Fróði - 24.10.1882, Page 1

r o
i
III. Ar.
86. blað- AKUKEYÍtl, J.RIÐJUDAGINN 24. OKTÓBER 1882.
301 302 | 303
Sigursæll er góður vilji
(eptir J. E. búfræðing).
n.
(Niður.) Síðan sumarið 1879 hef jeg
verið ferðabúfræðingur í Suðurmúlasýslu,
hef jeg hagað ferðum mínum eptir beiðni
manna, og par sem jeg hef álitið að
vatnsveitingar, einkum fljóðveitur bæru
mestan arð, hefir leiðbeining mín í verk-
legu tilliti lotið mest aí) peim, pví eng-
in jarðabót borgar sig jafn margfallt
og á jafn stuttum tíma sem flóðveitur,
par sem pær eru ekki pví kostnaðar-
samari. Má nærfellt segja, að pær sjeu
mjög kostnaðarlitlar yfir höfuð í Suður-
múlasýslu, enda hafa bændur unnið mik-
ið að skurðagrefti og stýflugarðahleðslu
pessi árin. En aldrei hefir pó jafn mik-
ið áunnizt í pessu tilliti sem næstliðið
vor, prátt fyrir hina alkunnu hretviðra-
tíð, og ymsa aðra erfiðleika, sem óhag-
stæð veðurátta hefir í för með sjer.
J>etta sýnir ljóslega, hversu miklu ein-
dreginn vilji fær áorkað og hversu mik-
ils vjer megum oss, ef vjer værum ein-
hvern tíma á eitt sáttir og vildum allir
pað sama í pví sem miðar sjálfum oss
til gagns og sóma. í pessa stefnu hafa
búnaðarfjelögin á Yöllum og í Skriðdal
sýnt fagurt dæmi, er eigi að eins
vinna sína lögboðnu skylduvinnu, sem á-
kveðin er í lögum fjelaganna, heldur eins
og komá mörgum til í pessurn sveitum
að vinna talsvert að jarðabótum par
fyrir utan, jafn vel pótt peir, eins og
aðrir eptir almenningsáliti hjer eystra,
misstu 6—7 vikur sakir frosta og ill-
viðra í vor frá vanalegum vorverkum.
Hversu miklu peir koma 1 verk af jarða-
bótum framvegis í góðum vorum, getur
sá gert sjer hugmynd um, sem pekkir
til fulls jarðabætur pær, sem pessi á-
mynnstu fjelög gerðu í vor, og á hvað
stuttum tíma pær komust í verk.
J>riðja búnaðarfjelag sýslunnar er
fjelag Breiðdælinga, og pað peirra elzt.
J>angað ferðast jeg ekki á pessu sumri,
mikið af pví að tíminn leyfir pað ekki,
enda vann fjelagið sína ákveðnu vinnu í
vor, og efa jeg ekki að fjelagið hafi
notað mælingar pær, sem jeg gerði par
í fyrra og hitt eð fyrra. Yona jeg, að
Breiðdælingar og aðrar sveitir, sem jeg
hefi ekki komið í í sumar, virði pað eigi
á verra veg fyrir mjer, pví mín skoðun
er, að betra sje að ferðast ei um marg-
ar sveitir á ári, og að eitthvað komist
verulega í verk pann tíma sem jeg
ferðast um. Jeg ætla ekki að geta
pess hjer, hvað miklu pessi ámynnstu
fjelög hafa komið í verk næstliðið vor,
jafn vel pó engum sje pað kunnugra enn
mjer, af pví jeg veit að forstjórar fje-
laganna senda skýrslu um pað norður
til amtmanns. En pess vil jeg minnast,
að fyrir premur árum ímyndaði jeg mjer,
að í öllum hreppum Suðurmúlasýslu
niundi komast á fót búnaðarfjelög, fje-
lög til að endurbæta, túnrækt, engja-
rækt, kvikfjárrækt og húsabyggingar m.
fl., en pví miður eru fjelögin nú ekki
fieiri enn að eins prjú, en óhætt er að
fullyrða, að pau verði fleiri, með tíman-
um. „Hálfnað er verk pá hafið er“.
Ómögulegt er að álíta annað, enn
að engjaræktin í Suðurmúlasýslu hafi
tekið talsverðum framförum pessi árin,
og hefði verið óskanda að túnaræktin hefði
orðið henni samfara, en pað er pó eigi.
Túnin eru víða pýfð, og pó mjög lítið
unnið almennt að púfnasljettun. Lítið
hafa menn tekið sjer fram með að hirða
áburðinn, sem pó er eina skilyrðið fyr-
ir túnræktinni. Salernisforir eru að
sönnu sumstaðar á bæjum, en víða eru
pær ekki annað enn nafnið tómt, og á svo
óhagkvæmum stað víða hvar, að pær
auka ólykt við bæinn, mest fyrir ranga
að ferð, sem höfð er við blöndunina á
áburðinum , sem er, að mold og aska
er látin í forina of seint, ekki fyrri enn
áburðurinn er farinn að gerast. Á pann
hátt missist hið dýrmæta „amoniac“,
eitt af helztu næringarefnum jurtanna,
sem stigur með megnum ópef upp úr
forinni, eitrar loptið kringum bæinn, or-
sakar ymsa kvilla og sjúkdóma. Á-
burðurinn missir helming af sínum plöntu-
nærandi efnum, og væri mikið krapt-
betri, ef hann ekki væri blandaður á
penna hátt, sem einungis er til ills en
ekki góðs. Aðferðin við blöndunina verð-
ur að vera allt öðru vísi. Jafnóðum og
áburðurinn til fellst verður að blanda
hann á hverjum degi, pað er: hræra
hann saman við moldina og öskuna,
væri bezt að haga blönduninni hjer um
bil pannig, að einn priðjungur væri góð
jurtamold, annar priðjungur aska og
brunnin bein smá mulin, og priðji priðj-
ungur pvag og manna-saur. Ef pessi
blöndunaraðferð er höfð, verður enginn
var við hinn illa daun, hið áður nefnda
„amoniac“ binzt í áburðinum í annari
mynd, som nefnist saltpjeturssýra , og
sem er yfrið dýrmætt og alveg ómissandi
næringarefni fyrir allar plöntur. Öllum
peim sem vilja eiga töðu og pykir góð
kúamjólk, smjör og ostur , ræð jeg til
að byggja forargryfju á bæ sinum, mcð
hellulögðum botni og minnst 6 puml.
pykkt smiðjumóslag undir hellunum,
veggirnir verða að hlaðast úr grjóti; ríð-
ur á að peir sjeu vel límdir J>egar
gryfjan er albyggð, verður hún að standa
minnst eina viku ónotuð, svo límið og
mórinn nái að harna. í stuttu máli,
byggingu forargryfjunnar verður að vanda
engu síður enn smíði á hirzlu, sem geyma
á í gullpeninga. Að blanda áburðinn er
engu óvirðulegra verk enn að telja pen-
inga, eða vinna hvert annað verk, sem
vinnast á til gagns og nota, J>að eru
mestu heimskingjar sem skorast undan
pess háttar verkum, sem við kemur hirð-
ingu áburðartegundanna af hvaða tægi
sem eru. Ætti hverjum bónda að vera
umhugað, að pessi dýrmætu efni færu
ekki forgörðum á bæ hans; hann ætti
að. vita hvernin pessi efni, sem sumir
virða að vettugi, geta breytzt með skyn-
samlegri umhirðingu í egta-gull. Af pví
pað lítur svo út, að fáir viti pessa efna-
breytingu, leyfi jeg mjer að skýra liana
hjer, jafn vel pótt jeg viti, að hún er
hverju barni auðskilinn, hún er svo
látandi:
1. Áburðurinn er borinn á túnið, pað
stykki vex priðjungi betur ennvanalega,
einkum ef áburðurinn er pynntur hæfi-
lega út í vatni. — J>á töðu, sem um-
fram er vana vöxt á stykkinu, er hægt
að selja fyrir gullpeninga.
2. Gerum ráð fyrir, að taðan sje
einu kýrfóðri meiri, sje foraráburðinum
haldið vel til haga, og hann hafður á
túnið,, og hægt sje að hafa fyrir hið
sama einni kúfleira enn ella. — Mjólk-
ina, sem pessi kýr mjólkar er hægt að
selja fyrir gull.
3. Væri petta kýrfóður notað á ann-
an hátt, sem jeg geri ráð fyrir að sjeu
25 hestar, 20 fjórð. i hverjum hesti,' og
á peim fóðruð 25 lömb vetrarlangt, er
keypt væru að haustinu hvert á 6 kr.,
og sjeu gemlingamir síðan seldir að
vorinu, hver á 11—12 kr., pá er hjer
áunnið ekki svo lítið í hreinu gulli.
XJndrunarvert er pað, hve lítið pessi
gullgerðaraðferð er stunduð víða á laadi