,
þá hlýt ég að hegna þeim. Er eigi
þessu þann veg háttað, mín kæra þjóð ?
Segir:
RANOVALOMAN.JAKA.
1876.
1) Vér leyfum oss að geta hér eins atriðis,
til samanburðar, út af því sem stendr á bls. 51.
Próf. hefir það eftir gamalli konu, „að undan
e i n n i á á Hallsteinsnesi liafi fengizt eitt
sumar 25 merkr smjörs“. . . v „f>að var í
almæli að í Hlíð [við þorskafiörð] gjörði ærin
um sumarið smjörfjórðung11. — Oss er sagt
fyrir satt, að á Jökuldal telji menn til að fá
íjórðung af smjöri um sumarið eftir ána.
Kona var þar ein, sem hafði um hundrað ær
í kvíum og fékk eftir þær eftir e i n n d a g
2 fjórðunga smjörs og tveggja fjórðunga ost.
R i t s t j .