Fróði - 26.05.1887, Síða 1

Fróði - 26.05.1887, Síða 1
 r o m I. YIII. AR. 1. l)lað. Oddeyri, fimmtudaginn 26. mai 188:. Beinir skattar og óbeinir. Sagt er, að sú skoðun sje að ryðja sjer til rúms lijá oss, að rjettast sje að afnema alla beina skatta en innleiða aptur óbeina. Yjer vitum að visu eigi, hvort petta er rjett bermt eða ranghermt. En hvort sem heldur er, pá ætlum vjer, að petta mál sje ekki svo vel skoðað irá báðum hliðum, að af veiti að skoða pað nokkuð ejör en hingað til heiir verið gjört. Vjer ætlum og, að það mál bafi of litinn undirbúning enn sem komið er, til pess að ráðlegt sje að ráða því til lykta á næsta pingi. Hinsvegar getur pað eigi verið nema til bóta, að það sje tekið þar til meðferðar; gæti það, ef til vil), vakið menn til að hugsa svo um málið, og láta í ljósi álit sitt um það, að pað mætti leiðast til lykta á næsta þingi þar á eptir. Hjer um bi! helmingurinn af landstekjum vor- um (400,000 kr.) er fólginn i beinum og óbeinum sköttum. Hjer er talað um ijárlaga tímabilið eða 2 ár. Hinir beinu skattar eru einn fjórði hluti (100,000 kr.) þessa helmings, en óbeinu skattarnir eru þrir fjórðu hlntar (300,000 kr.). Nú er sagt, að menn vili af nema beinu skattana og auka jafumikið hina óbeÍDU. Hinum beinu sköttum er talið tvennt til ó- gildis; fyrst það, að þeir sje órjettlátir, það er komi ójafnt niður á gjaldendur; í öðru lagi er þeim talið það til ógildis, að þeir veki svo mikla óánægju með. al gjaldenda. Vjer viljum hvorigum ókostinum neita. J>að er alveg rjett, að gjaldendura er mjögmisjafnlega þungbært uð gjalda hina beinu skatta. Eátæklingurinn á engan veginn eins hægt með að gjaUla alin af hundraði eins og hinn efnaði. En vjer ætlum, að þettasje ekkert sjerlegt einkenni beinna skatta. Obeinir skattar verða einnig þungbærari hinum efnalitlu en hinum efnuðu. Efnalitlum manni verður tiltölulega þungbærara að gjalda toll af 10 pundum af kaffi en hinum efnaðra af 100 pundum. Vjer erum liraddir um, að það sje eitt af þvi, sem mannlegu viti er ómögulegt, að finna þá skattagrein, er leggst með fullum jöfnuði á alla eins. Menn skyldi ætla, að sú skattaálaga yrði jöfnuði næst, þegar skatt- urinn er lagður á eptir „efnum og ástæðum11. En i reyndinni muu sú skattaálaga gefa litið betri jöfnuð en aðrar; að minnsta kosti sýnast menn ekki að vera ánægðari mtð jölnuðinu í sveitarútsvörunum en i öðr- um sköttum. |>etta er og heldur eigi undarlegt, því að mannlegt vit er ekki fremur fært um i þessum efnum en öðrum að taka alla hluti til greina sem taka þari. Vjer erum því liræddir um, að vjer get. um eigi um flúið nokkurn ójöfnuð í skatta álögunni, þótt vjer sleppum hinum beinu sköttum Hinn ókostuiinn, að hinir beinu skattar veki óánægju meðal gjaldenda, er að vísu mjög alvarlegur. En þó ætlum vjer, að of mikið megi úr bonum gjöra. I>að er að vísu illt, ef menn eru óánægðir með að gjalda það fje, sera alveg er nauðsynlegt til lands þarfa; en sjo þeir óánægðir með það fyrir þá sök, að þeim þyki fjenu alls ekki varið í lands þarfir, eða illa varið, svo sem til ofmikils alþingiskostnaðar, ofmikils ferðakostnaðar alþingisraanna, óþarfra styrkveitinga, ónýtra skóla, hallætislána, óþarfra embætta eða einhvers þess konar, þá teljura vjer það fremur hag en óhag, að landsmenn sje óánægðir með skattinn, eins og vjt r skulum síðar sýna. Hinum óbeinu sköttum er talið það til gildis, að gjaldendur finni lítið til að gjalda þá. Vjer viljum engan veginn mótmæla þvi, að þetta sje mikilsvert, og oinn hinn mosti fjárfræðingur hefir sagt, að megin- atriðið við allar skattaálögur sje, „að rýa svo rolluna að hún jarmi ekki“. En ef vjer skoðum vandlega, er það þá svo mikill hagur, að fje sje tekið af mönnum, án þess þeir viti af? Mundum vjer vilja ráða hjú til vor með þeiin skilmálum, að vjer gylduru þeim ekki kaup, en þau mætti hnupla frá oss svo miklu sem rúralega svaraði kaupinu? Vjer ætlum ekki; og vjer ætlura, að það yrði hvorki húsbændum nje bjúum til siðbóta. Ef stjórn og þing taka af oss fje, án þess vjer vitum af, þá verður hin eðlilega afleiðing af því sú, að vjer hugsum lítið eða alls ekki um, hvernig fje þessu er varið. J>etta teljum vjer mjög mikinn ókost, og það svo mikinn, að oss þykja óbeinir skattar litt hafandi. Flestura kemur saman um það, að almenn- ingur hjá oss hafi oflítinn áhuga á landsmálum. Fyrir þvi ætlum vjer óhollt landsmönnum hvaðeina það, sem dregur úr þessum áhuga. En ekkert getur betur mið- að til að deyfa þennan áhuga, en að menn gleymi því, að það auki eða ljetti byrðar þeirra að nokkru, hvernig sem farið er með landsfje; eður að þeir skoði landsjóðinn eins og einhverja óuppausanlega auðsupp- sprettu, er fyllist allt af jafnóðum úr einhverjum ó- kunuum farvegum. Afleiðingin af þessu verður sú, að þÍDg og stjórn eru skoðuð eins og illgjarn töfra- maður, sem hiudrar þessa auðsuppsprettu frá að renna til hvers, sem hafa vill. — Vjer þykjumst vissir ura, að gjaldendur mundu eigi verða eins fljótir á sjer og þeir eru nú að láta tala sig til að samþykkja ýmsa'n óskynsamlegan útaustur á landsfje, ef þeir vissi og fyndi til, að þetta fjekæmi úr þeirra vasa oggæti ekki komið annarsstaðar frá. Hinsvegar mundu og gjaldendur ekki verða eins heimtufrekir við þing og stjórnmeð fjár- styrk til allra upphugsanlegra hluta, ef þeir vissi, að þetta væri tekið frá sjálfum þeim. Vjer gætum vel skilið það um ráðríka stjórn, að henni þætti bið heppilegasta meðal tilaðnásem mestu fje undiv sig, ánþess að gjaldendur taki eptir þvi eða skipti sjer af, hvernig pvi er varið, að koma sem

x

Fróði

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróði
https://timarit.is/publication/115

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.