Fróði - 11.05.1883, Síða 1

IV. Ar.
JO.). blað AKUREYKI, EÖSTUDAGINN 11. MAÍ 1883,
169 170 171
Um rilii ȣ' kirkjii
adskíliiad þeirra.
Epiir
B e n e d i k t Kristjánsson,
þinginaim Norðurþingeyinga.
(Framli.) Jeg hefi nú drepið á yms-
ar mótbárur á móti aðsldlnuði ríkis og
kirkju, og gert nokkrar lauslegar athuga-
semdir við pær, ef vera kynni að pær
gæti orðið einhverjum til vakningar og
leiðbeiningar, og skal svo hverfa að pví,
sem mestu skiptir í máli pessu, og mest
á að ráða pví, hverja meðferð skuli á
pví hafa, en pað er, hvort sameining
ríkis og kirkju er í sjálfri sjer eðlileg,
eptir pví sem ríki og kirkja er, og pess
vegna til heilla, bæði fyrir ríki og kirkju
eða sameiningin er óeðlileg, og pess vegna
til óhamingju. J>að sem er eðlilegt, verð-
ur, eptir hinu algilda logmáli, til heilla;
og pað sem er annaðhvort riki eða kirkju
til heilla, verður báðum til heilla, og að
sínu leyti er um hið gagnstæða.
Kirkjan er frjálst persónulegt fjelag
trúaðra, eða játning kristilegrar trúar.
A hvítasunnuhátíð, pegar heilagur andi
kom yfir postula Drottins með veitingu
yfirnáttúrlegra náðargáfna, ni) ndaðist
hinn fyrsti kristinn söfnuður, var kristi-
leg kirkja stofnuð. Hún varð til fyrir
vitnisburð postulanua um hinn krossfesta,
upprisna og uppnumda Jesúin Krist, af
peim, sem veittu viðtöku pessum vitnis-
burði með trúuðu hjarta ; og með pví
vitnisburðurinn og trúin er náðargjöf
lieilags anda, er kirkjan stofnuð af hon-
um. Engum er pröngvað til að ganga
í íjelag petta, pað er komið undir frjálsri
sjálfsákvörðun hvers eins, hvort hann
gengur í pað, eður ekki. Eins og kirkj-
an var í upphafi stofnuð, eins útbreiddist
hún meðal Gyðinga og heiðinna manna,
og hefir, allt til pessa, útbreiðst, og mun
lijer eptir útbreiðast, Guði til dýrðar og
mönnum til sáluhjálpar. þ>ótt harðýðgis-
fullur trúarofsi og skinhelg valdafýkn og
drottnunargirni hafi, er fram liðu stund-
ir, „neytt heilar pjóðir með sverðseggj-
um til að taka kristna trú“, sem trúin
hefir síðar borið „blessunarríka ávexti
hjá, og orðið að mustarðskorni, sem óx
upp, og pað deig er sýrði allt til stund-
legrar og eilífrar blessunar“: þ>á parf
ekki kristilegan anda, ekki nemaj dálitla
mannúðartilfinningu til, að snúa sjer með
kryggð »g viðbjóði frá slíkum viðburðum
sögunnar. Svo fjarri fer pví, að nokkr-
um kristnum manni ætti til hugar að
koma, að álíta slíkt í kristilegum anda,
eður æskilegt, eða pví bót mælanda. Af-
leiðingarnar, sem vottur um forsjón Guðs,
geta ekki rjettlætt slíkt atferli; og pótt
gert væri ráð fyrir, að tilgangur peirra
drottna sem gerðu sig seka 1 slíku ofríki
og grimmd, hafi góður verið, pá rjett-
lætir ekki tilgangurinn meðalið. J>að
var í nafui trúarinnar að 20 til 30 pús-
undir trúbotarmanna voru myrtir í Par-
ísarborg nóttina eptir Bartholomeusinessu
1572, og víðs vegar um landið 3 hina
næstu daga. |>að var í trúarinnar nafni
að lofsöngvar hljómuðu í kirkjunum fyr-
ir petta kristilega afreksverk! og pað
var í trúarinnar nafni, að Gregor páfi
hinn prettándi, og Eilip annar Spánar-
konungur hjeldu pakkarhátíðir fyrir pað.
Vopn herdrottna hafa aldrei kristnað
nokkra pjóð ; pau hafa aldrei meira gert
enn að myrða, hrella og skelfa, og beygja
pær undir veraldlegt vald, og kúga til
pegnlegrar hlýðni. jpótt menn hafi ver-
ið reknir nauðugir, hópum saman, sem
ópyrstar hjarðir að vötnum, til að skýr-
ast, urðu peir ekki kristnir fyrir pað.
Hatí peir kristnir orðið, pá urðu peir
pað fyrir boðun orðsins og trúna, íyrir
náðar verkanir heilags anda og frjálsa
sjálfsákvörðun hvers og eins eptir hvöt
hjartans.
Hið sama, sem nú hefir sagt verið
um stofnuu kristilegrar kirkju og út-
breiðslu hennar, á einnig heima urn stjórn
hennar á dögum postulanna og næstu
aldir eptir pá, meðan sögusögnin hjelzt
óafbökuð af mannasetningum, og trúar-
líf safuaðanna spilltist ekki, nje siðferði.
títjórn saiiiaðauna var frjáls, persónu-
leg. Vjer puríum ekki annað enn lesa
15. kap. í postulanua gjörningum, 6.—
22. v., til að geta fengið ljósa hug-
mynd um hina upprunalegu skipun post-
ullegrar kirkju. Af pessum orðum í 28.
| v.: ,,jpað er atkvæði heilags anda, og
I vort“ (o: postulanna , öldunganna og
■ bræðranua eða safnaðarins), er pað auð-
ráðið, að stjórn safnaðarins og lagaleg-
ar ákvarðanir, lágu undir atkvæði, ekki
eiuungis postulanna og öldunganna, held-
ur og alls safnaðarins, að pví leyti sem
hver hafði náðargjöf heilags anda til.
Ekkert embættislegt vald á sjer hjer
stað; enginn greinarmunur á postula, öld-
ungi eða bróður, annar enn sá, sem er
| á náðargjöfum hvers eins, allir hafa jafn-
an tillögurjett og atkvæði í málum saln-
aðarins.
Nú er við pví að búast (pví við öllu
er að búast) að einhver segi, að stofnun
og skipun hinnar postullegu kirkju sje
að eins ófullkomin byrjun, sem einungis
hafi dugað meðan söfnuðurinn var lítill
og átt við tíma pá og kringumstæður,
er pá voru, en nú purfi öll kirkjustjórn
að vera öðruvisi og fullkomnari enn pá
var, og nú sje ekki heldur að ræða um
(yfirnáttúrlegar ?) náðargáfur andans.
Að visu má ætla að einstrengingsleg og
smásmugleg eptirstæling hinnar ytri skip-
unar á stjórn kirkjunnar á dögum post-
ulanna, sem komið liefir fram í hinni re-
formeruðu kirkju, sje ekki samkvæm
kröfum tímanna og pöríum safnaðanna,
enda er slíkt bókstafspjónusta, er kenn-
ir andlegs ófrelsis, sem ekki á skylt við
neitt postullegt og kristilegt —: En
að pví er lcemur til kirkjustjórnar
og kirkjuskipunar, eiga við pau
orð: „Enginn getur annan grundvöll lagt
enn pann sem lagður er“, par sem er
hin postullega kirkjustjórn og kirkju-
skipun. Til hinnar postullegu kirkju
verðum vjer að líta, sem hinnar algerðu
fyrirmyndar fyrir allri kirkjuskipun og
kirkjustjórn á öllum öldum. Svo sannar-
lega sem hið postullega orð er óraskan-
legt guðlegt orð, og undirstaða trúboð-
unarinnar, svo sannarlega er og stjóru
hinnar postullegu kirkju frumregla og
grundvöllur kirkjustjórnar og kirkjuskip-
unar, sein eigi hæfir að yfirgefa. |>ar
með er ekki sagt, að kirkjuskipunin geti
ekki verið með tilbreyttu ytra formi, og
jafnvel purfi að vera pað, eptir ymsum
proskastigum pjóðanna, og andlegum
einkennum, ef að eins hinna innri frum-
einkunna er gætt, og peim ekki raskað;
en pað er pví að eins, að kirkjuskipun-
in og kirkjustjórnin sje í höndum safn-
aðanna, eða peirra manna, hvort heldur
margra eða fárra, sem söfnuðirnir með
frjálsum kosningum hafa til hvatt, hvoi’t
heldur til að veita umsjón sameiginlegum
kirkjumálum, eður kirkjumálum einstakra
safnaða, eða til að vera kennendur eða
löggjafar.
J>að er vilji Guðs, og ákvörðun
hvers manns, að hann verði hólpinn.
j>etta verður maðurinn fyrir köllunina,
upplýsinguna, endurfæðinguna og helg-
unina, sem eru náðarverk heilags anda