Fróði - 22.12.1880, Blaðsíða 2

29. bl.
F R Ó Ð I.
1880-
340
341
342
Yegabœtur og brúagjörðir ern enn í
barndómi hjá oss, og þyri'ti sem fyrst
að taka pað mál til alvarlegrar athug-
unar. Yjer ætlum að ný og fullkomn-
ari vegalög purti að semja enn ]>au sem
nú gilda. |>ó alpingi til bráðabyrgða
gerði 1875 lítið eitt rið gömlu lögin, ]>á
er sú viðgerð ekki til hlítar. {>að er
raunar eigi svo lítið fje sem landsjóður
leggur til aðgerðar á fjallvegum ár hvert,
en hætt er við að árangurinn sje minni
enn æskilegt væri og vera mætti. Veg-
irnir eru ekki lagðir eptir nógu vel yíir-
vegaðri áætlun, eptirlitið með vegagjörð-
inni er hai-la ófullkomið og kunnátta
peirra, sem að henni starfa, opt og ein-
att minni enn vera pyrfti. Mjög mis-
jafnlega gengur líka með pærvegabætur
sem sveitarfjelögin eiga að gera, enda
er varla við öðru að búast, par sem 20
svslunefndir og 170 hreppsnefndir káka
við ymsa vegaspotta hver í sínu lagi. I
Með nýjum vegalögum ætti að skapa I
meiri einingu og samkvæmni, svo allir j
aðalvegir um landið yrðu lagðir eptir í
einhverri reglu, og svo að fá betra ept-I
irlit og umsjón á vegunum enn nú á I
sjer stað. Bezt mundi og fara, að van- j
ir og duglegir menn væru fengnir til
vegagjörða í hverju hjeraði, ávalt liinir j
söinu, að svo miklu leyti verða mætti,
og að pessir menn ynnu stöðugt að öll- J
um vegum í hjeraðinu, pó peir væru
við pað mest allan sumartímann, en |
ekki ao maður og maður frá hæ grípi í
petta verk dag og dag. Með pví lagi
verður bæði lítið unnið og illa, sem von
er til. A voru stóra, fjöllótta og vog-
skorna, en par hjá fámenna landi, verða
<>11 samgöngumál erfið og kostnaðarsöm.
jf>að er eitt vort mesta mein, hvað byggð-
in er simdur slitin af fjölluin og firn-
induni. En pví fremur verðum vjer að
neyta allra krapta og beita öllum ráð-
um til að bæta svo sem unnt er úr pessu
böli.
Póstg'óngunmr um landið purfa pess
við, að peim sje gauuiur gefinn. Bæði
parf að fjölga peim og víst á sumurn
stöðum að haga peim nokkuð á annan
veg enn nú er. Að öðru leyti enn pví,
að •eiuni ferð hefir verið bætt við um
rniðjan veturinn, sitja pær hjer um bil
við sama sem pær voru, pegar danska
stjórnin skilaði af sjer ráðsmennskunni,
enda hafði hún pá fyrir skemmstu rutt
sig og komið peim í skaplegra horf, enn
áður hafði verið um langa tíma, Eptir
pví sem framfarir vorar smátt og smátt
vaxa, eptir pví vaxa parfirnar að hafa
tíðari póstgöngur. Svo sem nú er ástatt,
y-irðist oss póstferðir um landið engan
veginn megi færri vera enn 12 á ári,
par sem pær nú ekki ern nema 8. En
pann pnðjuag ársins, sem gufuskipin
geta gengið hafua í milli, má vel spara
sumar ferðirnar á landL það er lítið
gagn að pví t a. m. að póstur fári af
Akureyri suður í Beykjavík rjett áður
enn gnfuskipið gengur vestur um að norð-
an, og.hann komi suður nokkmm dög-
um seinna enn skipið. En sumir póst-
arnir purfa að gauga eptir annari reglu
pann tíma ársins sem gufuskipin ganga
heldur enn hinn tímann. Póststöðvar
verða að vera í peim stöðum, sem gufu-
skipin koma á, og til flestra pessara
staða og frá peim aptur verða hjeraðs-
póstar að ganga á sumrum meðangufu-
skipanna nýtur við. A hinum tíma árs-
ins munu leiðir póstanna geta legið svip-
að pví sem nú er, að minnsta kosti fyr-
ir norðan, austan og sunnar, en áYest-
fjörðnm er líklegt að pekn purfi mest
að breyta, svo brjefaskipti Vestfirðinga
við Norðlendinga og Austfirðinga verði
greiðari enn nú er. Vjer munum síðar
koma með ákveðnari tillögu um petta
efni. (Eramh.)
Xokkrar athugasemdir
uin
skó^yrkju á íslandi.
(Eptir J. B. húfræðing.)
(Framhald.)
Sem mörg önnur trje <Jg urtirmarg-
faldast birkið (Betula alba) moð tvennu
móti: með fræi, eða af stofnskotum
(Stubberskud). J>ar á móti er iniklu
toi-sóttara að fá birkið til að vaxa af
kvistum (Stiklinger), enn til dæmdis víð-
ir eða sveigavið, sem vaxa auðveldlega af
kvistum, langtum betur enn af fræi. Að
ákveða hvor mátinn sje betri, að yngja
skóginn upp með fræi eða stofnskotum,
er ekki liægt, pví pað kemur allt upp á
kringumstæðurnar á hverjum stað, og
hyggindi hvers einstaks manns verður
pví að ráða fram úr pví. Sje maður hú-
inn að ákveða, að hafa stofnskóg, verður
maður að höggva trjen áður pau eldast
mjög, pví um miðaldurinn skjóta pau
upp kraptmestum stofnskotum en missa
kjark, ef pau eldast meira; 20—30 ára
aldurinn er álitinn hin hentugasta tíð til
að höggva stofnskóg. Maður höggur pá
um vetrartimann, ekki eitt og eitt trje
hingað og pangað um allan skóginn
heldur dálítinn part, sem maður gjör-
samlega höggur öll trje hurt af. Partur
pessi verður pó að vera svo stór,að nýgræð-
ingur sá, sem upp vex, geti fengið nægj-
anlegt ljós; enn aptur á móti ekki stærri
enn sv.o, að nýgræðingurinn hafi skjól
frá skóginum í kring; sjerí lagi verður
að hafa gætur á, að pað sje nægjanlegt
skjól fyrir hinum hörðustn vindum, sem
víðast munu vera norðan og norðaustan
vindarnir. J>ess er áður getið, að pað
ríði á miklu, að rjett aðferð sje höfð
við að fella trjen, pví með rangri aðferð
sje loku fyrir skotið að trjen geti yngt
sig upp; á petta heima við stofnskóginn,
og er margsannað að svo er. Sjeu trjen
annaðlivort söguð upp eða höggvin pann-
ig, aó stúfurinn, sem eptir verður, sje ó-
sljetfur að ofan, rifinn, hrufóttur eða
með lautum, svo vatn geti staðið á hon-
um, pá fúnar rótin og enginn eptirvöxt-
ui' fæsi. Sama má segja ef höggyið er
langt frá rótinni,* pá fúnar stúfur sá,
sem eptir er skilinn. |>ess ber pví ávalt
að gæta, að ekki sje höggvið langt frá
rótinni, að sárið sje sljett og að pví halli,
svo vatn aldrei geti staðnæmzt á pví;
börkurinn má heldur ekki skaðast á
nokkurn hátt, ef mögulegt er. Sje pess-
ara atriða vandlega gætt, og skógurinn
hafi verið í nokkurn veginn góðum krapti,
má maður sem optast búast við góðum
nýgræðingi, sem maður eptir 20—30 ára
tímabil getur aptur höggvið á samahátt;
pó ber pess að gæta, að höggva ekki
trjen alveg í sama stað sem hið fyrra
skipti, heldm' lítið eitt neðar; er pað pá
opt, að menn um langan tíma geta drifið
skógafla sinn með polanleguin, já, jafn-
vel góðum vinningi.
Vilji maður láta skóg pann, er maður
helir ráð á, yngja sig upp af fræi, má
hafa tvenns konar aðferð við að fella
skóginn: annaðhvort höggui' maður öll
trje af peim hletti, sem á að liöggvast,
eða maður lætur standa eptir nokkur af
hinum beztu trjáin hingað og pangað um
blettinn; eiga trje pessi að gefa fræið
til hins uppvaxanda skúgar.** Ejöldi
trjánna sem maður lætur standa eptir,
ættu að vera 24—30 á dagsláttunni (900
O föðmum); fleiri parf ekld par eð bh'ki-
fræið er rnjög Ijett og fýkur pví víðs vegar,
einnig ber birkið vanalega mikid fræ, ef'
skógurinn er í góðum krapti, og á góðuin
aldri; er 40 ára aldurinn eða par í kring,
álitinn sá hentugasti aldur til að höggva
fræskóg, pví birkiö fer ekki að bera fræ
fyr enn pað er 20—25 ára gamalt, en
fræið er ekki gott fyr enn nokkrum
árum seinna; hið sama má og segja, ef
trjen fara að eldast mjög mikið, pá bera
pau bæði minna og lakara fræ enn pau
gerðu um miðaldurinn, svo eptirvöxturinn
verður óvissari, hvort sem maður höggur
týr eða síðar eun á hinum fyrnefnda aldri,
og viður sá sem maður ber úr býtum er
líka mestur um miðaldurinn. liaunar
fengi maður nokkuð meira viðarmagn, ef
maður ljeti skóginn verða eldri, en par
við eru tveir hlutir aðgæzluverðir; hinn
fým er sá, að maður heíir orðið að bíða
mikln lengur eptir uppskerunui, en hinn
annar, að maður heör miklu lakari jarð-
veg með að gera, heldur enu ef skógurinn
hefði verið höggvinn yngri; pví pað er
eðli birkisins, pegar pað eldist, að vilja
hafa mikla birtu, greinar pess og blöð
verða pví grisnari, svo sól og vindúr geta
fengið frýjari aðgang að jörðinni, og pannig
uppleyst nokkuð af laufinu, sem myndað
hefir jarðyeginn. Yatnið flytur pá nokkuð
af pessum uppleystu næringarefnum burtu
*) Stúfurinn ætti helzt ekki að vera lengri
enn 2—4 puml. oíán jarðar, og jafn-
vel styttri ef pví yrði við komið.
**) J>egar nýgræðingurinu er.farian að
vaxa upp. verður maður að höggva
og færa burt fræmæðumar, pví ann--
ars pær hamla hinuni smáu plontum að
vaxa í nánd við sig, með skugga.
peim, er .af peim stendui'.