Fróði - 14.04.1882, Blaðsíða 4

70. bl.
F R Ó Ð 1.
1882.
118
og kvöldlestrana úr bibiíunni. Jeg hef
látið ryöja salthús á hverju iaugardags-
kvöldi, og er þar nóg rúm fyrir þús-
undir manna. Einu sinni hlaut jeg aö
prjedika undir berum himni, og ööru
sinni f hálfreistu húsi; maöur má eigi
vera hræddur viö súg. Margir Islend-
ingar skilja norsku og koma því til
messu. f gærmorgun lagöi jeg út af
Matth. 5. 20., og f gærkveld las jeg
kaíla úr kirkjusögunni. Eptir messu
íjekk jeg alla útgeröareigendur hjer í
liröinum til þess, að leggja allar deil-
ur út af fyrirdrætti á síld í 5 manna
gjörð, og kjósa málsaðilar 2 hvor, enn
hinn 5. gjöröarmenn sjáliir; skulu þeir
hafa lokiö gjöröinni á vetvangi áöur 2
sólir sjeu af himni, eptir aö málið er
lagt í gjörð. Allir útgerðareigendur, er
við voru, samþykktu þetta.
íljer austanlands er í ár illur kurr
í Islendingum til Norömanna, og valda
því að líkindum þorskveiðarnar. Helzti
atvinnuvegur Islendinga hjer eru þorsk-
veiðar, og öfunda þeir því Norðmeun,
er veiða betur, aí því þeir hafa betri
veiðarfæri, og túlka þetta svo, aö þeir
spilli veiöi fyrir sjer. Annars fær eng-
inn leyfi til aö veiða hjer, nema hann
hafi leyst íslenzkt borgarabrjef, og
íylgir því aptur sú skuldbinding, aö
hafa búsetu í landinu. Hinir norsku
fiskiroenn lifa því hjer sannkölluðu „ný-
bvggjara llfi“. Þegar síldarlaust er,
fást þeir viö að höggva grjót, múra
og byggja hús o. s. frv., og cr þann-
ig eigi alllítiö starfaö hjer. Fyrir því
íer allt fram með meiri reglu meöal
íiskimanna en í noröurverum Noregs,
þar sem þeir liggja í Jandi vikum sam-
an aðgeröalausir, er þeir bíöa síldar-
göngu, og taka þá til ymiskonar miöur
Leppilegra úrræöa aö stytta sjer stund-
ir. Hjer er unnið svo aö segja nótt
sem dag, svo að hinar stuttu hvíldar-
stundir eru hjartanlega velkomnar fiski-
inönnum. faö má því heita furða, að
hskimenn skuli þó hundruðum sarnan
sækja messu fyrri hluta sunnudags.
Auk annanna er það peningaskorturinn,
sem stuðiar mjög svo aö reglubundnu
lífi hjer.
Veiðina stunda fjelög, er hafa
hvert l'yrir sig útbúið fiskimenn sína;
eru þeir flestir ráðnir upp á fasta
mánaðarpeninga og lága premíu af
veiðinni. Mánaðarlaunin hefja við-
komendur á skrifstofunum, en premían
ere igi útborguö fyr enn lieim er komið.
Hjer eru því eigi teljandi peningar þeir,
er menn hafa handa í milli, í saman-
buröi viö það, sem er í myöurverum
(Noregs), þar sem síldin er seld og
borguð optlega þegar í staö, og fiski-
mönnum goldin Iaun sín á staðnuin.
Til söltunar eru notaðir margir
Islendingar og hafa góð daglaun. Þaö
væri óráð fyrir verzlunarmenn, að ætla
sjer að byggja verzlun á viðskiptum
við fiskiinenn hjer. Þetta kemur og
heiir. við bókaverzlun mína. Jeg get
iengið tækifæri til að gefa svo roargar
bækur sem jeg vil, en selt get jegfáar.
119
Síldin er nú að ganga inn i fjörð-
una og veröur fagnaö af hjarta. í
firði þessum iiggja nú sem stendur 23
nætur, og á hverju kveldi kl. 4—5
róa fiskimenn aliir út, og úir þá og
gróir af bátuin. Jeg sagöi fyrir
skemmstu viö „uotabassa*: sÞiö eruð
eins og rándýriu, er sofa um daga, en
lara til veiða um nætur“. Nokkuð af
síld veiöist nú á nóttu hverri, og reynd-
ir veiöimenn segja, aö veiöilega ltti út.
Islaud er fáskrúðugt til landsins, en
auðugur sjór og firðir. Ilúsin eru flest
byggð úr torfi og grjóti, og sökkt að
iniklu i jórðu niður, til þess uuut sje aö
standasl vetrarkuldanu. Kirkjuruar eru
litlar og Ijelegar í fjörðum þessum, engir
barnaskólar, og engir kennarar; samt sem
áður kann nálega bver íslendiugur að
lesa og skrifa, og fornsöguruar eru lesn-
ar kappsamlegar bjer enn víöast i Noregi.
þessarar upplýsingar afla þeir sjer á hin-
um mörgu og löngu vetrarkvöldum, þar
sem hver karlrnaður iiggur þá venjulega
aðgerðalaus heima á fleti sínu, en kvenu-
fólkið er að spinna, vefa, prjóna o. s. frv.,
einmitt hið forna heimilislíf norðurlanda-
þjóða! þeir hafa margt fje og marga
hesta, en fáar kýr. Áburð bera þeir eigi
á jörðina, eins og vjer, til að fá gras,
heldur þurka hann og hafa til eldsneytis.
Landið er skóglaust með öllu, og mómýr-
ar eru að eins á stöku stað. Ullina, sem
er hin helzta vara þeirra, taka danskir
verzlunarinenn í skiptum fyrir útlenda
vöru, þarfa eður óþarfa. Verðið kveða
verzlunarmenn sjálör upp, nokkrum mán-
uðum eptir að ullinni hefir verið veitt
inóttaka og skipað út, með öðrum orðuin,
þegar búið er að selja haua í Danmörku
eður Englandi. Á þenna hátt þurfa kaup-
menn eigi að óttast tap á verzlun sinni.
Peningaverzlun innanlands er mjög lítil.
Hjer í firðinum er ágætur prestur.
Hann hefir verið 6 ár í Ameríku, og kom
heim í fyrra, snauðari enn þegar hann
fór, sagði íslendingur dag nokkurn, og
var auðheyrt af þvi, að hann hafði eigi
gott auga á Ameríku. Kirkjulífið er hjer
dauft. Fáir fara til kirkju — hún rúmar að
eins 40—50 manns, og f kirkjufjelaginu er
ekkert gert. Margir prestar eru mjög
falækir, en margir eru vel lærðir. Söfn-
uður nokkur hjer um slóðir hafði haft
sama prest í 40 ár, en hann dó f fyrra.
Sonur hans, sem hafði siðustu árin þjón-
að embættinu, sótti um brauðið. Hann
var í miklu uppáhaldi hjá sóknarmönuum,
en fjekk eigi brauðið. Sá er hreppti
var í alla staði heiðvirður maður, og ekk-
ert var út á hann að setja, en honum
var tekið á einkennilegan hátt. Daginn
sem hann kom var uppboð haldið á prest-
setrinu eptir hinn látna, og var allur
söfnuðurinn þar saman kominn. Tóku
þeir sig þá til allir, og heilsuðu upp á
nýja prestinn með því, að segja skilið við
ríkiskirkjuna, að undanteknum 5 heimil-
um í sókninni. Málið er nú í höndum
alþingis*.
120
þó brjef þetta frá hinum norska
manni sje ( sjálfu sjer eigi rujög merki-
legt og innihaldi nokkrar missagnir í því,
er að íslandi lýtur. þá er nauðsynlegt að
gefa við og við gætur að því, sem útlend-
ir menn skrifa um oss. Ritst.
Akureyri 14. apríl.
Sunnanpóstur kom í morgun, eptir
14 daga ferð frá Reykj,avík. Érá út-
löndutn eru helztu frjettir: Veðurátta
hin blíðasta í vetur á Norðurlöndum og
í allri Norðurálfunni. Korn að falla í
Danmörku, og fleiri(vörur,enda fjell korn,
kaffi og sykur í _ Reykjavík, eptir að
póstskip kom. íslenzkar vörur seldust
tremur vel erlendis í vetur. — Sama ó-
standið á Rússlandi; Nihilistar annars-
vegar með hótanir og ósvífni. Lögreglu-
stjórnin hinu megin með rannsóknir og
málarekstur. Gyðingaofsóknir hafa og
verið þar suður í landi. — Uppreist hefir
orðið í Dalmatiu og Herzegovina móti
Austurríkismönnum út úr því að Aust-
urríkisstjórn hefir viljað láta íbúa þess-
ara hjeraða greiða skatt til hers, en þeir
hafa áður verið lausir við þess háttar á-
lögur. — Gambetta, sem varð ráðaneyt-
isforseti Erakka í haust, sagði af sjer
í febrúar í vetur fyrir það, að hann kom
eigi fram breytingum á kosningarlögum
til þingsins. Freyeinet tók við. —
Óeirðirnar engu minni í írum í vetur
enn áður, og Englendingar í vandræðum
með þá. — Samkomulagið á þingi Dana
í vetur ekki betra enn í fyrra. Mest
hefir verið deilt um það, að stjórnarsinnar
vilja fá 60 milíónir króna til aðvíggirða
Höfn, en bændavinir vilja eigi leggja einn
eyrir til þess. — 8. des. varð það slys
í Yínarborg, að eitt af hinum stærstu
leikhúsnm þar, (Ringtheater) Hringleika-
húsið, brann. Kom eldur upp rjett í
því að byrja átti að leika, voru áhorf-
endur allir inn komnir og í sæti seztir,
sló felmstri miklu á fólk allt, þyrptust
menn sem mest máttu til dyra, . en
tróðust þar saman í eina bendu, og varð
ekki út komu auðið. Ljezt þar fjöldi
fólks.
— Próf i l'ógvísi tóku tveir íslending-
ar í Höfn í vetur, Jón Jensson með 1.
einkunn, og Guðlaugur Guðmundsson
með 2. einkunn.
— Hof í Vopnafirði erveitt Jóni pró-
fasti Jónssyni á Mosfelli í Grímsnesi.
— Kaupskipið Ingiborg til Möllers og
Laxdals liggur út á firði og kemst eigi
inn hingað fyrir lagís.
Auglýsingar.
UPPBOÐSAUGLÝSING.
Kunnugt gjörist, að miðvikudag þ. 10.
maím. kl. 10. f. m. verður að Saurbæ i
Eyjafirði haldið opinbert uppboð til að
selja kýr, hross, sauðfjenað og ymislega
búshluti. Skilmálar fyrir uppboði þessu
verða auglýstir uppboðsdaginn.
Skrifstofu Eyjafjarðarsýslu 11. apríl 1882.
S. T h oraren s e n.
Undirskrifaður kaupir flestar tegundir
eggja, ef þau eru ný og óskemmd. Fyr-
ir hvert VALSEGG borga jeg 4 krónur.
Húsandir og gráandir n ý j a r verða keyptar
með hæsta verði.
Oddeyri 10. apríl 1882.
J. V. Havsteen.
Útgefandi og preutari: Björa Jónsson.