Fróði - 29.03.1882, Blaðsíða 1

1882.
F r ó ð i.
III. ÁR.
67. blað.
AKUREYEI, MIÐYIKUDAGINN 29. MARZ
Boðslirjef
nm minnisvarða Jóns Sigurðssonar.
íslendingar!
Undirtektir yðar nndir áskorun rora
um gjafir til minnisvarða á gröf Jóns
Sigurðssonar og lngibjargar Einarsdótt-
ur liafa verið yður til sóma, par sem
alls hafa gefizt um 4300 kr. Minnis-
varðinn er nú reistur á gröfinni, öins og
til stóð, veglegur og svo traustur, að bú-
ast má við, að hann lengi muni geta
staðið á móti áhrifum tímans. |>annig
er þá lokið pví ætlunarverki, er vjer
settum oss í fyrstu, og pökkum vjer
landsmönnum, sem skylt er, fyrir traust
pað, sem peir hafa sýnt oss.
Minnisvarði sá, sem á gröfinni stend-1
ur, er vottur um sorg pjóðarinnar, hið
síðasta virðingarmerki hennar við Jón
Sigurðsson látinn.
En pað er siður allra menntaðra
pjóða, að reisa sínum mestu mönnum
minnisvarða utan grafar, er menn geti
nálgast, án pess að sorglegar tilfinning-
ar vakni hjá peim. Slíkur minnisvarði
er líkneski peirra, reist á bersvæði.
Yjer pykjumst sannfærðir um, að
pað sje ósk Islendinga, að eiga slíkt
líkneski af Jóni Sigurðssyni, enda var
pað og sampykkt á alpingi í fyrra sum-
ár, að safna skyldi samskotum í pessu
skyni, og var oss falið að standa fyrir
peim.
|>ar eð alpingi hefir sýnt oss pann
sóma, að fela oss penna starfa, pá tök-
um vjer hann fúslega að oss í pvi trausti,
að alhr alpingismenn muni styðja oss í
orði og verki, til pess að leysa hann sem
hezt af hendi.
Af samskotafjenu til minnisvarðans
á gröfinni hefir orðið aígangur, sem nem-
ur hjer um bil 1600 kr., og höfum vjer
ákveðið, að petta fje skuli ganga til
myndarstyttunnar, par eð vjer hyggjum
pað samkvæmt tilgangi gefendanna, og
höfum vjer pannig nokkurn stofn til að
hyrja með.
Aætlað er, að kostnaðurinn til slíkr-
ar myndarstyttu muni alls eigi geta
minni orðið en 8000 kr.
Islendingar!
Yjer leyfum oss pví að skora áyður,
að skjóta saman fje til pess að reisa eir-
likneski af Jóni Sigurðssyni á peím stað
í Reykjavík, er alpingi síðar mun kveða
4 um. Vjer vonum, að yður muni verða í
74
pessi samskot eins ljett og ljúf og hin
fyrri, og að gefendur verði sem flestir, |
pví að peim mun almennari sem gjafirn-1
ar eru, pví meiri sómi er pað hæði fyrir
pjóðina sjálfa og fyrir ágætismann pann,
sem sóminn er sýndur.
Gjafirnar sendist til gjaldkera nefnd-
arinnar, yfirkennara H. E. Helgesens
hjer í bænum.
Reykjavík, 4. fehr. 1882.
Tryggvi Gunnarsson, H. Kr. Friðriksson,
formaður (handsalað). varaformaður.
Hilmar Finsen. H. E. Helgesen,
gjaldkeri.
Björn Magnússon ólsen,
skrifari.
* *
*
Svo sem sjá má af boðsbrjefi pví,
sem prentað er hjer fyrir framan, hafa
gefizt til bautasteins á leiði Jóns Sig-
urðssonar og konu hans 4300 krónur,
en pað er, ef pessu fje er skipt jafnt
niður á alla landsbúa, 6 aurar fyrir
hvert mannsbarn í landinu. Nú hefir
bautasteinn pessi, pótt veglegur sje, eigi
kostað meira heldur enn 2700 kr., svo
afgangur er talsverður.
Eulltrúar pjóðarinnar, er komnir
voru saman á alpingi í sumar sem leið,
hafa nú pótzt pekkja svo skaplyndi ís-
lendinga, að peir mundu eigi telja eptir
sjer að fullkomna pað verk, er peirhafa
svo sómasamlega hafið, heldur reisahin-
um mikla pjóðmæringi, auk bautasteins-
ins, eiginlegan minnisvarða með pví að
láta gera líkneski hans af málmi, er
standa megi um margar ókomnar
aldir sem augljós vottur um pað, hver
maður Jón Sigurðsson var, og svo um
hitt eigi síður, að pjóð vor var á pess-
um tíma vöknuð til meðvitundar umhag
sinn og kunni að meta pað, er pessi
sannkallaða pjóðhetja hafði varið lífi sínu
og fjöri til að vinna henni frelsi og
frama.
Að pví er hin heiðraða forstöðu-
nefnd ætlar, er pað eigi rneira fje enn
einir ÍO aurar að jafnaðartali, er
koma purfa á hvern hinna 72000 lands-
manna til pess að fá framgengt pessu
fagra fyrirtæki. Og sannarlega væri
pjóðin pess ómakleg, að Guð uppvekti
framar nokkurn mann til að vinna henni
gagn, ef hún eigi tímdi að leggja fram
slíkt lítilræði. En, sem hetur fer, parf
eigi pví að kvíða.
75
Jeg er einn af þeim mönnum, sem
er annt um hinn nýja gagnfræðaskóla á
Möðruvöllum, og sem óska honum og
peim ágætu vísindamönnum, Jóni, þor-
valdi og J>órði, er að honum standa,
allra heilla, en pví sárara tekur pað mig,
ef jeg sje eitthvað frá peim skóla, sem
ekki er pjóðlegt, rjett eða fagurt, pö
smámunur sje. í hinni fróðlegu skýrslu,
sem herra Jón Andrjesson hefir gefið
út um störf skólans veturinn 1880—81,
finn jeg ymsa rithöfunda nafngreinda á
pann hátt, sem jeg aldrei hefi áður orð-
ið var við í íslenzkum bókum og sem
peim vissulega sjálfum hefði mislíkað, ef
peir hefðu lifað og getað sjeð skýrsluna.
Hver hefir t. d. heyrt eða sjeð pjoðmær-
inginn Jón Sigurðsson nafngreina sig
„Sigurðsson (Jón)“? Hann, sem einmitt
hjelt pví fast fram í öllum í'itum peim,
er hann hafði afskipti af, að nafnaregist-
ur væru samin eptir skírnarnöfnum hlut
að eiganda sjálfra, hann, sem ekki einu
sinni vildi láta konu sína heita eptir
sjer, pó hann byggi í landi, par sem
slíkt er pjóðsiður, haun hefði vissulega
beðið sig undan peginn pví, að verða
talinu í íslenzkum bókum með ættar-
nafni. Jeg átti opt tal við Jón heitinn
forseta og heyrði aldrei á honum annað
enn að hann áleit öll íslenzk ættarnöfn
hjegóma og sjer í lagi var honum illa
við pau ættarnöfn, sem enduðu upp á
„son“, og sem hann áleit að gætu gert
glundroða og rugling í ættartölum., par
sem maður eptir nokkra mannsaldra ekki
gæti vitað, hvort hlut að eigandi hefði
kennt sig við fóður sinn, afa sinn eða
annan ættfóður sinn. Hann var frænd-
ræknari maður enn flestir aðrir og elsk-
aði fóður sinn, en aldrei vildi hann láta
systkinabörn sín kenna sig við afa sinn
eins og mörgum höfðingjasonura og dætr-
um p<t pótti hefðarlegt; enda nefnirekk-
ert af börnum hróður hans. Jens rektors
Sigurðssonar, sig „Sigurðsson“. Hverjum
peim, er heídur minningu Jóns heitins
Sigurðssonar í heiðri, verður pví að pykja
pað mjög leiðinlegt, að sjá hann nefnd-
an í islenzkri bók, sem gefin er út 4
kostnað landsjóðs: „Sigurðsson (Jón)“.
Sömuleiðis er pað mjög óviðfeldið, að
sjá síra Stefán í Vallanesi nefndan „Ól-
afsson (Stefán)“, síx-a Hallgrím, höfund
passíusálmanna, „Pjetursson (Hallgrím-
ur)“ og sama er um mörg önnur nöfn
| íslendinga í tjeðri skýrslu.