Fróði - 29.03.1882, Page 2

76
78
Xokkuð öðruvísi stendur á með pá
landa vora, er hafa verið svo veikir í
pjóðrækm eða ístöðulitlir sjáliir, að taka
upp ættarnafn, af pví að peir urðu valds-
menn, og slíkt pá tíðkaðist meðal slíkra
höfðingja, eins og á sjer stað um 2 skáld
vor, Bjarna amtmann og Jón sýslumann.
Mjer hefir æfinlega pótt leiðinlegt að
heyra pessa menn nefnda nöfnum upp á
„son“ og pó í jallkonan muni sökum hinna
mörgu ágætu kvæða, er peir hafa kveð-
ið til hennar, hafa fyrirgefið peim ættar-
nöfnin, efa jeg eigi, að peir sjálfir hafa
iðrazt pessa hjegóma, og pað er ónær-
gætið gagnvart minningu peirra, að stagl-
nst á „seir‘ —nöfnunum. Jegvildipvíóska,
að herra Jón í næstu skóla skýrslu sinni
ijeti oss, sem gjarna viljum halda minn-
ingu pessara manna í heiðri, ekki sjá pá
nefnda eins og hann gerir í hinni síðustu
skýrslu sínni, „Thorarensen (Bjarni)“
„Thoroddsen (Jón)“!
Ættarnafnleysingi.
Sýslnnefndarfundnr Eynrð-
inga var haldinn á Akureyri 22.-25.
febrúar, og voru pessi hin helztu mál,
er par komu til umræðu:
1. BúnaðarsJcólamálið. Pyrst var
rætt um hvort sýsiunefndin kysi heldur
að sameina sig vestursýslum amtsins til
búnaðarskólahalds, eða jmngeyjarsýslu.
J>etta atriði íhugaði nefndin á marga
vegu og komst loks að peirri niðurstöðu
með samhljóða atkvæðum, að Eyjafjarð-
arsýsla sameinaði sig vestursýslunum til
skólahalds. J>á var lesið upp frumvarp
til reglugjörðar fyrir hinn fyrirhugaða
búnaðarskóla á Hólum, samið af Skag-
firðingum og Húnvetningum. En með
pví að nefndinni pótti ymislegt að at-
stiuga við frumvarpið kaus hún 3 menn
tii að gera við pað breytingartillögur,
og að peim gjörðum sampykkti nefndin
frumvarpið pannig lagað.
2. Vegabœtur. Vegagjald sýslunnar
er áætlað að verði petta ár hjer um bil
1150 krónur og var ákveðið að verja
pví á pessa leið:
til bíEÚar .á Ásiáksstaðakýl . . 100 kr.
— vegar frá Akureyri að Öxna-
dalsheiði . ............... 350 —
— vegar frá Akureyri fram í
Evjafjörð.................. 300 —
— vegar í Svarfaðardal . . . 150 —
— - Ólafsfirði .... 50 —
— — út frá Ásláksstaðakýl 150 —
— ýfisra gjalda................30 —
1130 —
, Oddvita var fahð að sækja um styrk til
að bæta .póstveg í sýslunni af fje pví,
er alpingi lagðj til sýsluvega. |>á var
og vakið niáls á pví, hvernig til gengi í
sýslunni með hreppavegavinnu, og odd-
vita falið að áminna hreppsnefndirnar
alrarlega um, að ganga eptir að fyrir-
mælum laganna um hreppavegi sje fram-
' fylgft og gefa ár hvert sýslunefndinni
skýrslu um, hvað unnið sje að vegabótum
á hreppavegum.
3. Leyfi til sveítaverzlunar á Hjalteyri
var sampykkt að veita Friðrik bónda
Jónssyni á Ytribakka.
4. FisJcisamþyJcJd, er nefndin hafði
skrifað sýslunefnd Suðurpingeyjarsýslu
um árið 1880, fól nefndin oddvita sín-
um að skrifa sýslunefnd Jfingeyinga um
að nýju og leita álits hennar um frum-
varp, er henni var sent 1880, og hvort
henni litist, að kalla fund saman til að
ræða um fiskisampykktir fyrir pá, er búa
báðum megin Eyjafjarðar.
5. KvennasJcölinn. Um styrktarsjóð
handa fátækum námsmeyjum var tekin
sú ákvörðun, að verja innstæðu hans,
sem er 167 kr. 27 aur., til að kaupa
konunglegt skuldabrjef fyrir 200 kr., og
skuli pað, er ávantar fje sjóðsins, greiðast
af eptirstöðvum kvennaskólafjárins eptir
reikningi skólans fyrir 1880—81. Sú á-
kvörðun var og tekín, að leggja nýtt
járnpak á skólahúsið næsta sumar. 1
stjórnarnefnd kvennaskólans frá fardög-
um 1882 til fardaga 1883 voru kosnir:
Evgert Laxdal, verzlunarstjóri,
Davíð Guðmundsson, prófastnr,
Jón Ólafsson, hreppstjóri.
6. Áskorun kom fram frá framfara-
fjelagi Saurbæjarhrepps um pað, að fje
sje greitt úr sýslusjóði til að kosta bú-
fræðing, er ferðist um sýsluna til að
segja tii í búnaði. það varð að álitum,
að skrifa amtsráðinu og biðja pað að
hlutast til um, að búfræðingur fáist til
að ferðast hjer um sýsluna næsta sum-
ar til pess, að leiðbeina mönnum í bún-
aðarefnum, og semja við hann um dag-
kaup, er sýslunefudin ætlar að leita til
hreppsnefndanna með að borga, eptir
pví sem hver hreppur notar hann.
Jafnframt biður nefndin amtsráðið að
styrkja til pessa fyrirtækis með pví, að
borga svo sem svari ferðakostnaði fyrir
búfræðinginn hingað til sýslu og hjeðan,
ef hann yrði fenginn úr fjarlægð.
7. Frumvarp til laga eða reglugjörð-
ar um fjallskil og melrakka-
veiðar var fyrst ihugað af premur
kosnum mönnum og síðan sampykkt af
nefndinni með ýmsum breytingum.
8. Nefndin ályktaði að gjörðaryrðu
sampykktirum kynbætur hrossafyr-
ir alla sýsluna.
Skyldu fyrst sendar í hvern hrepp sam-
pykktir Öngulstaðahrepps og Hrafna-
gilshrepps til áhta, áður en nefndin rjeði
málinu til iykta.
9. Ákveðið var að jafna kostnaði til
nýrrar markaskrár pannig aiður, að
hver markeigandi greiði 25 aura fyrir
sitt mark og 10 aura fram yfir efbrenni-
mark sje.
10. Sýslunefndin gerði svolátandi
á æ 11 u n um tekjur og gjöld sýslunnar
árið 1882:
Tekjur: Kr. A.
1. í sjóði við árslok 1881 . 110,99
2. Niðurjöfnun, 8 aur. á hundr. 951,68
1062,66
Gjöld: Kr. ”
1. Til yfirsetukvenna . . 400,00
2. — sýslufunda . . i . 150,00
3. — kvennaskólans . . 100,00
4. Afborgun skuldar við landsjóð 360,00
5. Til óvísra gjalda . . ■ 52,67
1062,67
Yinislegt um Norcg og Norðmenn.
Skrifað eptir einum fyrirlestri
Guðmundar Hjaltasonar.
H.
í Noregi er miklu meiri stjetta-
munur í manufjel&ginu enn lijer á
landi. Bæði klerkar og verzlegir
embættismenn líta æði-mikið á sig, og
þeim finnst auðsjáanlega, aö þeir standi
afarlangt fyrir oían aðra menn, sem
atvinnuvegina stunda. En svo er
aptur meðal alþýðumanna ekki lítill
aðskilnaður milli stjetta. Jarðeigendur
eða óðalsbændur þykjast líta mjög langt
uiður fyrir sig til leiguliða og smábænda,
bændurnir aptur til hjúanna o. s. frv.,
svo það er líklega fullt eins mikið
djúp staðfest milli næstu stjetta í
iiefðarstiganum í Noregi, eins og hinna
íjarstæðustu hjer á landi. í Noregi
er margt af óðalsbændum, sem eiga
stórar jarðir eða heii hverfi, og eru í
kringum höfuðbólið margar njáleigur,
sem leiguliðar óðalsbóndans búa á,
og eru þessi hjáleigubændur kallaðir
húsmenn, Paö eru lög og gamall
siður í landinu, að þessum stóru óðals-
jörðum má eigi skipta milli ílciri eig-
enda, heldur verður einn óðalsbóndi
að eiga hverja óðalsjörð, og erfir elzti
sonur hana eptir föður sinn; lá systkin
hans ekkert úr henni, en þessi frum-
getningur verður að borga syslkinum
sínum nokkuð, þegar dánarbúið er
ekki að öðru leyti svo stórt, áð þau
geti fengið hæfilegan hluta úr því.
Bessir óðalsbændur eru nú stjett sjer
og áiíta sig standa æði hátt fyrir ofan
aðra bóndamenn. Það þykir ótilhlýði-
legt og ótækt, að piltur og stúlkaj
sem sitt er af hverri stjett, gangi í
hjónaband, og blandist svo göfugra
stjettarkynið með ógöfugra blóði. En
hafi samt einhver úr lægri llokkunum
efni og ráð til að læra til prests t d.,
þá bætir það svo blóðið, að ekki er
neitt verulegt móti því, að hann geti
fengið prestsdóttur fyrir konu, og svip-
aðar kynbætur þessu munu geta átt
sjer stað í öllum þessutn einangruðu
stjettum.
Prestarnir í Noregi eru annars
þegar á allt cr litið heiðarlegir menn,
reglusamir og skylduræknir í því, að
gegna embætti sínu. Þeir eru hafðir
í háveguin af sóknarfólkinu, sem vana-
lega kallar prestinn föður sinn, „han
far“, segja menn alinennt, þegar talað
er um prestinn. En prestar reyna