Fróði - 23.07.1886, Qupperneq 2

9. bh
11 i-
PEÓÐI.
1S86.
100
101
103
lengi að lesa í mannkynssögunni til
pess að sjá, að átta tíunchi partar,
að minnsta kosti, allrar stj rnar bar-
áttu liefir verið móti innléndum stjórn-
um. Yér sj ium dæmið fyrir oss í Dan-
mörku, hve illar efleiðingar slíkt trygg-
ingarleysi hefir. Eg parf ekki að taka
pað fram, hve inikill kostnaðarauki pað
verður fyrir gjáldctídúf, ef pað fyrir-
komulag kæmist á sem frumvarp pings-
itís stingur upp á, pvi að pað er svo
margsinnis búið að taka pað fram í
blöðunum. En eg vil einugis leyfa mér pá
athugasemd, að allar fjárveitíngar pings-
ins, síðan pað fékk löggjafarvald benda
til pess, að vér getum enga von gert
oss um, að pað verði álitið nægilegt fé
á pingi, sem vér hver og einn heima í
héraði kunnum að álíta nægilegt, éður
að pað verði álitinn óparfa kostnaður
sem vér heima i héraði mundum á-
líta öparfa kostnað. Eg vil taka til
dæmis skyldi ekki menn heima í hér-
aði hafa ímyndað sér, að pingið mundi
geta komizt af með ödyrara hús, en
sem kostaði 120,000 kr., til pess að
hafa fundi sína í, já jafnvel pött sama
húsið eigi líka að geyma nokkrar bæk-
ur og fáeinar fornmenjar. En petta
pótti pinginu ekki óparfi. Eins hefir
pað verið reglan, að miða laun em-
bætta við laun samskonar embætta í
Danmörku. Hverja líklega ástæðu höf-
um vér nú til að halda, að pingið víki
frá pessari reglu, pegar pað fer að á-
kveða laun Dandstjóra og ráðgjafa? Eg
sé enga, allra sízt, ef hinir sömu menn,
sem ákveðið liafa hin gömlu launin eiga
nú að ákveða hin nýu. — Og eg parf
eigi annað en skjóta pví til búenda
sjálfra og kaupmanna, hvort kjösendur
eru færir um nú að bera pyngri gjöld
én peir hafa áður haft.
Af peim ástæðum, sem eg hefi nú
talið, viljum vér engan veginn lcaimazt
við, að pað fyrirkomulag, sem ping-
menn stungu uppá á seinasta pingi, sé
eindreginn vili landsmanna, og viljum
pví ekki gefa pví óbreyttu atkvæði vort. i
Að vísu erum vér öðrum kjósendum |
samdóma, sem ætla, að frumvarp petta; j
muni eigi ná staðfestingu konungs; og^
gætim vér pví gefið pví atkvæði vort'
að pví er árangurinn snertir, pað er, að j
ekkert verður úr pví, hvort sem er. En
vér segjum eins og Sighvatur skáld
„Tveim skjölduin lék eg aldrei“. Yér
viljum með engu móti sigla undir fölsk-
um seglum. Oss er petta mál allt of
mikið áliugamál til pess, að vér, vilim
gefa pví atkvæði til að fella pað. Yér
viljum liafa pann einn yfirlýstan pjóðar-
vilja, sem oss pykir vert að berjast íyr-
ir. Yér viljum ekki láta kasta oss pví
í nasir: J>etta var pjóðvilinn yðar
18- 6 ; svona er liann 87, og hvernig
verðúr hann 88 ? Frumvarpið í fyrra er
pingmannávili. Eigufn vér nú að kasta
atkvæðisrétti vorum, og gjöra pennan
vilja óskoðað og óskorað að vorum vilja?
Eg segi nei og aptur flei. Eigum vér
pá að ónýta pað verk, sem pingmenn
gjörðu í fyrra? J>ví kvara eg einnig
með nei. En vér eigutn að lágfærá pað.
bæði með pví að burtnema pau sker,
sem stjórnin einkum og sérilagi hneyksl-
aðist á, og sem mér alls eigi pykir vert
að berjast fyrir. — En pó er hitt at-
i-iðið éngu síður áríðandi, að setja inní
frUmvarp petta pær ákvarðanir, sem
löng reynzla hefir sýnt örugga vörn mót
öllu stjórnargjörra-ði, og pað eru fuli-
komin fiárráð og afnám heimildarinnar
til að gjöra bráðabyrgðalög. J>etta hefir
reynzt hinn einfddasti og öflugasti hem-
ill á hverri stjórn. J>etta er og aúðskil-
ið. J>egar allar fjárveitingar eru árlegar
pá getur þingið, nær sem er, afnumið
hvert embætti sem er, að eins mftð pvi
að stryka úr af fjárlögunum pað fé, sém
til pess er ætlað
J>að getur gjört alla stjórn ómögu-
lega með pví að úeita um öll fjárfram-
lög og pá roá stjórnin til að láta. undan.
— petta ér atriði, sem er vert að borj-
ast fyrir, kjósendur góðir. J>að gefur
pinginu töglin og hagldirnar, og pað
gef'ur kjósendunum, sem kjósa eiga pina-
mennina töglin og hagldirnar. svo fram-
arlega sem peir eru sjálfstæðir menn og
láta eigi vísa sér sem hjörð í haga. J>etta
atriði er pess vért. að pað verði pjóðvili.
Verði petta yfirlýstur pjóðvili, pá kemur
aldrei sú stund, að vér purfum að brejta
honum.
En nú spyrja kjósendur, ef til vill,
eg ekki antíáð on álítið hættulegt að
fleygja frá sér tillögurétti í pví.
J>areð pingmenn peir, sem nú verða
kosnir. eiga að hafa setu á 4 þingum,
pá hefi eg hafizt máls á pvi á fyrrí
fundum, að kjósendur pyrfti að vita eitt-
hvað um tíllögúf þeirra i fleiri málum
en stjórnarskrármáliilú. Að Visú hefír
pessu lítið verið sinnt, en eg vií pó ekki
sleppa pví alveg að pessu sinni.
Eitt mál er pað, 3em kemur fiyrir á
hverju reglulegu pingi, og það er fjár-
hagsmálið; annað mál, er meira sé áríð-
andi keinur ekki fyrir þing. Mín skoð-
un á pessu máli er sú, að vér megum
ekki, eins og nú stendur á fyrir oss,
verja almenningsfé til annars en þess,
sem liklegt er til að gefi bráðan arð,
svo sem er um samgöngur, hvort sem er
á sjó eða landi. Launahækkanir og
styrki til einstakra manna vi! eg alls
ekki hafa.
Mer.ntnn og skóla er nauðsytílegt að
efla, einkum og sérilagi er nauðsyn að
koraa reglu á skólá pá er vér höfnm,
pví að þeir eru allt sundurlnusir. Vér
purfura að setja skólana í samband hvern
við annnn, svo þeir myndi eina heild, og
einn taki við af öðrum.
En er eitt mál, er mér hefir opt
dottið í hug, að lagfæringar pyrfti, og
pað er, hversu örðugt menn eiga með
að nota kosningarrétt sinn hér á landi.
1 ýmsum kjördæmuin eru menn ver sett-
ir í pessu tilliti en í Eyjafjarðarsýslu,
og pó má heita að Olafsfirðingar og
hvernig á pá að að farn, ef frumvarpinu j Siglíirðingar sé í raun og veru sviptir
er breytt á þingi í sumar? J>arf pá | kosningarrétti sinum. J>að er ekki réut
ekki nýtt aukaping, og nýjan kostnað ? j S.Í"ra kjósendum svo örðugt fyrir að
Alls eigi ? Allur kostnaðurinn er nýar ! rl°ta hnnn. enda má búast vi ð, að áhug-
kosningar aptur að vori, og pá ir.á leggja j'nn 'rft1’ði lítill, pegar menn vitn, að þeir
petta breytta frumvarp undir seinustu : muni ekki geta notað rétt sinn. Pyrir
sarapykt þings þess, sem koma á sainan i l35,1 vl' e% stinga upp á því, að kosið sé
að sumri hvort eð er. j í hverjum hrepp, atkvæðin svo innsigluð
Eg vil nú biðja alla kjósendur að at- j 02 siðan.send svsluraanni til upptalning-
huga með skynsemi og stillingu, hvort nr- J>essi aðferð er höfð alstaðar á
pað ekki sé vert pess ómaks, sem Englandi, og heyrði eg aldrei. að neinir
einar kosningar hafa í för með sér, að aknúar þætti á því, enda sé eg ekki,
bæta á þinginu í sumar pá galla og að bér pyrfti heldur svo að veiða.
aknúa, sem bæði meðhaldsmenn og mót- j Eg skal pá eigi tala lengra að sinni,
stöðumenn frumvarpsins finna á þvi. Ef en Pvi er mer óhaett að loía’ að |>,1sja
þeim pykir pað skynsamlegt. og egvonajp'’1 jafnan, er eg álít sannast og réttast
að flestum finnist pað, þá verða þeir að °S Pæði kjördæmi pessu og öllu landinu
kjósa pá menn, sem eru breytingunni
meðmæltir, en ekki þá sem engu vilja
breyta.
Eg hefi tekið fram áður og á öðrum
stað, að kjósendur hafa ekki haft tæki-
færi fyr en í vetur til að láta í ljósi álit
sitt á þessari stjórnarbreytingu, og svo
framarlega, sem peir álíta ekki ping-
fruravarpið hið eina æðsta góða. pá geta
þeir komið að til íhugunar þeim breyt-
ingúni, seui peim koma ’til hugar, annað
hvort nú við þingmanna efni eður og
við þingmenn pá, er kosnir verða, pang-
að til þeir fara á ping. J>að er óvíst.
nær þetta alsherjarmál kemur þannig
beinlinis undir atkvæði kjósendanna
‘éins og það kemur uú. Eyrir pví get
í hag. J>ess er eg og mér meðvitandi, að
eg hefi fulia einurð til að halda máli
mínu frain eptir pví sera sunnfæring mín
býður mér.
Árnessýslu 19. april 1886.
Yeturinn er bráðum á enda, og rjeð-
ist hann betur en út leit fyrir um hríð,
pví síðan Góa kom hefir eigi komið öðru
hærra, nema norðankast gjörði allhart
í 2. viku einmánaðar. J>á fór fiskur
burt af miðum hjer, pví sandfok dreif á