Fróði - 31.12.1880, Síða 2

30. 1)1.
F R 0 Ð I.
1880.
352
353
354
óskaði, einn meðal annara fleiri, að fá
Hólmabrauðið.
Ritað í byrjun desembermán. 1880.
Söknarmenn síra Daníels prófasts
Halldórssonar.
Frá Færeyjum.
Lögþingi Færeyinga þetta ár
var slitið 18. dag næstliðins september-
mánaðar og bafði pað þá staðið 52 daga
fiskiskip Færeyinga hjer við land öflnðu
mjög vel.
Menn liafa við og við í mörg ár gert
tilraunir til að flytja lifandi rjúpur til
Færeyja frá Islandi, en þessar tilraunir
hafa jafnan mistekizt, því annaðhvort
hafa rjúpurnar dáið skömmu eptir að
þær voru veiddar og áður enn þær kom-
ust á skip eða þá á sjóleiðinni. Sömu-
leiðis hefir verið reynt að flytja rjúpna-
egg og unga þeim út í Færeyjum, en
þetta hefir einnig inistekizt. Menn voru
því nærri hættir að hugsa til þessa fram-
ar. En í haust sendi Tryggvi kaupstjóri
haft eitthvað á hornum sjer, þar sem
ekki var annað hægt að finna sjer til.
Eða hví risu þeir eigi upp, þá er síra
Hallgrímur sál. eigi gat lengur þjónað
kallinu sjálfur, og afsögðu að þyggja
prestþjónustu afhonum eða aðstoðarpresti
hans? Sjálfsagt af þvi þeir hafa enga
ástæðu sjeð til þess, og allir hafa verið
ánægðir með að liann tæki sjer aðstoðar-
prest; eada mun þá og engum i söfnuðin-
um hafa komið til hugar að reyna til
að æsa sóknarmenn upp á móti prestin-
um. J>ess mun og varla finnast dæmi, að
nokkur söfnuður hafi neitað að þiggja
þjónustu af heiðvirðum presti einungis
fyrir þá sök að hann var aðstoðarnmður
annars prests; heldur munu flestir láta
sjer það vel líka, að góður og ötull að-
stoðarprestur gegni prestsverkum þar
sem aðalpresturínn, einhverra hluta vegna,
eigi treystist til að gegna þeim sjálfur.
J>ví að óhugsandi er, að nokkur sje sá
prestahatari, að hann ætlist til að prest-
ar sjeu reknir frá embætti undir eins
og þeir fara að eldast eða missa heilsu.
En, eins og það er víst, að sæmd
síra Daníels stendur á traustari grund-
velli enn svo, að hún geti haggazt þótt
einhverjir, ef til ríll óhlutvandir menn,
reyni að lcasta skugga á hann, eins er
og hitt vist, að hann hefir þess eigi þörf,
að vjer lofum hann. En vjer getum eigi
leitt hjá oss við þetta tækifæri, að lýsa
yfir þeirri hjartams sannfæringu vorri, að
ef nokkur prestur verðskuldar það að
vera elskaður og virtur af sóknarbörnum
sínum fyrir allra hluta sakir, þá er það
Daníel prófastur Halldórsson.
ríað getur að vísu eigi dulizt neinum
skynjandi manni, að Skuldar-greinin er
rituð í þeim anda, sem er ósamboðin
kristnum mönnum, ekki sízt þeim, er
sjálfir eru að vandlæta um kirkjustjóm
og kirkjulif. En þótt hún sje eignuð
Eeyðfirðingum. má þó engu að síður telja
það víst, að margir þeirra sjeu heiðar-
legir menn og góðir drengir. Og þess-
um niörgu þykjumst vjer mega treysta
til þess, að þeim sje svo annt um heið-
ur og gagn safnaðarins, að þeir geri allt
hvað í þeiira ^aldí stendur, til þess að Dan-
íel prófasti og hans góða og heiðursverða
aðstoðarpi'estí, verði sem bezt og sæmiieg-
ast tekið, þegar þeir koma austur í vor.
f>að er raunar langt frá oss að lá
Beyðfirðingum, þó þeim þyki mikið í'yrir
að missa þann prest, sem þeir hafa nú
reynt að góðu; vjer finnum vel hvað sárt
oss íellur að verða að sjá á bak vorum
]>resti. er að maklegleikum hefir áunnið
sjer virðingu vora og ást. En vjer láum
þeim sóknarmönnum í Hóhnasókn, er
hafa rítað Skuldar-greinina (hvort sem
þeir eru fleiri eða færri), að þeir
hafa við haft þá ótilhlýðilegu og röngu
aðferð, að láta óánægju sína yfir aðgjörð-
um veitingarvaldsins í þessu máli bitna
á prófastinum saklausum. J>ví enginn
maður, seni hefir: snefil af sanngirni og
nokkra lnigmynd um hvað frelsi er, get-
ux gefið honum .það að sök, að hann
og átt 52 fundi, er þetta hin lengsta
þingseta Færeyinga. A þinginu höfðu
verið settar 15 nefndir í ymsum málum.
9 lagafrumvörp voru þar rædd, en ekki
samþykkt nema 4 þeirra: 1. um breyt-
ing á skólalögunum, 2. um sölu þjóðjarð-
anna til ábúeuda, 3. um breyting á tí-
undarlögunum og 4. um brunamál og
byggingar í sveitum. |>rjú frumvörp voru
felld og tvö eigi útkljúð. Enn samdi
þingið álitsskjal um 2 mál, er stjórnin
hafði lagt fyrir það, læknamál og ferju-
mál ey7janna. J>rjár bænarskrár sarndi
og þingið um önnur efni til stjómar-
innar.
Lögþingið er meðfram amtsráð eyj-
anna og ræður því ymsum sveitamálum,
úrskurðar sveitarreikninga og veitir fje
úr sjóðum, sem amtinu heyra til.
Yald og starfsvið lögþingsins erhjer
um bil eins og stjórnin danska ætlaði al-
þingi 1851, en sem þjóðfundinum þótti
þá ofmjög af skornum skamti, og síðan
var þrefað og þjarkað um í meira enn 20
ár, unz vjer fengum stjórnarskrána 1874.
Hjer um bil hehningur jarðanna á
eyjunum er þjóðjarðir, það er að segja,
menn telja þennan helming landsins vera
eign þjóðfjelagsins danska, en ekki eign
Færeyinga einna; því evjarnar eru nú
skoðaðar sem hluti af Danmörku þó Dan-
ir og Færeyingar skoði að nokkru leyti
sameininguna hvorir á sinn hátt, þar sem
Danir kalla eyjarnar hjálendu Dan-
merkur, en Færeyíngar eitt hjerað Dan-
mei'kur. J>eir kalla samkvæmt því sjálfa
sig Dani, og álíta sig hvergi vera eptir-
báta eða dillca Dana. J>jóðjarðirnar á
Færevjum eru allar til samans metnar
við jarðainat, er fram fór fyrir eigi all-
löngu, á 1,900,000 kr., og er það álitið
lagt meðalvarð. Aú er hverjum ábúanda
með lagafrumvarpi því, er áður er nefnt,
heimilaður rjettur til að fá ábúðarjörð
sína keypta með jarðamatsverði og góð-
um borgunarskilmálum. Eigi hugsa Fær-
eyingar til annars enn að andvirðið
renni í landsjóð Danmerkur, en þó fara
þeir fram á að fá til sjerstaklegra þarfa
eyjanna þann tekjuauka, sem fæst við
söluna, og verður hann að vísu eigi svo
lítifl, því landskuldh' eru mjög lágar og
sitja enn við sama, sem þær voru á-
kveðnar snemma á þessari öld, svo vext-
irnir af verði jarðanna verða miklu meiri.
I eyjunum varð heyskapur og jarð-
epla uppskera með bezta móti í haust.
Fremur var þar aflalítið í sumar, en
(fuunarsson Hannesi amtmanni Finsen
2 pör af rjúpum með „Arcturusi“ og
komust þær alla leið með góðu lífi. Xú
er ráðstöfun gerð til að friða þær í eyj-
unum, svo þær nái að tímgast.
ISráðafái'id eða bráðasóttina,
sem sumir kalla, má að vísu kalla hinn
skaðlegasta sjúknað í sauðfje voru, og
hann er og verður iiinn harðdrægasti
tíundartakandi bænda; því er epgi furða,
þótt mörg ráð hafi verið gefin gegn
bráðafárinu, en af því að engin þeirra
hafa enn verið nýt að nokkurri lilít,
ætla jeg að koma með eina getgátu, ef
vera mætti, að einhverjum yrði gagn að
henni, en til þess að girða fyrir hinn
almenna misskilning hjer á landi, er um
sjúkdóma er að ræða, hvort lieldur í
mönnum eða dýrum, þá tek jeg það
fram, að enginn sjúkdómur er svo lítil-
fjörlegur og ekkert læknisráð svo óbrigð-
ult, að það geti tekið svo fyrir aflar æs-
ar sjúkdómsins, að hann hverfi með öllu
af jörðinni, eins og sum dýrakyn hafa
gert; þekkingin er eigi enn komin eins
langt á veg hjá mannkyninu, sem hin
lilífðarlausa eyðilegging þess; ráð mitt
getur eigi orðið anuað enn lítilfjörleg
vörn gegn bráðafárinu.
Jeg hefi tekið eptir því, að hinir
mestu bi'áðafársvetrai' eru venjulega hin-
ir snjóljettustu, einkum framan af, eða
þá ísingarvetrar, en leggi sneiuma að
með snjó í byggð ber lítið á fárinu og
því minna, sem snjórinn liggur lengur í
senn, eða þó hlákur sjeu og þíður á milli,
ef snjófall bíður eigi lengi; á tveim
bráðafársbæjum vissi jeg til í fyrra að
þetta hlaut svo að vera, því að 4 öðr-
um bænum drapst engin kind, enda var
íje þar alla tíð haldið til fjalls, þar
sem snjór var öðru hverju, en á liinuin
bænum drápust heizt kvíær, (og ferst
þó að öllu jöfnu helzt feitasta fjeð), sem
hjeldu sig jafnan niður í árbökkum við
jafnsljettu, þar sem stöðugt voru auðn-
ur og jörð sífellt skrjáfþur, en aptur
varla nokkurt lamb eða geldkind, scm
lij.Jdu sig meira til fjalls.
Hú ef bændur í snjóljettu sveitunum
(bráðafárssveitunum) hefðu fje sitt þeg-
ar á haustum, svo opt sem veður leyfðu,
uppi við snjómörk, er jeg þess fullviss,
að fárið yrði eigi annar eins vogestur og
það er, en vitanlegt er, að sýkist ein-