Skuld - 23.09.1880, Qupperneq 2

IV., 123.J
232
S K U L D.
[“% 1880.
blir det en sag mellem jerdens indehaver
og mig, hvad jeg betaler for denne
benyttelse; loven har ingensteder no-
gen bestemmelse herom, og det er en
komplet misforstáelse af loven, attro,
at der skal svares landslod herfor.
Hvis det var lovens mening, at der
for torring af npter eller nedsaltning
af sild skulde svares landslod, sá mátte
loven ogsá give fiskerne berettigelse
til at salte silden og tprre npterne pá
andenmands grund imod at svare
landslod — men dette gpr loven
ingensteder. Antog man hr. syssel-
mandens mening, sá kunde der for-
resten opstá adskillige kuriose spprgs-
mál og indviklede delinger af lands-
lodden. Sæt t. eks. at jeg kaster
flere rundkast og optager silden og
salter den ombord i mit fartpj og
tprrer npterne ombord, hvad der ikke
er ualmindeligt; fprste gang jeg da
i den bád, jeg har benyttet, kommer et
eller andet sted, ligegyldigt hvor, til
land og sætter háden min op (t. eks.
mens jeg gár i kirke), sá skal jeg vel
dér svare landslod af alle kastene —
ikke sandt? ííigtignok en lpjerlig be-
stemmelse!
Den naturlige forstáelse af silde-
lovens § 1 er, at det er stængningen
op til grunden, som berettiger dennes
herre til landslod, men at det sá til-
1 i g e pálægges ham (som landslodden
fár) at være pligtig til uden videre
godtgprelse at tále, at den pá
hans grund fangede sild der saltes,
samt de npter der tprres og de báde
der opsættes, som den gang har været
benyttede til stængningen af den sild.
hvoraf han er bleven landslods-be-
rettiget.
At dette er lovens eneste sunde ud-
tydning stadfæster sig ogsá fuldkom-
men ved et henblik pá dens historiske
tilbliven. Yor sildelov er forfattet
efter den norske, og derfor var ogsá
i regeringens udkast til loven, som
blev forelagt Althinget, landsloden
lavere end nu er bestemt, og den skulde
svares til brugeren af den grund, hvor
silden stænges. En bestemmelae i
en særlig paragraf fastsatte dernæst
berettigelsen til at mátte tprre npter
o. s. v. mod en vis afgift. Men Al-
thinget forandrede udkastet, forhpjede
landslodden til 4%, som den nu er, og
fastsatte sá kun, at fiskeren havde
ret til „d é r“ (o: pá den grund, hvor
stænget var gjort) at tprre sine npter
o. s. v. uden at derfor særlig godt-
gprelse ydes; og er det tydeligt, at
Althinget, efter at have forhojet lands-
lodden, ansá jordbrugeren for at have
fát sá rigelig godtgorelse for fangsten,
at han burde være uberettiget til vid-
ere at oppebære noget for notetprring
o. s. v. særlig. Foretrækker fiskeren
deriraod af en eller anden grund at
tprre sine npter, opsætte sine báde og
233
nedsalte sin sild pá en anden grund
end den, hvor fangsten er gjort, sá
blir det en sag som han má træffe
overenskomst om med den grunds
herre, hvor han vil udfpre dette. Han
kan ikke fordre som sin ret tilladel-
sen dertil, imod at svare landslod, thi
loven hjemler ham retten kun pá den
grund, hvor fangsten er sket.
'■ Sysselmandens t h e o r i er derfor
„utvivlsomt11 uholdbar. Hans praksis i
denne sag falder, mærkværdig nok,
ikke sammen med hans theori. Han
har nemlig i sommer modtaget ikke
ubetydelige summer i landslodder af
stæng, der er gjorte pá hans grund.
Men npterne er stadig blevne tprrede
pá en andens grund, ligesom silden
ogsá' er bleven nedsaltet pá en andens
grund, men endnu har sysselmanden
ikke delt landslodderne med ejeren
eller brugeren af den grund. — Jeg
tror hans praksis er her bedre end
hans theori.
Eskefjord, i September 1880.
Jón Ólatsson,
Redakt0r og Althingsmand,
(„sildelovens“ udgiver.)
í 20. blaði „Fróða“ stendr svo
hljóðandi
Yinsanileg bending- og huglieil dsk
til Ritstjóra „Skuldar44.
I inum nýútkomnu númerum af
„Skuld“ eru meðal annars tvær greinir.
Onnur greinin er rituð af einhverjum
lesara alpingistíðindanna, sem skýrir
frá áliti sínu um ýmsa pingmenn, og er
sú grein vel og sennilega orðuð. Hin
greinin er frá ritstjóranum sjálfum
(pví honum mun hafa pótt in fyrri
greinin of væg), og er stefna hennar
sú, að ráða mönnum frá að kjósa á
ný til pings nokkra fyrverandi ping-
menn, sem liann nafngreinir, vegna
pess að pessir menn séu, að áliti rit-
stjórans, lítt hafandi eða óhafandi
pingmenn. Fyrst nú ritstjórinn álítr
að svo sé, pá var rétt fyrir hann að
taka slíkt fram — pví oss varðar
miklu að fá sem bezta pingmenn —
og benda á gallana, sem honum pykir
að pessir hafi sein pingmenn, en hann
átti að gera pað með alvarlegum og
kurteisum orðum, en eigi með drengja-
legri keskni og galsa. Sannleikrinn
á aldrei að koma fram með hæðnis
né hrakyrða blæ, og sannleika hefir
pó ritstjórinn víst viljað segja. fað
sitr eigi á og sæmir eigi lengr rit-
stjóra Skuldar, sem nú heitir roskinn
og ráðinn, að við liafa sama rithátt,
sem unglingrinn Jón Ólafsson hafði,
pegar hann ritaði í Göngu-Hrólf, og
sem hann fékk ina minnilegu ráðn-
ingu fyrir. |>að er ritstjóra Skuldar
sjálfum mest til vansæmdar, að beita
peim rithætti, pegar hann segir álit
sitt um monn cða rit, eins og hann
beitti við pjúðmæringinn séra Sigurð
__________________234 _____
sál. Gunnarsson og við séra jþórarinn
Böðvarsson, og nú síðast í greinimp
um pingkosningarnar. Hann á að
gæta velsæmis og vera hafinn yfir lof
gárunganna, sem hlæja mest að pvi,
sem smellið er og fyndið, pó að pað
séu ósannindi, meinyrði og enda meið-
andi orð. j>að hlýtr að vera leiðinlegt
fyrir ritstjóra, að purfa í blaði sínu
hvað eftir annað að vera að friðmælast
við lifandi menn, eða káfa yfir um-
mæli sín um framliðna, sem hann hefir
óverðskuldað atyrt. j>ó að ég ætli
mér eigi að fara orðum um einstök
atriði i grein ritstjórans, pá vil ég
samt geta pess, að par sem hann segir
um mig til sönnunar pví, hver aftr-
haldsmaðr ég sé, að ég vilji „hafa kálf-
ana tjóðraða í hlaðvarpanum og kýrn-
ar rígbundnar á básunum, svo túnið
bítist eigi og alt verði eigi í uppnámi
í fjósinu11, pá megi leiða pá meiningu
út úr pessum aðfyndingum lians, að í
peim lýsi sér, enda á háu stigi, andi
sameignarmanna og gjöreyðenda. —
j>jóðlífi voru má líkja við tún í gró-
anda. Eins og hver góðr bústjórnar-
maðr lætr hvorki kálfa sina né annan
pening ganga sjálfala um túnið í gró-
anda og spilla pví, lieldr ver pað skyn-
samlega, hefir t. a. m. ungkálfa í tjóðri,
kýr að nóttunni bundnar á bása sína,
lætr enda mannýg naut ganga með
hrosshaus um svíra eða með gadda-
blöðku í krúnu til að geta haft hæfi-
legan hemil á öllu, eins vona ég að
pjóðping vort hafi hæfilegan hemil á
sjálfræðinu,r) svo sá litli nýgræð-
ingr, sem korninn er, spillist eigi, og
óska ég pess alvarlega að ritstjóri
Skuldar, verði hann pingmaðr, styðji
að pví af fremsta megni.
Ég enda línur pessar, sem ég bið
„Fróða“ að færa ritstjóranum, með
peirri huglieilu ósk, að hann, full-
proskamaðrinn, hætti að hafa drengja-
læti, og neyti sinna góðu gáfna og
talsverðu mentunar sem alvörugefinn,
orðvar maðr, frjálslyndr, enpógætinn.
Breiðabólstað, 2(3. júlí 1880.
U. E.
Út af pví, er í grein pessari er
sagt um rithátt vorn, skulum vér að
eins benda til pess, að í öllu, sem
vér mintumst á séra G. E.. lýsti sér
djúp virðing vor fyrir mannkostum
hans og samvizkusemi, og tókum vér
pað fram með skýrum orðum. Stjórn-
1) „Sjálfræði“ er orð, er allir virð-
ast eigi leggja söniu þýðing í. Ef orðið er
skilið svo sem næst virðist liggja að skilja
það=það að ráða sjálfum sér, þá getum
vér eigi tekið þátt í von ins heiðraða oghóg-
væra höfundar. En só orðið hér látið þýða
óstýrilæti, óregla, óhlýðni eða því um líkt, þá
er öðru máli að gegna. Af sérstökum atvik-
um, sem margir þekkja, er annars nokkuð
hæpið að líkja þvi beinlínis saman, að menn
og nautgripir fái að vera sjálfráöir.
Ritstj. r„Fróða“].