Fróði - 17.04.1883, Síða 1

101. blað.
AKUEEYRI, {jRIÐJUDAGINN 17. APRÍL

121
122
123
Um alþiiig'
eptir Jón Sigurðsson, alþingismann.
111.
Jeg heö drepið á það öndverðlega í
greinum þessum, að jeg áliti þingið fær-
ast jafnaðarlega of mikið í fang, og að
pað gæti þess vegua ekki lejst störf síu
svo vel af hendi sem æskjanda væri. Jeg
heö tekið það fram, að þetta er ekki því
að kenna, að þingmenn vorir liggi á liði
síiiu, eður að þeim sje miður sýut um
lagasmíði enn þingmönnum erlendis, held-
ur er orsökin sú að þinginu er ætlaður
mikils til of stuttur tími til starfa sinna.
tí—8 vikur annað hvort ár er of stuttur
timi til að þingið geti leyst lorsvaranlega
af hendi hin allra nauðsynlegustu störf,
sem á því hvila, og hvað þá þegar hið miöiir
nauðsynlega bætist ofan á. Að mfnu á-
liti getur þingið ekki — með því lyrir-
komulagi sem nú er — tekið nokkurt
stórt eða umfangsmikið mál til meðferðar,
tii þess með uokkrum líkindum að geta
lokið því og leyst það með nógri vand-
virkni af hendi. Skal jeg nú reyna að
sýna fiam á, að þetta álit mitt er á rjett-
um rökum hyggt. Eius og öllum er
kunnugt, semur þingið fjarlóg landsins í
hvert skipti, sem það kemur saroan lyrir
hvert 2 ára fjárhagstímabil. þetta er
hið mesta vandaverk, og má eigi kasta
til þess höudunum, enda eru ávalt valdir
7—9 iiðgengustu þingrnennirnir i neðri
deild í fjárlaganefndina. Fjárlögin draga
avalt ymsa dilka eptir sjer, svo sem yms
aukafjárlög, og reikningamál laudsins,
eður yörlit það, er stjórnin semur yör
tekjur og gjöld landsins, og sendir þing-
inu til álita og samþykkis. ÖII þessi
reikninga- og fjárinál laudsius — sem
eru sjalfsögð á hverju þingi — taka upp
alla beztu krapta þingsins, og meiri hluta
af tíma þess. Hjer um bil helmingur
þingmanna í neðri deild er að bræða þessi
inál í nefndurn ailan þingtímann, og þeir
geta naumast sinnt öðrum málum nema
að eins í hjáverkum. tíet jeg vottað það
ineð sanni, að fjárlagauefndin heör ekki
slegið slöku við, eða legið á liði sínu, á
uiidauförnum þingum, og þó heör það
gengið með mestu herkjum og eröðis-
munum, að Ijarlögin hafi orðið fullbuin í
þingiok. Uafa sumir þingmenn orðið að
leggja svo mikið á sig sfðustu daga þings-
ius, að það væri kallað »dyrplageri», ef
um skyulausar skepnur væri að ræða. En
nú er ekki nóg með það, að þessi helm-
ingur þingmanrra í neðri deild, er nokk-
urn veginn af með fjárlögin og reikn-
ingamálin mest alian þingtímann, heldur
hljóta þau enn fremur að taka mikinn
tíma upp fyrir hinum öðrum þingmönn-
urn það liggur sem sje íaugurn uppi,að
það er ekki nóg, að málin sjeu rædd og f-
tiuguð í nefndum, heldur verða þeir þing-
menn, sem stauda utan við nefndirnar, að
lesa málin og setja sig rækilega inn í
þau eigi tillögur þeirra og atkvæði að
vera á nokkurri skynserni og rökum byggð,
og þetta tekur því meiri tíma upp fyrir
þingmönnum, sein málin eru yörgrips-
meiri og margbrotnari J>að nrun ekki
of mikið í lagt að gera, að fjárlögin, með
þeim málum er standa í sambandi við
þau taki upp allt að tielmingi þingtimans
í neðri deildinni, og væri það nú sök
sjer, ef til þessa mætti verja ákveðnum
og afmörkuðum hluta af þingtímanum, t.
d fyrra mánuðinum en það er ekki, þvi
fjárlögin eru og hljóta að vera alltaf á
ferðinni í báðum þingdeildum, allan þing-
tímann, allt Iram á hinn siðasta þingdag.
Til skýringar fyrir menn skal jeg gefa
stutt yörlit yör gang fjárlagamálsins á
seinasta þingi. Fjárlaganefndin í neðri
deild mun hafa verið búin að lúka störf-
urn sínum við rnalið fyrstu dagana í á-
gústmánuði , en þá var eptir að preuta
frumvarp hennar, o. fl., sem og að láta
málið liggja hinu lögákveðna tíma (2 daga)
á lestrarsalnum, þingmönnum til eptir-
sjónar, svo með þessu lagi varð eigi byrj-
að á annari umræðu í neðri deild fyrri
enn 10. ágúst Nú var annari og þriðju
umræðu rembt af með mestu herkjum á
5 dögum, svo málið varð tekið til fyrstu
umraiðu í efrideild 16. ágúst. |>ar var
öllum 3 umræðum lokið á viku, svo mál-
ið varð aptur tekið fyrir í neðri deild-
inni til einnar umræðu — eins og lög
gera ráð fyrir — 24. ágúst. En sökum
þess að neðrideildin gat eigi að öllu fall-
izt á þær breytingar, sem efri deildin
liafði gert á frumvarpinu, varð málið að
ganga aptur til efri deildar. Nú var
komið í það óefni, að auðsætt var, að
málinu mundi ekki verða lokið á þessu
þingi, og vjermættum veraán fjárlaga næstu
2 ár; því þingiuu skyldi jafnharðan slitið
27. ágúst. Á því fjekkst engin tilslökun.
það var því gripið til þess óyndis úrræð-
is, að víkja frá þingsköpunum til að koma
málinu áleiöis, og var það með því lagi
tekið aptur fyrir í efrideild (til einnar um-
ræðu) daginn eptir (25. ágúsl). En nú
gat efrideildin ekki enn fallizt á tillögur
neðrideildar, svo málið átti enn eptir
eina hríð, það er að koma í sameinað
þing. Sameinaður þingfundur var liald-
inn síðasta þingdag (27. ág.), og þar var
sleggjudómurino upp kveðinn yör,fjárlög-
unum, og fyrir það, og með öllum þess-
um gauragangi, sem annars er mjög í-
sjárverður og viðsjáll, höfum vjer þessa
mynd af fjárlögum, sem vjer nú höfum.
Af þessu ælla jeg það geti orðið Ijóst, að
þingið heör fullt í fangi með að semja
fjárlögin og gera út um þau mál, sem
standa í sambandi við þau, og að það
með engu móti getur bætt á sig stórum
eða umfangsmiklum málum, á meðan því
er skamtaður svo stuttur tími til starfa
sinna. |>ingið getur að eins bætt á sig
uokkrum smámálum, sem ekki taka upp
mikinn tíma, og ekki þurfa stórvægilegs
undirbúniogs eða íhugunar við. |>ess
konar mál getur þingið haft í hjáverkum
síuum, jalnhliða og ásamt fjárlögunum,
og rneira getur það ekki og má ekki fær-
ast í fang.
Nú vil jeg spyrja: Getum vjer un-
að við þetta fyrirkomulag til leugdar?
Er þörlum vorum fulluægt með því, að
þingið semji fjárlög handa oss annað-
hvort ár og, ef til vill, eitlhvað af ein-
földum, og ómerkilegum lögum, sem litla
eður enga þýðingu hafa? J>essum spurn-
ingum getur nú hver sem skyn ber á
þess konar, svarað fyrir sig. Jeg svara
fyrir mig, og segi það álit mitt beiut og
blátt áfram, að þetta fyrirkomulag full-
nægir engan veginn þörfum vorum og
kröfum tímans. J>að er svo ótal margt
sem hjer þarf umbóta og lagfæringar við,
eigi oss að verða nokkurra framfara og
viðrjettingar auðið? Vjer þurfum að fá
ymsar stórfeldar breytingar og umbætur á
löggjöf og landstjórn vorri, og sem ekki
er hugsanda til að lireyfa við með þvílagi
sem nú er á þinginu. Skal jeg leyfa
mjer að nefna að eins nokkur hin lielztu
aðalmál vor, sem nú liggja í salti, og sem
bíða þess, að eitthvað sje við þau gert.
Nefni jeg þá fyrst landbúnaðarlaga-
málið, ekki þess vegna, að jeg álíti það
meira vert enn öll mál önnur, heldur af
því, að það heör staðið alllengi á dag-
skránni og fengið töluverðan undirbún-
ing. Vjer höfum fyrir oss ekki færri enn
5 landbúuaðarlaga-frumvörp, 2 frá land-