Fróði - 15.06.1887, Síða 1

F r ó o i.
VIII. ili.
2. blað. Oddeyri, miðvikudaginn 15. júni 1887.
9 10
Fáein orð gegn höfundi greinarinnar „Arnljotr
Ólafsson og sannieikurinn“ i þjóðólfi nr. 29. 86.
Motto:
rJ>egar í æsku [m iðkartir lesti . . .
„Með árunum tókst |ijer í illsku að dafna
„æfast í svivirðu dyggðum að hafna . ..
„Nú fórstu að bögglast við blaðastjórn,
„að blekkja og tæla þjóð vors lands
„þú sagðir: „Min æfi skal offrast sem fórn
„á altari lielgu sannleikans“,
„jijcr ljet aldrei betur að ljúga en þá
„er þú ljezt vera, að berjast und sannleikans
merkjum;
„f>ú ert enn hið sama argvítugt þý,
„því aldrei geturðu skánað grand,
„og sömu „praxis“ þú iðkar enn,
„að ata svívirðu beztu menn“.
[TJr þulunni ura Jón mannorðsþjóf].
J»ó að þessar líuur standi hjer að ofan sera
„Motto“, pá vona jeg að lesendurnir taki ekki til
þess, jafnvel pó að potta greinarkorn sje Mieðfram
skrifað á móti Jóni Ólafssyni. Jeg verð að slá pessa
varaskeifu, af pví jeg veit, að menn eru svo gjarnir
á að geta sjer ýraiss til, og eru vanir að leggja ein-
hverja vissa pýðingu í hvert litilræði, sem peir lesa, og
hætta opt ekki fyrri við, en peir eru búnir að leggja
miklu meira í orðin, en höfundurinn ef til vill sjálf-
ur nokkurntíma hefir gjört; en hjer vil jeg einmitt
koma i veg fyrir pað, hvað „Mottoið“ snertir.
Mjer datt t. a. m. í hug, að margir kunnugir
sem ókunnugir kynnu að halda, að pessar línur væru
stílaðar upp á Jón Ólafsson, en pað er langt frá
mjer að vilja láta menn fá enn lakari hugmynd um
„slíka persónu“, en peir kynnu áður að hafa.
Jeg vona pví að enginn sje svo óhygginn, að halda
að pessar yfirskrifuðu línur sjeu meintar til J.
Ól., pví pær eru um „Jón mannorðspjóf-1, en
pað hefir hinn heiðraði nafni hans aldrei verið nefnd-
ur, í pað minnsta ekki — opinberlega og að allra
vitund, — með gæsarlöppum („—“)!
„það liggur í hlutarins eðli — eins og hinn
makalausi Benidikt Sveinsson segir — að jeg á
,.f*jóðólf“, og að „hlutarins eðli“ hjer hjá mjer á
pessum stað sje rjett, pað vona jeg að geta sýnt, pvi
sko! það er ekki nög fyrir pann sem vill menntast
til hlítar, að hann eigi eingöngu mikið af vísindarit-
um, nei, hann vei'ður líka að eiga ögn af sorpinu
ineð, einkum af pví sem er sjerstakleea einkennilegt,
]ivi ætti hann pað ekki, pá | ekkti hann ekki nema
aðra hliðma af hugsunarhætti og geðslagi pjóðar sinn-
ar, og pá verður pekkingin óumflýjanlega einldiða og
náttúrlega ekki rjett, en ineð pví að eiga hvorttveggja
og lesa hvorttveggja pá getur hún orðið rjett, og jeg
;v >:Þjóðólf“, pað er ekkert efamál.
Af pvi að vjer Islendingar erum pössunarmenn
og prifa pjóð, pá vona jeg að enginn taki til pess, eða
pyki pað neitt ótrúlegt, pó jeg segi sem svo, að jeg
hafi lijerna á döguuum verið að raða til blöðumogbók-
um hjá mjer, og hafi pá einmitt — af pví að öllu er
skipaður sinn sess — rekizt óvart ofaná ,,J>jóðólf“ fyr-
ir árið 1886, í einu horninu á herberginu mínu,noðst
niður við gólf. Að hann var rikugur, pað gerði
„|>jöðólfi“ ekkert til, jeg hafði fleygt bonum parna á
gamlárskvöld, til pess að ekkert óhreint skyldi mæta
nýja árinu hjá mjer, og sfðan hafði jeg ekki litið í
hann. Jeg fór pví að blaða í honum, eins og pess-
um veraldarmönnum opt verður, pó pað sje eitthvað
af lakara endanum sem peir liafa handa á milli og pá
rakst jeg meðal annars ofaná greinina með yfirskript-
inni „Arnljótr Ólafsson og sannleikurinn“. Nú —
svo pað er pá hún, segi jeg. Og sira Arnljótr
er ekki enn biiinn að svara pessari grein, pessu af-
kvæini Jóns Ól., sem livað kostina snertir er
svo auðsjáanlega af honum getið. Hvernig ætli að
standi á pví að síra Arnl., pessi maður sem af öll-
um íslendingum er menntaðastur og ritfærastur skuli
ekki liafa svarað annari eins níðgrein og pessari, sem
flyzt um land allt og pað til peirra sem ekki pekkja til
hlítar nema nafnið: Arnljótr Ól'afsson ? Hvernig á pví
stendur, pað veit enginn til fulls nema hann. Að
bera af sjer pað sem á mann er logið, pað er öllum
vitberandi mönnum hægt, hvað pá heldur honum, pað
getur pvi ekki hjer verið pagnarástæðan. En eitthvað
verður pað að vera og hjer er líka floira til. Allt
ápreifanlegt og allt hugsað hefir sínar orsakir ov
pessi áminnsta grein hefir einnig sínar tilorðn-
ingar orsakir. Hún er eptir Jón Ól. og eng-
an annan, pvi pótt hún sje nafnlaus í blaði sem J>or-
leifur Jónsson er ritstjóri fyrir, pá má í vissum
skilningi heimfæra upp á hann: , „Viljann til hins
góða hefi je'g að sönnu en ekki krapta til að frain-
kvæina pað“. — En hvað er nú um pað að segja að
greinin er eptir Jón Ól. ? Ekkert annað en pað, að sira
Arnljótr veit hvers hann er um skyldur sjálfum sjer
og stöðu sinni, sem presti, að hann veit hvað rit-
deila er á millum „en Mand af Ære“ og Jóns 01.
að hans bræðrum i siðferðinu meðtöldum.
J>ótt nú petta siðara sje rjett, og þótt hann
gæti gert kröfu til að hver heilskygn maður hlyti
að sjá rjett síns eigin máls, pá get jeg eigi fallizt á
að petta sje með öllu nóg. Jeg efast eigi um að
pað sje honum sjálfum nóg, að hann álíti pað liggja
langt undir sjer að eiga orðastað við Jón Ól., að hann
meira að segja þykist með þvi brjóta pá skyldu, sem
dyggð og velsæmi krefja hann fullnægju á; en pótt
aldroi verði með rjettu heimtað meira af einum, en
pað, að hann breyti eptirpvj, sem liann i smavizku sinni
veit rjettast og sómasamlegast, pá er petta fyrgreinda
' samt ekki nóg og jafnvel eigi öldungis rjett gagn-