Fróði - 25.06.1884, Síða 2

132. bl.
I B ó Ð 1.
1884.
148
149
150
sem að rjettu lagi getur Iegið í því,
er almennt er kallað að „viðurkenna
(erkjende)9 frísöfnuði eða frávíkjendui;
þessa viðurkenningu getur hið opin-
bera hvorki gefið nje tekið, svo lengi
sem stjórnarskráin er óbreytt; með
henni er sjerhver frísöfnuður þegar
viðurkenndur í þessum skilningi, nl.
að hann haldi Óskertum ollum borg-
aralegum rjettindum, og þá eins þeirn,
sem við kirkjulegar athafnir kunna að
vera bundin. í’að sem að rjettu lagi
hlýtur að liggja f að 8viðurkenna“ einn
frísöfnuð eða íleiri, er það, að hið
opinbera kannist við að það viti af
söfnuðinum eða söfnuðunum ; og þetta
gerir það rneð því, að gera ymsar
nauðsynlegar lagaákvarðanir uro sam-
band hans eða þeirra við hið opinbera
ef slíkar Iagaákvarðanir eru ekki áður
til, með þvf að ákveða t. a. m. hvern-
ig frávíkjanda hjónaband skuli stofn-
ast, en alls ekki með að ákveða, að
prestar frávíkjenda geti framið hinar
eiginlegu kirkjulegu athafnir með borg
aralegri þýðingu ; það þarf ekki að á-
kveða, því síjórnarskráin er húin að
því, og það stendur stöðugt svo lengi
sem hún stendur.
Þá er einungis eptir að athuga
þá skoðun, að frtsöfnuðir geti ekk
neytt þessa stjórnarskráarlega rjettar
síns, fyr enn buið sje að ákveða með
lögum þetta ymislega viðvíkjandi sam-
bandi þeirra við hið opinbera. það
væri undarlegt I Á þá Iöggj^fíjfíaídid
að geta svo árum skiptjftvipt frísöfn-
uði þeim rjetti,^ís(j(5rnarskráin veiiir
þeim, án^ jMfss að breyta henni, cin-
ungis^f^eð þvf að láta vera að gera
?ssar lagaákvarðanir ? Nei, úr því
enginn efi er á því, að Jöggjafarvald-
ið er skyldugt til að gera þessar
ákvarðanir (eða viðurkenna söfnuðina),
þá getur stjórnin gert þær ráðstafanir
til bráðabyrgða sem nauðsynlegar virð-
ast, og þó hún geri það ekki, þá geta
hinir frávíkjandi söfnuðir eigi misst
rjett sinn fyrir því. Frá þeim degi
að frísöínuður hefir tilkynnt hinu op-
inbera, að hann sje genginn úr þjóð-
kirkjunni, þá á hannskýlausan
rjett á að njóta f fullum mæli
þess trúarbragðafrelsis með ó-
skertum borgaralegum rjettind-
uro, sem stjórnarskráin ákveð-
ur, og hið opinbera er beinlín-
is skyldugt a ð endurgjalda
söfnuðinum, ef hannverðurfyr-
ir nokkrum hallafyrirþað, að
hin svokallaða viðurkenning
kemur ekki strax.
Að banna frávíkjendum leg í
sóknarkirkjugarðinum er gagnstætt gild-
andi lögum, því að eptir kristnarjetti
Árna biskups á hver kristinn maður
löglegan gröpt þar sem hann andast í
kirkjusókn ; og að meina þeim að láta
sinn eiginn prest kasta þar moldum á
lík þeirra, er að minnsta kosti órnann-
úðlegt og ekki annað enn óþarfa ertni.
I hinum norsku frávíkjendalögum er
ekki ákveðið, heldur gengið út
frá því sem sjálfsögðu, að frá-
víkjendur megi nota sóknarkirkjugarð-
inn* ; og á Eriglandi máttu þeir það
mig, einungis með þeim skilmála
(sem þótti ómnnnúðlegur) að brúka
sömu siði við greptrunina eins og rík-
iskirkjan*. .leg veit ekki, hvort frá-
víkjendur í Reyðarfirði hafa ætlað sjer
að fara fram á að fá að nota Iiólma-
kirkjugarð,• og er nær að halda að þeir
hafi heldur ætlað sjer að gera sjer
grafreit annarsstaðar ; en þetta bann
kirkjuvaldsins, ef til kæmi, sýnir anda,
sem mildast talað er öld þessari ó-
samboðinn.
Amtmaðurinn á Akureyri hefir
góðfúslega gefið oss upplýsingar þær
er byggð er á eptirfylgjandi
§kýrsia
um fjárkláðan í Múlasýslu og Ping-
eyjarsýslu.
Á næstliðnu hausti fór að votta
fyrir kláða á fje Guttorms bónda Jóns-
sonar á Eyjaseli í Jökulsárhlíð. Eng-
um datt í hug að það væri annað enn
hættulaus óþrifakláði og var því eigi
hirt um að varna útbreiðslu hans.
Eptir hinar miklu rigningar er gengu
í byrjun jólaföstu fór veiki þessi að
magnast að mun og rjett fyrir jólin
kom í Ijós, að 3 kindur höfðu sýkst á
Hniíbjörgum, næsta bæ við Eyjasel
ÍÍreppstjóri^.og 3 hreppsnefndarmenn
tóku sig þá fram um að skoða fjeð,
og síðar kvöddu þeir til með sjer
JÞorvarð læknir Kerúlf. þeir sáu nú
með berum augum maur á kindum
þeim er kláðinn var orðinn mjög
magnaður á, en á þeim er að eins
hölðu kláðavott sást liann ekki og eigi
í sjónauka. Læknirinn rjeði til að öllu
hinu veika fje yrði þegar lógað og
hinu heilbrigða fje er verið hafði í
sanra húsi, sömuleiðis hinum sjúku
kindum á Ilnitbjörgum og að allar
gærur væru brendar. Hið heilbrigða
fje sem var í öðrum húsum en hafði
gengið sarnan við veika fjeð á daginn,
vildi hann láta liía 4— 6 vikur strang-
lega aðskilið frá fje af öðrurn bæjum
og síðan skoðað, ef þá kæmi fram
veiki skyldi allt fje skorið á báðum
bæjunum, en reynist fjeð heilbrigt þá
einungis baða til tryggingar. 8. jan.
var sýslumanni send skýrsla urn þetta,
*) § 13. Yille Dissenfcre ikke be-
nytte de af Statskirken indrettede
Kirkegaarde ....
**) Dissenters might not be buried in
the parich graveyard according to
forrns which they tiiemselves approved;
the service of the church of England
must be read over them ere they
were suffered to be laid in grotind
wich was the coramon inheritance of
ail thc parisoners.
The 19th Oentury
by Robert Mackenzie.
og samþykkti hann þegar þessar til-
lögur læknísins, þó þannig að einung-
is hinu sjúka fjc yrði lógað, hann
sendi þegar baðlyf svo baðanir yrðu
framkvæmdar. Frá þessu skýrði hann
amtmanni í brjeíi 29. jan. f brjefi 20
íebrúar samþykkti amtrnaðurinn þessar
aðgjnrðir Iögreglustjórans og fól hon-
um að annast um lramkvæmd þeirra.
Hann skoraði á sýslumanninn í Norð-
urmúlasýslu og einnig aðra tsýslumenn
í amtinu að brýna fyrir hreppstjórum
að gæta þess vandlega, sem þeim er
gert að skyldu í 29. gr. í hreppstjóra
reglugj. og skaut því til þeirra að
leiða athygli hreppstjóra [og [hrepps-
nefnda að því, að nauðsynlegt væri
að fje yrði almennt skoðað af til-
kvöddum mönnum í fyrra hluta apríl-
nránaðar, þar öll ástæða væri til að
halda, að hin vætusanra ótíð fyrra
hluta vetrarins hefði gert góða hirð-
ing á fjc öröuga og komið því til
leiðar að óþrif á sauðfje magnist svo
að þau yrðu aö hættulegum og næm-
um kláða. 1 brjefi 21. marz skýrði
sýslumaðuritm í Norðurmúlasýslu frá
að Guttormur «inn ábúandi af þremur
á Eyjaseli liafi ótilkvaddur skorið allt
sauðfje sitt og allt fóðurfje er hjá
honum var. Þetta gerði hann vegna
þess að hann heyrði óánægju úr öll-
um sveitum yfir þvf að hann skæri
ekki. Ilann áleit því ábyrgðarminnst
fyrir sig að skera allt fjeð, svo hann
yrði þess ekki ollandi að kláðinn út-
breiddist frá sjer meir enn komið var,
enda fannst nú enginn kláði f Eyjaseli
eða Ilnitbjörgum er þar var nákvæm-
lega skoðaö 26. og 27. febr. 25. marz
skoðaði sýslum. og læknir enn fjcð á
Eyjaseli og á Ilnitbjörgum og fundu
engan kláöavott og 15. apríl var það
baðað. í apríl fór fram skoðun í öll—
um hreppum Norðurmúlasýslu og varð
hvergi vart við kláða, en víða var
kvartað um að erfitt hefði verið að
verja fje lús og óþrifum vegna vot-
viðranna. 1 þrem næstu hreppum
Suðurmúlasýslu var fje skoðað og fannst
eigi kláði Alls voru skornar 102
kindur á fyrrnefndum tveim bæjum,
af þeim voru 30 með sjáanlegum kláða.
í tveimur hreppum f þingeyjarsýslu
hefir fundist kláði. Mest á Geiteyjarströnd
við Mývatn og voru þar skornar 20 kind-
ur. í Llelgastaðahrepp fundust á 9 bæj-
nm 10 eða 12 kláðakindur er allar voru
skornar nema 1 gemlingur með sjáan-
legum maurakláða var fluttur út á Húsa-
vík, var hann látinn vera þar saman við
heilbrigðan gemling til reynslu. Síðustu
fregnir segja að kláðagemlingurinn sje
á batavegi og hafi þó engar lækningar
verið við hann hafðar, en hinn alheill
sem fyr. Við hina síðustu skoðun í
þessum hreppum hefir enginn kláði fund-
ist. í Hálshrepp fannst óþrifakláði á 4
eða 5 bæjum en i honum sá læknir
hvorki maur nje hrúður heldur að eins
færilús og fellilús.
Úr Ilúnavatnssýslu hafa kornið munn-
legar fregnir um kláða og að verið væri
að lækna hann.
Ráðstafanir yfirvaldsins í Helgastaða-
og Skútustaðahrepp hafa verið þær að
lóga þeim kindum er með kláða fund-