Fróði - 11.03.1882, Blaðsíða 2

6S> 1)1.
F R Ó Ð 1.
1882.
64
þeiin — ef þeir skyldu þurfa þess —
iiver „andinn* — hinn sanni og hinn
rjetti andi — inuni vera í lögunutn,
sein þannig segja: „Þegar prestakall
«r undir veitingu, hefir hlut aö eig-
andi sóknarnefnd rjett á aö mæla fram
með einuin umsækenda*.
Þaö lítur annars helzt út fyrir,
að ílólmaprestur og hjeraðsfundur-
inn f heild sinni hafi álitið, að hjcr
væri eigi við annað enn barnabrek að
eiga, þó nokkrir Reyðfirðingar segðu sig
ör ríkiskirkjunni, og að ailt mundi falla
í sínar fornu feilingar fyrir föðurlegum
áininningum hjeraðsfundarins. En hjer-
aðsfundurinn hefði átt að vita, að þaö
voru fullveðja menn og fullorðnir, er
að þvf stóðu. fað liefði verið sæmra
íyrir hjeraðsfundinn, að rannsaka hvort
Reyðfirðingar höfðu nokkuð til síns
rnáls og reyna svo að kippa þessu í
lið og fá sanngjörnuin rjetti sóknar-
íólksins borgið, heldur enn að hlaupa
strax til og setja ofan í viðþá; því það
er þó víst ekki meining hjeraðsfundar-
ins í Iieilil Sílllli, að sóknarfólk-
ið, 3: embættið, sje til vegna embætt-
ismannsins.
Með því, eins og að framan er á-
drepið, að oss hefir verið afhent skjal-
ið frá hjeraðsfundinum, sem rjettum
móttakendum, og líka sfðari hluti þess
virðist bera með sjer, að oss hafi þó
verið ætluð sneið nokkur af árainning-
arpistlinum, þá viðurkennum vjer hjer
með móttöku hans og höfum að þessu
sinni ekkert frekara svar að gefa enn
að gera kunnugt, að vjer höfum „org-
aniserað“ oss fríkirkjufjeiag með reglu-
gjörð, sem gildir fyrst um sinn til næstu
fardaga. Af því vjer enn þá ekki
höfum getað fengið oss prest, verðum
vjer í vetur aö bjargast þannig: að J
vjer f messu stað ætlum að hafa hús-
lestra ogguðsorðaiðkanir stöðugt í heima-
húsum; vjer ætlum sjálfir að skíra
börn vor „skeimnri skírn“. Með tilliti
til barnauppfræðingar höfuin vjer skipt
sókninni í 4 kafla, og er einn valin-
knnnur maður kosinn til að hafa um-
sjónmeð uppfræðslunni í hverjom kaíla,
og á hver jieirra að fara um sinn kafla
þrisvar á vetri og líta eptir að upp-
fræðsia barnanna sje ekki vanrækt;
vjer ætluin að draga fertningu bama
vorra fyrst um sinn. Vilji sjúkur láta
„þjónusta“ sig, verður vitjað þess prests,
setn sjúklingurinn óskar, annars þess,
sem kringumstæður leyfa að náí; hver
er sjálfráður um giptingu; lík verða
grafin að Hóhnum að vanda. Til að
standa fyrir öllu þcssu og safna öllum
nauðsynlegum skýrsluin er kosin fiinm
tnanna nefnd. {‘etta er nú aðalinntak-
ið af þessari bráðabyrgðar-reglugjörð
vorri, og vonum vjer, að ekkert í henni
sje lögum gagnstætt eöa gangi of nærri
ijetti nokkurs manns.
Vjer göngurn ekki gruílandi að því,
að ytnsir grunnhyggnir menn og miðl-
ungi góðgjarnir rnuni hneykslast á þessu
íyrirtæki voru, og reyna að vinna því
baga einhvern; en slíkt er engin ný
65
bóla, og tökum vjer oss það því ekki
allnærri; samt finnst oss sfzt sitja á
fornu sóknarbræðrum vorum sumum,
sem áður hala að mörgu stutt upphaf
máis vors, að vcrða íyrstir til þess, að
vega að oss í orðum og verki; en þar
með auglýsa þeir drengskap sinn, og
hljóti þeir alla verðuga sæmd íyrir.
í*vf er betur að þeir eru ekki allirmeð
sama markinu brenndir, enda munu hinir
líka leggja þeim afskiptaleysið við oss
misjafnlega út.
Ritað í Reyðarfirði f desember 1881.
Nokkrir fríkirkjutnenn.
Nokkur orð um að auka áburð
með því að Iiýsa ær og hross
u in s u in a r t í in a n n
(eptir Ara Jónsson).
II.
Jeg fmynda rnjer, að þeir, sem
reyna hvað áburðurinn vex við það,
að hýsa ær og hross, muni halda því
áíraiu, þó enginn annar hagur væri
við það ; en þeir munu fljótt sjá, aö
þaö er hagur í mörgu öðru tilliti. Það
má fullyröa, að áburöarleysi stendur
búskapnum víðast íyrir þrifum. Það
er satt, sein Einar Asmundsson í Nesi
segir um áburðinn í ritgjórð sinni
„um framfarir íslands“, að hann
sje íyrsti undirstöðusteinn landbúnað-
arins; og sje það rjett að segja, aö
tilvinnandi væri fyrir íslendinga, að
kaupa kol frá Englandi, svo ekki þurfi
að brenna sauðataðinu, þá borgar það
sig að hýsa ærnar og hrossin. Sutnir
segjast hafa nógan áburö, en nrjer
finnst, að þeir, sein það segja, viti ekki
hvað nógur áburður er, því víðast
þyrfti að bera heliningi meira á túnin
enn gert er, og svo mætti vföast auka
þau mikið út, og enginrr maturtagarður
þrífst án áburðar. Jeg óska þcss, að
áður nefnd ritgjörð Magnúsar sýslumanns
Kctilssonar væri prentuð að nýju annað-
hvort í Tímariti bókinenntafjelagsins eða
í blöðunum, svo sem flestir geti lesiö
hana, þvf hún skýrir þetta atriði
búskaparins betur enn þessi fáu orð mín.
NiðurJag hennar hljóðar þannig : „Mörg
fleiri dæmi þessum áþekk hefi jeg heyrt,
og saunfæra þau mig öll um það, að
allur peningur verður þá gagnmestur,
þí hann hefir minnst sjálfræði, en þó
góða uinhirðing og haga. Vildu menn
því þennan ináta upp taka, að láta
kýr og ær liggja inni á suinrum, þá
hefðu menn mjólkina ineiri og jafnari,
peninginn feitari, töðuna meiri og betri,
hesta, skóleður og erfiði við fjárgeymsluna
sparað nær því um helming; þá gæti
fólk miklu betur sætt heyverkurn og
öðrum heimilisönnum. Hjer á móti
verður ekkert með sönnu innilegunni
til lasts fundið af þeitn, sem hafa efni
til að eignast færikvíarnar, allra sízt það,
sem f nokkurn máta jafnistvið hennar
nytsemi. Óhlýðni eðnr ódyggð vinnu-
hjúa er enn nú eigi svo stór eður al-
menn. að dugandi bændur geti eigi
þar fyrir í þetta ráðist, því, Guði sje
66
lof, víða eru vinnuhjú enn bæði dýgg
og hlíðin*. — l*essi orð Magnúsar
sýna, að þá hefir verið siður að láta
kýr liggja úti um sumartímann, en
nú mun það hvergi eiga sjer stað hjer
á Noröurlandi og líklega hvergi á
landinu sem óskandi væri. Það er
undravert, hve fáir hafa farið eptir,
þessari ágætu ritgjörð Magnúsar á þeim
langa tíma, sem liðinu er síöan að hann
ritaði hana. En jeg vonast nú eptir
að menn fari að hugsa meira um þetta
atriði hjer eptir og athugi, hve mikið
mætti auka tööuna á öllu landinu með
því aö hýsa allar ær og hross á sumrin.
Jeg hefi fengið 10 hesta af áburði
undan hverju hrossi á 8 vikum seinni
hluta sumarsins með því að bera í
húsið undir þau, og af þessu dæmi,
setn jeg af eigin reynslu hefi til fært,
iná ráöa, hvað mikið mætti auka áburð-
inn á landinu öllu, án þess að skaða
fjenaðinn í nokkurn máta.
Jeg býst við, að sumir álíti, að
jeg hafi rangt f því, að halda á móti
færikvíunuin; en það munu menn finna,
að betra er ánuur að liggja í húsum,
þegar kuldastorinar og rigningar ganga
enn í opnum kvíuin. Jeg hefi tekið
eptir því, síðan jeg fór að hýsa, að
ærnar hafa minna gelzt, þegar illviður
hafa gengið, enn þær, sern úti hafa
legið, og yfir höfuð injólka þær ær
meira, sem hýstar eru, og smjörið í
mjólkinni veröur ekki minna, ef ærnar
eru í jafngóðu landi og hinar, sem ekki
eru hýstar.
Opt hefi jeg tekið eptir því, að þegar
geldkind hefir komið og verið hýst
með ánuin, þá hefir hún verið svöng
morguninn eptir og verið mjög óróleg,
en ærnar liggja ávalt rólegar, jórtrandi
og vel fullar, þegar í húsið er komið,
því þær búa sig á daginn undir nóttina
með því að bíta sein mest, í stað
þess að hinar, sein úti liggja, eyða
miklu af tíinanum til þess að rása hing-
að og þangað og iiggja svo þess á milli.
þessa litlu ritgjörð hefi jeg skrilað
fyrir áskorun Framfarafjeiags Hrafna-
gilshrepps, og þó hún sje ekki svo vel
úr garði gjörð scm vera ætti, getur
hún þó orðið betri enn ekki neitt fyrir
þá, sein reyna að hýsa ær sínar og
og hross. Jeg óska að þeir verði
sem llestir, og mjer sýnist æskilegt,
að framfarafjelögin gangist fyrir því,
að koina mönnum fil að auka sein
mest áburðinn með ymsu móti, fyrst
með því að hýsa ær og hross um
suinartíinann, koina upp kömrum og
forum og betri eldstóm, svo minna
þyrfti að brenna af sauðataðinu enn nú
við gengst. f þessu sem öðru er fjelags-
skapur ómissandi, því erfitter að útrýma
þv', sem tfðkast heíir um mörg hundruð
ára, jafnvcl þó það sje bæði skaðlegt og
heiinskulegt. Ef túnin yrðu svo vel
ræktuð. að þau gæfu af sjer helmingi
meiri töðu enn þau nú gefa af sjer,
gengi framfarafjelagsinönnununi betur
að ala skepnur sínar, bæði til aðfá veið-