Skuld - 02.08.1882, Blaðsíða 1

Arg., 32 nr., kostar 3kr.;
borgist í sumar - kauptíð til
Einarsprentaraþórðarsonar.
Eftir að V* árgangs eru út
komnir, gildir eigi uppsögn
á næsta árgangi.
1882.
Afgreiðslustofa í prent-
smiðju Einars pórðarsonar.
Ritstjórnar-skrifstofa:
Aðalstræti Nr. 9, opin kl.
4—5 e.m. hvern virkan dag.
V. árg.
Reykjavík, Miðvikiidagiim 2. ágúst.
Nr. 159.
f
Á r n i F i n s e n.
„Hvort gráta blómin?* brá í hug rajer þá,
er blóraum bulcla kistu stóð jeg við
og dropa eftir dropa hníga sá
af dögg úr einum kransi’ á vinstri hlið.
par undir var þitt hjarta, hætt að slá;
það bjarta’ og sál — sem blómin voruð þið,
svo ung og fögur, elsk að sólarljóma,
já ungar rósir vafðar fyrstum blóma.
En auk þess — hvílikt fjör með afl og yl
og unglings-þrek! hve margt «jeg skal!», »jeg
skal!»
og hvílík löngun lífs og gleði til
og löngun til að verða að nýtum hal!
Jeg skil það ei, og eigi skilja vil,
að einmitt þú ert hniginn fyrst í val
svo ógnar-snögt, svo fjarri föður-inni,
svo fjarri henni — henni móður þinni.
£>ú fagurblái sær, sem enn jeg ann,
þótt orðið hafir nú hans banasæng —
hve gaztu leyft, að lífið misti hann,
og lyftir honum ei á þínum væng?
Tók Ægis-mey inn unga, fagra mann
og örmum vafði hann á brúðar-sæng
sem dísir áður hrifu Hýlas fríðan,
svo harma báru landsins meyjar síðan?
það gæti’ eg skilið; en það veit jeg eitt
— í öllum vöðvum það jeg titra finn:
þar vildi’ eg sjálfur sundtök liafa þreytt
og sótt þig út lir háska, vinur minn!
Og hver er sá, er vildi’ ei hafa veitt,
og vildi’ ei hafa stoðað bróður þinn,
sem ðrugt móti Ægis-dætrum varðist
og um þitt líf við dauðann sjálfan barðist?
H. H.
— Með gufuskipinu «Caraoens» komu nán-
ari frjettir um ið hraparlega slys, er vjer gát-
um um í síðasta blaði «Skuldar» að orðið hefði
að bana einum meðal inna efnilegustu af lönd-
um vorum við báskólann, Árna Finsen, yngsta
syni landshöfðingja vors. í byrjun þ. m. hafði
hann ný-lokið heimspekis-prófi við háskólann
með góðum lofstír. Hann var gefinn fyrir í-
þróttir hvers konar, og hafði einkar-ánægju af
að sigla á bát. Til að Ijetta sjer upp eftir lestur-
inn að afloknu prófi fjekk hann sjer því 5. f. m. segl-
bát og fór ásamt Jóni bróður sínum, lögnema
við háskólann, og dönskum stúdent H. L., út á
Eyrarsund, og höfðu þeir allir góða skemtun af
því, að sigla þar nokkrar stundir. Síðan hjeldu
þeir aftur að landi. Bátinn skyldi leggja við
stjóra spölkorn frá landi, og gjörðu þeir svo,
en hjeldu til lands á lítilli kænu eða húðkeip
(«kajak»). Piltarnir vissu að kænan var lek,
en þeir höfðu notað hana áður, og grunaði því
ekki annað, eu að hún mundi duga til lands;
en er þeir voru komnir skamt frá bátnum,
fyltist hún, og lentu þeir allir í sjóinn. Árni
hafði aidrei lært sund; Jón, sem verið hefut
nokkur ár við báskólann, kunni lítið eitt að
Heyta sjer; en H. L. var, eins og flestir dansk-
ir stúdentar, allgóður sundmaður. Jón hugsaði
tegar til Árna, reyndi að ná í liann og kallaði
til H. L. til hjálpar; en hann heyrði eigi og
synti þegar í land. Jón náði þó í Árna og
hjelt honum litla stund uppi, en gafst loks upp
og sökk til botns með bróður sinn í fanginu.
Á meðan höfðu menn úr landi orðið varið við
slysið, komu út á báti og reyndu að ná þeim
bræðrum. Náðist Jón fyrst og raknaði við, en
Árni fanst ekki fyrri en öll iífsvon var úti.
— 10. f. m. var Árni heitinn jarðaður á
kyrkjugarði flotans í Ivaupmannahöfn, þar sem
systir han3, frú Ragnhildur sáluga, hvílir. Mik-
ill mannfjöldi fylgdi honum til grafar; var kist-
an hulin blómhringum, þar á meðal pálmavið-
arsveig frá löndum. Sjera Valgarður, föður-
bróðir Árna (prestur á Sjálandi). bjelt ræðu yfir
moldum hans, og hafði hann fyrir 18 árum
skírt hann. Landar báru hann til grafar.
— Vjer vitum, að allir þeir, sem kynzt höfðu
Árna Finsen, harma lát hans, og þar að auki
mun öll þjóðin samhryggjast foreldrum hans, er
nú á ný hafa orðið að reyna þungan barnsmissi.
En það er ekki fyrir þessa sök eina, að vjer
höfum útvegað oss svo nákvæma skýrslu um
slys þetta, sem vjer áttum kost á. Vjer óskum
að leiða athygli lesenda vorra að inum einstöku
atvikum þess, af því, að þau sýna það ljóslega,
að slys þetta hefði engum orðið að bana, ef
peir brœður hefðu báðir lairt að synda í sknla.
Kunnugir menn fullyrða, að með nokkurra
hundrað króna kostnaði væri unt að búa út
sundpoll hjá Laugarnesi með skýli yfir, er nota
mætti til sundkennslu vetur sem sumar. Vart
mun nokkru landi meiri þörf á því, en voru
landi, þar sem embættismenn vorir (eins og
aðrir) þurfa svo oft yfir hættuleg vatnsföll að
fara, að sund væri kent skólapiltum. Gæti nú
ekki þessi hörmulegi atburður orðið hvöt fyrir
þá, sem standa að Reykjavíkur lærða skóla (ocr
jafnvel eins þá, er að barnaskólanum standa),
til að draga nú ekki lengur að gjöra einhverjar
þær ráðstafanir, að unglingar, sem upp alast
hjer í skóla vorum, þurfi ekki oftar að láta líf
sitt, við önnur eins slys, sem það, er hjer svipti
svo hraparlega sundur fögru og blómlegu líf-
skeiði Árna sáluga, og var nærri einnig orðið
bróður hans að bana?
Ástand á íslandi, einkum a Vesturlandi.
pað horfir vafalaust til mikilla vandræða
víða um land á komanda vetri og vori; skepnu-
fellir virðist víða sjálfsagður, sumpart sakir
heyleysis og sumpart af því, að fólkið getur
enga aðra björg sjer veitt, en að skera ofan í sig
það, sem eftir verður af gripunum, til að bjarga
73
lífinu, og er sagt, að fje muni víða verða rírt
til frálags í haust sakir hors eftir gróðurlaust
sumarið. En jafnvel mannfellir af bjargar-
skorti virðist munu vofa yfir í sumum plássum,
t. d. þar sem menn hafa mist allar eða svo
að kalla allar skepnur úr hori síðasta vetur,
og hafa þó hleypt sjer í stórskuldir fyrst, til
að kaupa lcorn í gripina, sem svo loksins hefir
eigi komið að haldi; þessir menn eiga nú eng-
an bjargræðisstofn eftir og ekkert vörumagn til,
að borga þær skuldir, sem þeir eru þegar sokn-
ir f, því síður að þeir geti keypt matbjörg
handa sjer til vetrarins. |>egar ofan á þetta
bætist, að þær sveitir og hjeröð á landinu,
er bezt hafa sloppið undan inu harða vori
og þar sem grasvöxtur mun vera í meðallagi
og aflabrögð styðja sumstaðar, — að þessar
sveitir mega heita sjálfbjarga, en sárfáar, ef
nokkrar, attagsfærar, þá er vant að sjá, hversu
úr ræðst þeim voða, sem vofir nú yfir. Við-
lagasjóður mun lána sýslunum eftir föngum,
en það er enginn efi á, að það kemur til að
ná skamt. Sýslunefndir eiga hjer óneitanlega
úr vöndu að ráða. Snæfellingar hafa pannig
skýrt oss frá, að það hafi verið brýnt fyrir sjer
að taka eigi stærra lán eða með öðrum borg-
unarkjörum, en svo, að þeir sæju sjer fært að
en durborga það í tæka tfð. Nú munu allir
muna, að Snæfellingar voru svo á vegi staddir
ciður en þessi síðasta árs plága dundi yfir, að
jeir treystust eigi til að endurborga landssjóði
>ær skuldir, er þeir þegar þá voru í við hann.
f>að mega menn muna síðan á þingi í fyrra
sumar. Afleiðingin af þessu er, að sýslunefnd-
in hefir eigi þózt fær um, að þiggja lán það,
er sýslunni stóð til boða úr landssjóði,
af þeirri einföldu ástæðu, að þeir hafa eigi þózt
geta sjeð neina útsjón til, að sýslan yrði fær
að endurborga það í ákveðinn gjalddaga. Hins
vegar er það skylda sýslunefndarinnar, að gjöra
ráðstafanir þær, sem þörf er á til að fyrirbyggja
hallæri (samkvæmt sveitarstjórnarlögunum).
En — ultra posse nemo obligatur: af engum
verður meira heimt, en hann megnar.
Á amtsráðsfundinum í Stykkisbólmi í fyrra
mán. komu fram skýrslur um fellinn í sýslun-
um þar vestra, og böfum vjer fengið að sjá
skýrslurnar úr Snæfnllsness- og Hnappadals-
sýslu og Dalasýslu.
í Snæfellsn.- og Hnappad.sýslu var talið
fallið: 66 kýr, 30 kvígur; 214 hross (fullorðin),
133 tryppi, 4465 ær, 549 sauðir, 4005 geml-
ingar, 4008 unglömb.
í Dalasýslu var fellirinn þessi:
12 kýr (eftir lifandi: 552); 154 hross (eftir:
1127); 2989 ær (eftir: 4319 mylkar, 4777 mál-
nytulausar); 979 roskið gjeldfje (eftir: 2532);
2697 gemlingar (eftir 3908); 6359 unglömb
(eftir: 3307).
Til skýringar ástandinu hafði sýslumaður-
inn í Dalasýslu tekið fram:
«1. Að kýrnar, þótt lifandi sjeu, eru allvíða
mjög horaðar, víðast hvar nytlitlar og að