Fróði - 16.10.1880, Blaðsíða 1

F R Ó Ð
I. ÁR.
23. blað. Akureyri, laugardaginn 16. október 1880.
265 266 267
Sildarveiði Norðraanna lijer við land.
Nokkur undanfarin suraur liafa Norð-
menn stundað síldarveiði hjer við land
einkura á Austfjörðum, þannig. að ]ieir
hafa koraið pangað á vorin á raörgum i
skipura með net sín og annan útbúning i
til að veiða og verka sildina, og logið
par svo inn á höfnum allt sumarið við
veiðiskapinn. Sumir peirra hafa hyggt
á landi einhverjar sjóbúðir eða skála
til að halda til í meðan peir eru að slá
saman tunnur sínar og salta síldina í
pær, og svo til að geyraa í yraislegt |
af veiðarfærum og áhöldum til næsta
árs. En á haustin hafa peir síðan allir
farið á burt raeð afla sinn til pess að
koma aptur næsta sumar og byrja eins
að nýju. J>annig liefir gengið nokkur ár,
og æ fleiri og fleiri Jiafa koniið, með pví
síldargengdin við Noreg fer nú pessi
árin minnkandi, en hjer er optast nær
mesta nægð af síld, pótt vjer notum
pann veiðiskap lítið eins og aðrar auðs-
uppsprettur, sem hjer eru bæði á landi
og sjó. J>etta sumar, sem nú er að líða
út, hafa Norðmenn haldið til fyrir aust-
an, norðan og vestan, og allt lýtur að
pví, að peir fjölgi æ meira og meira, og
skip peirra peki hráðum alla fjörðu vora.
Nú pótt Norðmenn sjeu frændur vor-
ir og vinir, pá eru peir, sem allir vita,
utanríkispjóð, allt eins og Englendingar,
Erakkar o. s. frv., og öldungis sömu lög
gilda lijer um fiskiveiðar ailra utanríkis-
pjóða. Sem kunnugt er, banna lögin
pessum utanríkispjóðum að tíska í land-
helgi, og ná pau lög jafnt yfir alla, sem
ekki eru fjelagsbræður vorir í ríki Dana-
lconungs. J>eir einir, sem eru pegnar
konungsins, svo sem Danir og Eærey-
ingar, raega að lögum veiða í landhelgi.
í tilskipun ura fiskiveiðar útlendra (o:
utanríkismanna) við fsland, 12. febrúar
1872, er svo á kveðið, að ef útlendir
fiskimenn við hafi nokkra fiskiveiði fyrir
ströndum íslands innan peirra takmarka
á sjó, par sem landhelgi er, skuli peir
sæta 20 til 400 króna sektum. lívernig
er pví pá varið að ein utanríkispjóðin
fæi' að fiska inni í fjarðarhotnum og á
hverri vík og vogi, par sem allir eru
annars harðir a pví að telja pað lagabrot,
ef fiskiskip annara utanrikispjóða koma
til að draga fisk inn á belti pað um-
hverfis landið, er landhelgin nær út yfir?
J>að or mælt, og mun vera rjett hermt,
að pessir norsku fiskimenn, sem haf'a
hjer skip í síldfiski, fái sjer til pess ein-
hvers konar leyfisbrjef lijá sýslumönnun-
um, og eru brjef pessi kölluð borgarabrjef.
Yjer pekkjum ekki pau lög, er heimili
utanríkismönnum, sem ekki taka sjer hjer
bólfestu, rjett til að f'á borgarabrjef til
að stunda atvinnuvegi hjer á landi, og
verðum pvi mjög að efast um að pau
sjeu til, enda væru pau, ef pau ættu
sjer stað, hin fráleitustu og fjarstæðustu
allra laga. Hitt vitum vjer vel, að út-
lendir menn, sem hjer setjast að, liafa
hjer hús og heimili og gerast pegnar í
pjóðfjelagi voru, geta fengið horgararjett
til að stunda ymsa atvinnu, eins og peir
væru innlendh'. En að pegnar annara
rikja, sem ekki flytja sig húferlum inn
í landið geti fengið leyfisbrjef, sein veiti
peirn undanpágu undan hinu almenna
lagabanni að fiska í landhelgi, pykir oss
næsta ótrúlegt, og allra ótrúlegast, að
hver sýslumaður skuli pannig mega lög-
gilda utanríkismenn tugum og hundruð-
um saman til að veiða síld í fyrirdrætti
í netlögum landsmanna eptir tilskipun
12. febrúar 1872 um síldar- og upsa-
veiði með nót. Eigi vitnm vjer fylliloga
livort liver skipstjóri á hinum norsku
sildarveiðaskipum er látinn taka sjerstakt
leyfishrjef, eður að eins útgerðarmenn
skipanna, en einn slíkur gæti opt gert
út liundrað skipa í trausti pessa kynlega
leyfis. En hvað sem um pað er, pá mun
sami maður eigi purfa að kaupa leyfið
optar enn einu sinni á æfinni, hversu
lengi sem hann hefir hjer verstöð. Og
efalaust er pað, að pessir menn, sem
hjer ræðir um, eru eptir sem áður norsk-
ir pegnar, er eiga lögheimili í Noregi
og hafa par fjölskyldur sínar og öll efni
sín. Ætli eigi væri ráð fyrir Erakka
og annan útlendra pjóða lýð, sem hjer
vill fiska, að fá sjer jafnrjetti við inn-
lenda til að fiska í landhelgi, með svo
hægu móti? Vjer getum ekki efað, að
peir muni bráðum taka upp á pví, peg-
ar peii' sjá hve hæglega og með hve góð-
um kostum aðrir komast að.
Hinir norsku síldarveiðamenn hafa
nú paunig verið látnir fá í fyllsta mæli
rjett til jafns við innlenda til að nota
pau gæði landsins er peir vilja nota,
síldarveiðarnar og annan veiðiskap. En
liafa peii' pá einnig fengið að bera skatta
og skyldur til jafns við landsmenn? Til
sveitarsjóðs munu peir hafa verið látnir
borga eitthvað, að minnsta kosti sum-
staðar, en pá mun líka vera upp talið.
Svo mikið er vist, að ekkert spítalagjald
hefir veríð heimtað af’ afla peirra f'yrir
austan undan í'arin ár, pó peir hafi veitt
margar púsundh' tunna af.sild, er peir
hafa saltað niður og flutt hurt sem verzl-
unarvöru. J>ví síður mun atvinnuskattur
og eignaskattur hafa verið hehntaður af
peim. Aldrei hefir pess verið getið, að
peir væru látnir gjalda almenn lögboðin
gjöld til prests og kirkju, aldrei að sveita-
stjórnirnar hafi jafnað niður á pá gjaldi
til hreppaveganna, og í stuttu máli vit-
um vjer ekki betur, enn að peir hafi ver-
ið látnir sleppa hjá flestöllum almennuni
fjelagsskyldum og fjelagsbyrðum. — Er
nokkurt lag á pessu? Er petta nokkur
stjórn ?
Yjer verðuin að mæla fastlega móti
pví, að pegnum annara rikja, sem ekki
flytja sig hingað búferlum nje taka sjer
fasta bólfestu hjer á landi og gerast
pannig fullkomlega pegnar vors pjóðfje-
lags, sje leyft eða liðið að fiska í land-
helgi pvert ofan ígildandi landslög. En
aptur á móti álítum vjer pað í alla staði
æskilegt og uppbyggilegt fyrir landvort,
að margir útlendingar, og sjerstaklega
menn af vorri kæru norsku bræðrapjóð,
flytja sig alfarnir inn í landið og setjist
að á meðal vor með konur sínar og
börn og búslóð. Hjer er nóg handa
peim að starfa á landi og sjó, sem vjer
fáum eigi yfir komizt, eða sem oss vant-
ar fje eða dug eða kunnáttu til að stunda
til hlítar. Allt petta, sem pjóð vora
vantar nú svo mjög, mun lnin fljótast
og vissast fá ineð pví móti, að allmargir
útlendir menn komi hingað, staðfestist
hjer og blandist saman við fólkið. En
af pessum farfuglum, sem skjótast hing-
að a suinrin til að afla á miðum vorum
og í netlögum vorum, en fara svo jaf'n-
skjótt á burt með afla sinn, fáum vjer
eigi sjeð, að landinu geti staðið neinn
teljandi hagur. Vjer viljum skora á
löggjafarvald og framkvæmdarvald lands-
ins og á alla alpýðu manna, að taka
petta mál til ytírvegunar og beina pví
sem skjótast í eðlilegt, skynsamlegt og
heillavænlegt horf.
Sjávarbóndi
í umboði nokkurra sveitunga sinna.
*
* 5fí
Til skýringar einu atriði í greininni
hjer á undan, viljum vjer takaupp eptir
stjórnartíðindunum, deildinni B, eptir-
fylgjanda:
ltrjef land$liöfðiugja tU amt-
mannsins yfir suður- og vepturumdœm-
ina um spítalagjalri af síld (dag-
sett 26. júfí pessa árs).
„I brjefi frá í dag hafið pjer, herra
amtmaður, seat mjer fyrirspurn sýslu-