Skuld - 15.06.1882, Side 3

55
eins haldið að raunariausu fyrir þeim, sem þau
áttu að fá, í þrjá sólarhringci. — Jeg vil nú
spyrja: Segist ekkert á slíku hirðuleysi og
vanskilum? Er ekki til neins að bera sig upp
undan því? Eru menn alveg rjettlausir gegn
hverri meðferði sem skipstjórum póstskipanna
þóknast frammi að hafa, hversu sem bún mis-
býður rjetti og hagsmunum almennings ?
XVII.
— Vjer getúm að eins svarað því, að eftir
því sem reynslan virðist að sýna, mun tileinskis
að bera sig upp undan nokkru gjörræði eða
ranglæti, sem þjónar «ins sameinaða gufuskipa-
fjetags« hafa í frammi við íslendinga. — í>að
virðist næst að álíta, að póststjórn vor álíti ís-
land engan rjett hafa gagnvart fjelaginu, held-
ur að eins þá skyldu, að greiða því ærna fje.
Hius vegar virðist sem póststjórn vor álíti, að
fjelagið bafi eigi að eins rjett á að hirða þær
þúsundir, sem vjer greiðum því, heldur og að
það hafi rjett til að uppfylla það eitt, sem því
sjálfu gott þykir, af þeim skuldbindingum, sem
það hefir að nafninu til tekizt á liendur gagn-
vart oss. Ekki að tala um, að ráðgjafinn
sjálfur leysir fjelagið frá sumum af þessum
skuldbindingum, að fornspurðum íslendingum
ög þeirra hagsmunum, svo sem var með miðs-
vetrarferðina í vetur, er leið. En þótt fjelagið
alveg svíkist um suin verulegustu atriði skuld-
bindinga sinna, þá er því, að því er vjer bezt
vitum, að engu skeytt. — I samningi þeim,
sem ráðgjafinn hefir gjört við fjelagið, stendur
í 5. gr.: «Póslurinn skal flultur til viðkom-
anda pósthúss frá gufuskipinu, samstundis Og
það hefir hafnað sig, og skal f/elagið kosta
flutning pennan alstaðar annarstaðar en í
Kaupmannahöfn .... Sömu reglur gilda þeg-
ar flytja sltal póstinn út í skipið«. Að fje-
lagið skeyti þessari skuldbinding um, að flytja
póstinn samstundis í land, að engu, sjest hjer
að framan. — Að það skeyti jafnlítt skuld-
binding sinni um, að sækja póstinn, sást í
september í fyrra á Patreksfirði, er skipið hljóp á
stað aðvörunarlaust, skildi allan póstinn eftir í
landi og vitjaði hans alls ekki. petta er þó
fullkomlega að suikjast um að uppfylla skuld-
bindingar sínar. En dettur nokkrum manni í
hug, að póststjórn vor láti sig slíkt nokkru
skipta? Ekki oss, að minnsta kosti; vjer þökk-
um eilífri náðinni, ef vjer sleppum við lögsókn
fyrir, að hreifa þessu og segja satt og rjett i
alla staði frá aðferli skipstjóranna dönsku.
(Aðseut).
Fjöldi manna hjer í bænum (líklega um
900) liggur í misliugunum, sem komu hingað
með Helga trjesmið Helgasyni 2. f. m. Flestir
(hjer um bil 3U) af lærisveinum læröa skólans
eru nú veikir, enda var kennslutímum hætt 25.
f. m., þrem dögum fyr en annars skyldi. 30.
f. m. var aö eins þeim piltum ieyft að fara,
sem notað gætu far með «Arctúrusi» vestur,
aftur var 31. f. m. öllum leyft að fara sem
færir væru, og svo ákveðið, að árspróf yrði haldið í
haust í 1.—4. bekk, en í 5. bekk er því sleppt.
f eir, sem vilja og treysta sjor til að ganga upp
í vor á vanalegum tíraa (síðari hlut júnímán-
aðar) eiga kost á því. Hvernig haga eigi burt-
fararprófi, er enn eigi ákveðið ; meira en helm-
ingur þeirra, sem eiga að útskrifast eru lagztir
og hinir leggjast að líkindum innau skamms
smám saman, svo að engar líkur eru til þess
að burtfararprófið verði haldið á vanlegum tíma
(fyrstu dagana af júlí) með því að sýkin legst
ákaflega þungt á marga og eru henni samfara
aðrir sjúkdómar (t. a. m. lungnabólga, tak,
blóðspýja, heyrnardeyfð og auguaveiki), og ekk-
ert er hættulegra en að fara of snemma að lesa
En vegna þeirra sem ætla að sigla á háskólann,
sem eru eflaust 10 í vor eða fleiri ef allt fer
með felldu, þá er eigi gott að draga það lengi,
því að þeir eiga að vera komnir til Hafnar 1.
september til þess, að sækja um Garð (Regents-
en), ef þeir vilja fá hann, en það vilja allir, og
af þeim sem útskrifast í vor eru kann ske 1
eða 2 svo vel á vegi staddir að efnahag, að
þeir kæmust áfram við háskólann án þess að fá
Garð ; hinir verða að lúra heima; því að eigi
eiga þeir vissan Garð að ári, ef þeir fá hann
eigi fyrsta árið, því að þá koma aðrir stúdent-
ar hjeðan frá skólanum, en eigi eru nema 25
manna rúm sem losna árlega á Garði, og er
ólíklegt að yrði flest öll skipuð ísl. stúdentum,
þar sem svo mikill sægur danskra stúdenta
sækir um þau. Ef stúdentar í ár yrðu eigi al-
veg af Garði sökum þess að þeir koma eigi
fyrir 1. sept., þá kann þetta að leiða til þess,
að sú breyting yrði, að ísl. stúentar fengju eigi
Garð 1. árið, en sú breyting mundi verða til
svo mikils óhagnaðar fyrir alla ísl. stúdenta,
er fara eftirleiðis til Hafnarháskóla, að jeg vona
og tel víst að enginn íslendingur vilji verða
valdur að henni. Ferðir, sem stúdentar í sum-
ari eiga kost á að fara utan með, eru þær, er
bvrja frá Reykjavík norður um land 31. júlí og
beint til Hafnar 6. ágúst, og nú þurfa þeir að
koma heim til sín áður en þeir fara utan, og
til þess þurfa þeir alllangan tíma, sem eiga
heima fyrir vestan norðan og austan og langt
frá þeim höfnum, sem skipið kemur á. |>að er
því viðurhlutamikið, að draga prófið svo lengi,
að þeir geti eigi farið með þessum ferðum og
verði af Garði. fað virðist og ekki ætlandi
ísl. embættismönnum, að þeir vilji verða þess
valdandi, að ísl. embættismannaefni missi slík-
an styrk sem Garður er og Garðfje, þaun eina
styrk, sem þeir eiga annars vfsan af dönskufje.
En hvernig má koma í veg fyrir þetta?
Ekkert ráð er auðveldara og öruggara en að
tara að inni viturlegu tillögu B. Gröndals skóla-
kennara. Hann leggur til í síðasta blaðF«ísa-
foldar», að sú breyting verði gjörð á reglugjörð
skólans, að ekkert burtfararpróf verði haldið,
heldur skólastjóri gefi vottorð hverjum pilti, er
hann verður stúdent, eptir frammistöðu hans um
allan skólann og að hann hljóti þá meðaleinkunn
allra meðaleinkunna. f>etta er sanngjarnt.
Með þessu lagi fá stúdentar þá eiukunn, sem
þeir helzt eiga skilið. þ>etta síðasta próf, eins
og hvert eitt einstakt próf, getur verið svo mjög
komið undir atvikum eins og margir vita og
allir sjá, sem um það hugsa. En meðaleinkunn
eptir próf yfir sömu mönnunum ár eftir ár
hlýtur að verða miklu nær sanni og svo rjett
sem auðið er; því að þó svo vilji til, að ein-
stakt próf sje undir atvikum komið, þá er alls
eigi svo með hvert einasta próf ár eptir ár, og
rótt svo væri, þá yrði þó þessi aðferð hin rjett-
asta. í>egar þetta væri komið á, ætti eins að
hafa vor- eða árspróf í 6. bekk fyrir því eins
og f hinum bekkjunum eftir hvert skóla-ár.
En dálítill þröskuldur er nú í veginum fyrir því,
að nota tillögu B. Gröndals í sumar; það er
eigi samkvæmt reglugjörðinn. En skólastjórinn
og kennararnir hafa eigi látið fara, eða get-
að farið í öllum greinum eftir reglugjörðinni,
en þeir mundu varla hafa vikið frá henni, ef
þeir ættu eigi með það. £>að er líka eðiilegt
að yfirstjórnendur skólans og skólastjóri með
ráði kennaranna hafi vald til þess, að víkja frá
henni þegar nauðsyn krefur. Eins og kunnugt
er, er kennslunni eigi hagað samkvæmt reglu-
gjörðinhi t. d. í stærðfr., guðfr. og dönsku. Og
ef þeir hafa mátt vfkja frá henni þar jafnvelán
þess, að bersýnileg ástæða væri til þess, hver
getur þá ætlað að þeir megi eigi fara eptir til-
lögu B. Gröndals, þar sem svo brýna nauðsyn
ber til þess sem nú? |>eir hafa og sýnt að þeir
hafa góðan vilja til þess að koma í veg fyrir
að mislingarnir setji pilta aftur um heilt ár,
með tilhliðrunarsemi á ársprófinu í þeim bekkj-
um, þar sem því er ekki alveg slept, og mun það
mest að þakka skólastjóra, og hví skyldi þeim
eigi vera eins ant um þá, sem eiga að útskrif-
ast í vor og standa ver að vígi?
Ath. — Vjer verðum að gjöra þá athuga-
semd við framanritaða greiu, að oss er ekki
kunngt að burtfararprófi frá latínu-skólanum
þurfi að fresta eða muni verða frestað fyrir
mislinganna sakir, heldur mun vera tilætlað að
halda það á venjulegum tíma. Höf. þykir þessi
venjulegi tími of seint settur, en það mál kem-
ur ekki mislingunum við, svo oss er ekki sýni-
legt samband fyrri hluta og síðari hluta grein-
arinnar. — Hvað hitt snertir, að fvlgja ráði hr.
Gröndals Og halda ekkert burtfararpróf, held-
ur gefa stúdentaefnum vitnisburð eftir meðal-
tali einkunna alla skólatíðina, þá er (hvað sem
öðru líður) sá galli á því þjóðráði, að það er 6-
lögleyft, og mundi háskólinn varla taka vitnis-
burði, sem ekki eru á prófi bvgðir, gilda, með-
an slíkt er ekki lögheimiluð aðferð, og yrði það
varla þægilegra þeim, er til háskólans ætla að
sækja, að verða gjörðir afturrækir þaðan. — Höf.
mun hafa miskilið hr. Gröndal; hans meinino'
mun verið hafa, að fá það löggleyft með reglu-
gjörðarbreytingu að burtfararpróf mætti niður
falla, en hitt ekki, að rektor og kennarar skyldu
á sitt eindæmi brjóta fyrirmæli reglugjörðar-
innar. Ritstj.
M a n n a 1 á t.
— 24. maimán. varð bráðkvödd merkiskonan
tíuðrún Jónsdóttir að Bráðræði, eiginkona
Magnúsar kaupm. Jónssonar; hún var dóttir
sjera Jóns sál. Hjaltalíns og systir landlæknis
Jóns Hjaltalíns; hún var fædd 12. októb. 1808,
gift 6. júní 1833 og ljet eftir sig 7 börn á lífi.
— 5. þ. mán. andaðist frú Lydia Etheliude
Thorsteiusou, fædd 17. desbr. 1821, eiginkona
þjóðskáldsins Steiugríms Thorsteinssonar.