Fróði - 24.01.1883, Síða 3

1883.
F R Ó Ð 1.
93. bl.
hafa leyfi til að gera svo sem honum
sýnist, að allir vilji skipa en enginn
hlýða.
Ar 1882 mánudaginn 27. nóvemberm.
var í hinum kontinglega yfirdómi í mál-
inu nr. 17 1882: Hið opinbera gegn
Einari Guðmundssyni kveðinn upp svo
látandi
D ó m u r:
Með brjefi, dagsettu 7 nóvemberm f.
á., skipaði ráðherra íslands svo fyrir, að
höfða skyldi opinbert lögreglumál á'hend-
ur Einari bónda Guðmundssyni á Hrauti-
um í Fljótum fyrir brot gegn fyrirmæl-
um þeim, er gilda nm fiskiveiðar í land-
helgi, og samkvæmt því var mál það, er
hjer er áfrýjað til yfirdómsins , hötðað
fyrir lögre^lurjett Skagafjarðarsýslu J gegn
tjeðum Einari Guðmundssyni, en með
dómi, kveðnum upp fyrir nefndum rj*>tti
2@. júlím. þ á. er hann dæmdur sýkn
af ákæru hinnar opinberu lögreglu í
málinu.
Með eiginni játningu hins kærða og
öðrum skilrikjum er það sannað, að hann
15. júní f. á. hafi gert svo feldan samn-
ing við Rasmus Ose, skipstjóra á norsku
slúppskipi „Hilleu“, að hinn kærði tæki
nelnt skip með áhöfn þess i sína þjón-
ustu til þorskveiða hjer vib land það
sumar, þannig að þorskveiðin færi fram
á kostnað og áhættu hins kærða , og að
hann ábyrgðist, bæði að skipshöfnin ekki
bryti lög þau, sem gilda hjer á landi'um
þorskveiðar, og að lögboðnir skattar og
gjöld af aflanum væru greiddir; enn
fremur skyldi hinn kærði greiða skipstjóra
Og matreiðslmnanni ákveðið kaup hvern
og 243skot. Vjer skiljum skýrslu eptir
í kofanum. Kl. 11 hiifðuin vjer gengið
3 mílur. Stóran rekaviðarbút rak með
straumnum ofan eptir ánni og koin
hann í góðar þarfir til að hita við
hann vatn. Jeg ljet standa við til að
taka miðdegisverð, 2 lóð af vínanda í
I potti af tevatni. Sföan hjeldum
vjer áfram og komum loks að megin
ánni aö því, er vjer hugðum.* Á
leiðinni yfir ána brotnaði niður undan
4 svo þeir urðu votir, og af þvf að
jeg var hræddur um kal, var eldur
kveiktur á vestri bakkanum til að þurka
þá. Alexia fór á veiðar, og tók jeg
fram við hann að fara eigi langt, en'
kl. 1 var hann cnn eigi komin. Ilæg
suðvestan-kylja með þoku. Fjöll sjást
í suðri; kl. 5 kom Alexia ineð eina
rjúpu, var þegar búin til súpa af
henni, sem vjer höíðum fyrir kvöld-
verð með f lóði af vínanda. Ilægur á
vestan, stjörnubjait, tungl í íyllingu og
frost eigi hart. Vjer vöfðuin ábreið-
unum utan um oss og íórum að sofa.
Laugardagur 8. okt. Morg-
unverður kl. 5, 2 lóð af vínanda sam-
*) Áin er í mörgum kvíslum um þessar'
slóðir og víða langt í tnilli kvíslanna.)
32
mánuð, en hásetarnir skyldu hafa f kaup
andvirði hálfs aflans eptir því sem hann
seldist, og skyldi það skiptast jafnt á
milli þeirra; fyrir skipið skyldi greiða á-
kveðna borgun hvern mánuð. Eptir að
þessi samningur var gerður, stundaði
Ose skipstjóri þorskveiðar við Fljótin Iram
í miðjan ágústmánuð, á þann hátt, að
veiðin fór fram í landhelgi með opnum
bátum frá skipinu, og að fiskurinn var
fluttur í skipið og saltaður þar, en ekkert
af honnm lagt á land. Skömmu eptir
miðjan ágústmán. fór Skipið til Siglufjarð-
ar og þaðan aptur 26. s. m. og var ept-
ir það nokkra stund á þorskveiðum við
áusturland. Aflinn sem var 20,000 auk
þess, setn fiskaðist eystra, var síðan flutt-
ur til útlanda, að þvi er virðist til Noregs.
Af því, sem þannig er komfð fram í
málinu, er það auðsætt, að hinn norski
Ose hefir stundað fiskiveiðar í landhelgi
hjer við land sem þjóuustumaður hins
kærða, og er því enginn fótur fyrir þeim
grun , sem vikið er á í framan nefndu
ráðherra brjefi, að fiskiveiðamar hafi í
raun og veru verið stundaðar á kostnað
skipstjórans, en hinn kærði hafi að eins
gert samning við hann til málamynda til
að hilma yfir með hinum ólöglegu fiski-
veiðum skipstjórans, og þannig orðið
samsekur með honuin í broti gegn fyr-
irmælum tilskipunar 12. febr. 1872 um
fiskiveiðar útlendra vib ísland og fl.;
skal í því efni sjerstaklega tekið fram,
að það er almenn venja hjer á landi, að
hásetar á fiskiskipum, sem gerð eru út
á þorsk, eru ráðnir með þeim kjörum,
að þeir fái helming þess, sem þeir afla
í sitt kaup. Hjer er því að eins spurn-
ing nm. hvort það varði hinn kærða við
an við heitt vatn. Læknirinn aegir
aðvínandinn sje styrkjandi og varni
því inikið, að menn finni til sultar.
Vjer höíum fengið tæpan hálfpela hver
daglega, og fórum vjer þar eptir til-
raunuin Dr Amblers. Vjer hjeldum
áfrain til kl. 10 og drukkum þá 2
lóð af vínanda. Frá því kl. 6£ til
10 gengum vjcr 5 mílur, að meg-
inánni komum vjer kl. 11. Þaðan
hjelduin vjer þar til er vjer komum
að árkvísl, sem vjer urðum að snúa
aptur við. Ilvíldum oss kl. 5. Gæfan
snýr baki við oss. Það er frost og
snjóar. Vjer leggjumst fyrir, eldivið-
ur lítill og kvöldverður 1 lóð af vín-
anda.
Sunnudagur 9. okt. Morg-
unveröur kl. 4, 2 lóð af vínanda;
hjelduin guðsþjónustu og sendum síð-
an Ninderinann og Noros af stið til
að leita hjálpar, þeir höfðu með sjer
ábreiöur, og riíil, 40 skot og 4 lóð
af vínanda. Þeir eiga að fara ineð
ánni vestanvert þangað til þeir koma
til byggða. Þeir ióru af stað kl. 7,
fylgdu þeim á leið fagnaðaróp (húrra)
vor. Sfðan fórum vjer yfir ána. en
óðum allir í henni í hnje. Stóðum
vjer þá við, kyntum eld og þurkuðum
33
lög, að hann hefir tekið á ieigu utanrík-
is skip til fiskiveiða í landhelgi hjer við
land, og hefir ráðherrann í opt nefndu
brjefi sínu 7. nóvbr. f. á. litið svo á, að
hinn kærði með þessu hafi orðið brot-
legur gegn fyrirmælum tilskipunar 13.
júní 1787, 1. kap , 10. gr. , og opnu
brjefi 28. (mun eiga að vera 27.) maí
1859, er lögleiðir á íslandi lög 13. sept-
ember 1855, sem leyfa dðnskum skip-
urum að ráða útlenda menn á skip
sín. Hið síðar nefoda lagaboð á að eins
við dönsk skip, sem gerð eru út hjer á
landi, en getur ekki komið til greina,
þegar norskt skip, sem gert er út í Nor-
egi, er tekið á leigu af manni hjer á
landi, og getur hinn kærði því ekki hafa
orðið brotlegur gegn því lagaboði. Hin
fyrnefnda lagagrein mælir svo fyrir, að
þegnar konungs skuli eingöngu nota
innlend skip ■ til íslenzkrar verzlunar og
fiskiveiða, og að þess vegna skuli útvega
handa skiptinum íslenzk leiðarbrjef með
þeim hætti, sem tilskip. 7. marz 1787
segir fyrir. Að því er snertir þessa
grein, er það athugandi, að verzlun og
fiskiveiðar á íslandi hafa um langan ald-
ur verið sömu kjörum undirorpin; þaun-
ig var það, að þegar verzlunin var seld
á leigu, ymsum mönnnrn eða fjelögum,
þá var einkarjettur til fiskiveiða einnig
latinn fylgja með, og meðan verzlunin
var rekin á kostnað konungs, var sama
um fiskiveiðarnar. J>egar verzlunin var
látin laus við alla þegna konungs , þá
voru fiskiveiðarnar einnig látnar lausar á
sama hátt, og eins og öllum þegnum
konungs var boðið að hafa eingöngu inn-
lend skip til verzlunar á Islandi, þannig
var þeim einnig boðið að hafa innlend
oss. Lögöum aptur á stað kl. 10.
Lee er mjög máttíarinn, kl. 1 vorum
við komnir að ánni, fengum vjer oss
þá miðdegisverö, 2 lóö af vínanda.
Alexia skaut 3 rjúpur, sem þegar var
búin til súpa af. Vjer höldum slóð
Ninderinanns, en hann er fyrir löngu
horfin sýn. ísrek mikið í ánni til
norðurs. Stóðmn við kl. 4 af því við
fundum eldivið og ferjubát. Lögðumst
til hvíldar í honum og sofnuðuin þeg-
ar. Kvöldveröur 1 lóö af vínanda.
Mánudagur 10. okt. Síðustu
2 lóðunum af vfnanda var lokið kl.
5 í inorgun. Kl. 6 fór Alexia af stað
að skjóta rjúpur. Vjer átuin smápjötl-
ur af skinníötum vorum. Veðrið er
heldur gott. Pá er vjer fórum yfir
ána óðu 3 af oss. Kveiktuin vjer því
eld og þurkuðum oss, hjeldum svo
enn af stað, hvíldum oss aptur og
kveiktum eld, bjuggum til tevatn af
teblöðunum, sein voru á vínandaílösk-
unni, tókum oss upp aptur uin mið-
mundabil. Stinnings suðvestankuldi
og skalrenningur. Færðin er þung.
Lee vill verða eptir. Mikill rjúpu-
ferill. Hvíldum oss um nónbil og
skriðum inn f gjótu í árbakkanum og
kveyktum cld. Alexia fór á veiðar.