Fróði - 04.05.1883, Blaðsíða 1

IV. Ar.
J04. blað. AKUBEYRI, FÖSTUDAGINN 4. MAÍ 1883,
157 158 159
Á í'jrsta suuiardag'
1SS3,
Nú upprennur blóintími ársins í dag,
Sem unað oss veitir og blómgar vorn
bag.
Nú upprennur, bræður! bin inndæla
stund,
Sem ötulum starfendum gull ber í mund.
J.Ú vinur! sem elskar vort ættfeðraláð
Og ótrauður helgar pví starf þitt og dáð,
Á pessari stund skaltu preyta pittmagn,
Fyrst práirðu’ af alkug að vinna pví ga gn.
Sjá! Ijósið bins eilífa alföður gjöf
Nú upplýkur blómanna frostprungnu gröf
Og vekur pau belsvefni vetrarins af
Og vermir pau ásthýrum blíðgeisla-staf.
J>að hvetur oss enn til að efla vort starf,
J>ví ávallt er nóg til sem viðreisnar parf,
J>ví vjer erum frumstigi framfara á,
Bn framförum meiri pó ættum að ná.
|>að hlutverk er ítrast vort ættfeðraláð
Að auðga og blómga með starfsemi’ og
dáð.
Sje framför og atorka einkunn hvers
manns.
Er alpjóðin fegursti blómi síns lands.
Bjarni Jónsson.
Um riki «ii' kirlijirog*
aðskílnað þeirra.
Eptir
Benedikt Kristjánsson,
þinginann Norðurþingeyinga.
(Framh.) Sje nú svo, að ekki sje
vöknuð í kristninni hjer á landi meðvit-
und um pörf á trúarbótarlegri vakning,
og öll skilyrði fyrir vexti og viðgangi
safnaðarlífsins sje fyrir hendi; ef engin
bönd hins veraldlega valds prengja að
söfnuðinum, nje nauðungarlög, venjur og
viðtektir ; ef trúarkenningin er ekki svipt
hinum upprunalegu einkennum sínum og
sáluhjálplega krapti með heilaspuna mann-
legs hyggjuvits og einstrengingslegum,
purrum og ávaxtalausum trúarlærdómum
(objective Dogmer) ; ef kristin trú er
ekki í skólanum,í söfnuðinum og á heim-
ilunum pannig kennd, að kenningin sjálf
íái valdið trúarhálfvelgju, ef ekki algérðri
vantrú; ef stjórn saínaðanna og boðun
orðsins, ef hin kirkjulegu embætti eru
ekki skoðuð eins og boi'garalegur at-
vinnuvegur og metorð; ef söfnuðurnir
eru ekki í ófrjálsu ómaga ástandi, hugs-
analausir og umhyggjulausir um málefni
sín, og einstaklingarnir í söfnuðunum
láta sjer uin hugað um trúarmálefni sín,
um hugað um hið eina nauðauðsynlega
—: pá er auðsætt að engin ástæða er
til, að gera aðrar eins breytingar á stjórn
og skipun kirkjunnar, sem aðskilnaður
ríkis og kirkju er; pá liggur ekki ann-
að fyrir enn að halda áfram sem horfir.
En pað er álit mitt að pessu sje ekki
að fagna, og ætla jeg að fullyrða megi,
að sama sje álit almennings. ELvaða
mál ætti pá að vera meira áhuga mál
enn pað, að leita ráða við pessu kirkju-
meini? Engar umbætur á stjórnarskip-
un og lagasetningu geta verið nauðsyn-
legri og meir varðandi, enn umbætur á
stjórn kirkjunnar og lögum. En pótt
jeg telji pað víst, að allir peir, sem láta
sjer nokkuð annt um kristinndóminn,
sem hinn eina og rjetta sáluhjálparveg;
láta sjer annt um að gera sjer grein
fyrir , hvað kristinndómur er, og skoða
kristna kirkju annað og æðra enn holla
og parfa ambátt ríkisins, sem geri pegn-
ana pegnlega og spari lögregluvaldinu
margt órnakið. J>ótt jeg telji pað víst,
að allir peir játi, að í óvænlegt efni sje
komið með kristinndóm vorn, — pá má
engu að síður búast við peirri mótbáru
frá sumum pessara manna, að söfnuð-
urnir sje ekki búnir að ná peim proska,
að óhætt sje að veita peim sjálfsforræði,
að peim sje ætlandi að hafa í höndum
stjórn safnaðarmálefna og yfirstjórn kirkj-
unnar. J>etta er nú auðsjáanlega ekki
annað enn hið gamla viðkvæði, sem allt-
af kvað við, pegar ræða var um stjórn-
arbót hjer á landi, og sjálfsforræði vort
fslendinga, og parf pví ekki öðru að
svara pessari mótbáru, enn benda til
reynslu peirrar, sem á er orðin í pví
máli, eptir pað að stjórnarbótin komst
á. Og skal pess getið, að fleiri hinna
vitrari og betri manna álíta, að óhætt
hefði verið að stíga feti framar enn gert
hefir verið í stjórnarskrá vorri. Að öðru
leyti má virða mótbáru pessa svo, sem
hún sje áfeilisdómur yfir tilhögun peirri,
sem verið hefir á landi voru í skipun
kirkjumálefna frá miðri 16. öld, er Lút-
hers trú var hjer valdboðin, og konungs-
valdið hreif til sín yfirráð kirkjunnar.
Hafi kristnin hjer á landi ekki getað
náð peim proska, að hún nú sje orðiu
fær um að skríða úr kögrinum, pó að
pjóðfjelagið hafi sýnt, svo ekki verði
í móti haft, að pað sje vaxið pví, að
hafa sjálft forræði mála sinna —: pá
hlýtur eitthvað meira enn minna að vera
bogið við kirkjustjórn vora, og pá get
jeg ekki sjcð pann tíma nálægan, að
söfnuðurinn nái pessum proska, ef öllu
skal halda í pví horfi sem nú er. J>á
hefir og læðst fram sú mótbára, á móti
pví að kirkjan fái sjálf að ráða öllum
málum sínum, að veraldlegir drottnar
væri æðstu biskupar og yfirráðendur mál-
efna kirkjunnar, eptir kirkjurjetti hinnar
lúthersku kirkju. J>að er að vísu satt,
að margir hinir evangelisku mótmæl-
enda söfnuðir slepptu við veraldlega
drottna sína löggjafarvaldinu, að pví er
til kirkjustjórnarinnar hið ytra kom;
kirkjan varð ríkiskirkja. En að slíkt
hafi verið beinlínis í anda siðabótarinn-
ar, og að slíkt fyrirkomulag eigi pví að
haldast um aldur og æfi í hinni lút-
hersku kirkju, pað er ekki par með sagt,
og enn síður hitt, að pað sje í anda og
eðli hinnar kristilegu trúar sem
mestu og einu varðar. Lúther, og hin-
ir aðrir siðbótarmenn höfðu pað eitt fyrir
stafni, að hnekkja villu og spillingu hinn-
ar kathólsku kirkju, að hreinsa kristn-
ina og setja liana í nýtt, lifandi sam-
band við Guðs orð og hina postullegu
; kirkju. J>eir voru menn, og allt gátu
! peir pví ekki gert, heldur að eins hið
nauðsynlegasta. Á peirri byltingaöld,
pegar villan og ofbeldið æddi, áttu peir
| ekki kost á öðru, enn að selja veraldar-
valdinu hina ytri kirkjuskipun í hendur,
en fá á móti vernd pess fyrir vopnum
' kathólskra höfðingja. Ástand peirra tíma,
en ekki andi siðabótarinnar, er orsök
' sameiningar ríkisins og hinnar lúthersku
. kirkju, og ætti pá ekki afleiðingin
að hverfa með orsökinni, í pessu
máli sem öðru ? J>egar kristnir söfnuð-
jir voru ofsóktir af heiðnu valdi, hjeldu
peir opt og tíðum helgisamkomur sínar
og guðspjónustu í hellum og á eyðistöð-
uni, Ættu pá kristnir söfnuðir, sem
njéta friðar og griða, fyrir pá sök, að
halda helgisamkoinur sínar 'á slíkum
stöðum, og engar kirkjur hafa? Eptir
svari pessarar spurningar fer svarið upp
á hina: Á kirkjustjórn hinnar lúthersku
kirkju um aldur og ævi, að vera í höndum