Fróði - 05.04.1886, Side 4

P R Ó Ð I.
1886.
2, bl.
22
en gæðskan sjálf. Já öll tilveran erekki
öðruvísi en góð í hinum björtu og sak
lausu sálaraugutn þess þessvegna ætlar
það öllum gott. Barnið trúir öllu
sem það heytir, þvi sái þess er svo
gjörð, að hun hiýtur að trúa öllu þvi
sem kemur inní hana. ( þessti efni er
barnið óskemt og heilbrigt |>að hefir
því meðfæddan rjett til að heyra sannleik-
ann og ekkert annað en sannleikann.
Og alveg eins heftr sannleikurinn ómól-
mælanlegan rjett til að komast til barn-
iinna, og þau tilheyra honum meb rjettu.
Sá sem segir við barnið hirta fyrstu lýgi
sem það tekur eftir; sá sera kennir þvi
íþrótt þá, aö efast um þau orð sem það
heyrir, hann rit'ur sár í þess viðkvæmu
sál. ,Uaun blæs eitri lífsins inn í barnið
A meöan barnið getur haft trúnað-
artraust sitt til annara óskert — á með-
an er það reglulegl barn . En þótt það
rnissi traust sitt tii annara manna er því
engin stór hætta búin, megi truust þess
til foreldranna vera alveg óhaggað. }>vi
að foreldrarnir hafa meiri þýöing fyrir
barnið en allur heimurinn . En einhvern
tíma fær það samt að vita, að foreldrar
þess eru breyskar verur eins og aðrir.
|>að reynir langl of snemma að orð þeirra
eru ekki sifelt sönn og rjett. f>að fer
þá að hugsa, að þeir hufi ekki alltaf rjett
fyrir sjer nje vilji því alltaf það sem gott
er. Og bráðum lærir það að leyna fyrir
þeim ef það hefir gjört eitthvað Ijótt sem
hægt er að leyua. [>að er eins og það
haö eignast einhvern htirn út af fyrir sig
sem það heíir gleðr af að lifa i, en sem
það ekki lætur löreldrana vita af. |>á er
sál þess ekki lengur heil, hun eins og
losnar i eðli síuu. Barnið er þá vaxið út
úr Eden bernskunnar.
Jeg sje nú ekki betur en að það sje
mjög áriöandi fyrir heilbrigði nvaunlegs
lífs, að hver maður geti lifað sínu bjarta
beruskuliíi óskemdu svo lengi sem
hægt er Sá sem elst upp á góðu heim-
ili, hann verður fastur fyrir í stormum
lílsins. En sá sem elst upp á íllu heirn-
ili, hann fær hnekki þann sem aldrei hæl-
ist. Og sjcrbver sem vonast eltir betri
framtíð fyrir þjóð vora, þarf fyrst og
fremst að gá að hinum „þúsund heimil-
um“ þar sem farsæld ókomins tima blómstr-
ar í kyrrþey.
Meðan barnið er reg!ulegt barn
befir sál þess mikla hæfileika til að lifa
í ósýnili'gum heimi. J>ví er ekkerteðli-
legra en að hugsa sjer einhvern ósýni-
legan heim, sem er betri og fallegri en
lieimur sá hinn sýnilegi sem er í kring-
um það. það á einmitt svo hægt með
að skapa sjer þennan fagra og góða
hugmyndabeim, af því barnið í sjálfu
sjer er betra en heimurinn sem það sjer
í kringum sig.
Hið bezta og inndælasta i barnssál-
inni getur ekki eiginlega kunnað við sig
annarsstaðar en í þessum sæla hugar-
heimi. jpessvegna þarf að leiða sál þess
hreysiskofa þeim, er þau höfðu dvalið
sínar beztu og sælustu stundir í, og álveg
bannað að búa saman framvegis. INú
skilja merin almennt við sambúð manna,
að þeir bui saman fyrir læstum dyrum
innao fjögra veggja og með þak yfir hölði
sjer, og því gat veslings hjúunuin ekki
tii hugar komið að nokkur mundi meina
þeim að iiala með sjer barnstúfinn í
ruggunni, sem átti að heita, það var likara
trogi, eða batí sem stafn og skutur er skor-
inn af, og hafast viö úti undir fjallinu þar sem
klettaskuii var, sem þau gátu stungið
trogiau inu undir. fFramhald).
23
24
inn í ósýnilegan heim. |>ví þykir
vænt um að heyra allt hvað því er sagt
um hnnn, hvert sem það er satt eða ó-
satt, því það trúir því. J>að hænist að
heimi þessum o« hefir ánægju af honum.
|>að leikur sjer að englum og lifir með
huldufólki allt eftir því sem sögur þær
eru, sem menn segja því, ef þær eru
sagðar svo vel að barninu geðjist að
þeim. En hjer riður mest á af öllu, að
því sje sagðar sannleikurinn, að hann
sje það sem skemtir bvi og hann sje
það sem hefir áhrif á það. |>að telst
því með góðu uppeldi að leiða barnssál-
ina inn í þann hinn ósýnilega heim sem
er til (nefnilega Guðsriki eða kristindóm-
inn), áður en hugmymiaafl þess er orðið
hrifið af ósýnilegum heimi sem ekki er
til (æfintýri o. s. frv.). Bezta kennsla
sem barnið fær um hin helgu sannindi
er sú. að foreldrarnir sjeusjálfsvo barn-
leg i lund, að þau geti sagt barninu svo
ljóslega og innilega frá þessum hlutum
að þeir hrífi og gagntaki börnin . Og
geti þeir þetta, munu þeir finna, að það
launar þeim ómakið. J>eir munu finna
að trú sjálfra þeirra styrkist af að sjá
hvernig barnið trúir. J>ví barnið er vor
sjálfsagði meistari í þvi að kenna oss að
trúa fagurlega og fullkomlega.
meint gjaldfrelsið) hefði verið þýðingar-
lítið að gefa leyfið til að segja sig úr
þjóðkirkjunni (55. gr. leyfir þannig að
ganga í fjelög o. s frv.) o. fl., og með
„Lovanalogr1, en hana virtist liggja beint
við að taka úr grvl. Dana (þannig ritar A.
W. Scbeel í Privatrettens alm. Deel bls.
580—618 t. d. bls 613: Ved al Lovanalogi
gaar man saaledes ud fra en gjældende
Lovregel, der overföres paa et Forhold
tor hvilket den ikke er given þ. e. þeg-
ar maður notar „Lovanalogi“ fer maður
eptir gildandi lagareglu og beitir henni
við tilfelli sem hún ekki er gefin fyrir)
það mun þannig ekki vera svo mikil
fjarstæða að dæma eptir „Analogiu“ grvl.
Dana, eða „fara eptir henni þar sem
stjórnarskrána þrýtur" um gjaldfrelsi eða
gjaldskyldu utankirkjumanna, eins og
gjört er i umræddum domi. en sjálfsagt
er það að ýmislegur getur verið skilning-
ur manna á orðunum „personlige Bidrag“
en þess má getið að hinn mikli lög-
fræði'igur Dana A. W. Seheel virðist
hafa látið í Ijósi skilning á þessum orð-
um í lika stefnu og hjeraðsdómurinn, sjá
A. W. Scheel Personretten í 5. kapítula.
Eskifirði 1. júlí 1885
Jón Johnsen.
Enn um „Utanþjöðkirkjumenn í Beiðarflrði“
í „ísafold“ árið 1885 stóð, að hjer-
aðsdómurir.n í málinu milli síra Daníels
Halldórssonar og Jónasar Símonssonar
útaf prests-og kirkjugjöldum væri byggð-
ur á því, að gruridvallarlög Dana væru
gildandi á Islandi eða hefðu gilt til 1874
að stjórnarskráin kom. — Eg vildi ekki
láta þennan dóm „tsafoldar" ómótmælt-
an, óskaði því að í blaðið yrði tekin
eptirfylgjandi grein, en hún er ókoiuin
enn, leyfi eg mjer því að biðja yður
herra ritstjóri, að veita henni inntöku í
blað yðar, þótt málið sje farið að fyrnast
og landsyfirrjettardómur fallinn gegn
mínum dórni. — Greinin var þannig:
Eptirfylgjandi athugasemd eða neðan-
málsgrein við greinina „Utanþjóðkirkju-
iiuinn í Reiðarfirði“ í XII. 1885 nr. 14.
,,ísafoldar“, er „tsafold" beðin að leyfa
aðgöngu.
það mun ekki vera nein ný kenning,
þótt sagt væri að grundvallarlög Dana
giltu á íslandi þarlil 1874 að stjórnar-
skráin kom, bæði hefir stjórnin haldið
þessu fram og íslenzkir menn verið á
sömu skoðun, sem alþingistíðindin munu
bera vitni um. — En — hinn hjer um-
ræddi hjeraðsdómur segir alls ekki og
byggir ekki dómsorð sitt á því, að grvl.
Dana hafi fyrir 1874 gilt á íslandi, því
hefði dómarinn byggt á þessu, þá þurfti
enga raunsókn (Portolkning) til að sýna
að greinin í grvl. Dana „að þeir sem,
hafi sagt sig úr þjóðkirkjunni borgi ekki
„personlige Bidrag“ til hennar11 — gilti j
á íslandi, því þetta leiddi þá beinlínis af
reglunum um „þegjandi" afnám eldri
laga af yngri lögum, nl. þar sem eyða
er í nýrri lögunum (hjer : stjórnarskránni)
þar verður að fara eptir ákvæðum hinna
eldri laga (hjer grvl. Dana); nýju lögin
ekki fullkomin (udtömmende), gömlu lög-
in ekki beinlínis feld úr gildi.
En ástæðan til að ákvörðuninni í grvl.
Dana var beitt í umræddum dómi var
sú, að þar sem stjórnaiskráin 1874 ekki
hefir neina ákvörðun um gjaldskyldu eða
gjaldfrelsi til þjóðkirkjunnar þeirra sem
hafa sagt sig úr henni, þá varð að finna
út með rannsókn (Fortolkning) hver hefði
verið vilji eða meining löggjafans í þessu
efni, en þessa er leitað í hjeraðsdómin-
um hæði með þeirri ályktun (Raisonne-
ment): að annars (o: hefði ekki verið
f Hinn 4. febrúar næstl. andaðist
á Oddeyri Guðrún Gísladóttir,
ekkja eptir Lopt bónda Jónsson, sem
seinast bjó á Sauðanesi á Upsaströnd.
Jarðarför hennar fór fram 11. marz og
vottum við hlutaðeigandi innilegt þakk-
læti öllum þeim sem heiðruðu jarðarför-
ina með nærveru sinni.
Oddeyri 1. apríl 1886.
Snorri Jónsson. Sigríður Loptsdóttir.
áuglýsingar.
Bæjargjöld þau fyrir árin 1884 og 1885
samt kirkjugjöld þau fyrir 1884—85sem
ennþá eru óborguð verða tekin fjárnámi
8 dögum hjertrá.
Bæjarfógetinn á Akureyri
5. apríl 1886.
S. Thórarensen.
Týnzt hefir einhversstaðar hjer í
bænum, eða á leiðinni út ísinn milli
Akureyrar og Oddeyrar, gullkapsel,
með hárlokk í. Öðrumegin á kapselinu
var mynd af sirkli og vinkli.
Pinnandi er beðinn að skila þessu
gegn fundarlaunum á ritstofu „Próða“.
Liiugardaginu 20 (ehr. tapaðist frá
Akureyri og íramað IIrafnagili skamm-
byssa sem finnandi er beðin að skila
mót sanngjörnum fundarlaunuiu til S.
Sigurðsonar járusmiðs á Akureyri.
Ritstjóri: pórsteinn Arnljótsson.
Prentsm. B. Jónssonar.