Suðri - 25.10.1884, Blaðsíða 1
Af Suðra koma 3 lilöð út
á mánuði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Árgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
livert
2. árg.
Hejkjavík 25. okóber 1884.
27. blað.
A-uprlýsin^
um að birta í blaðinu „Suðra“ aug-
lýsingar þœr, sem um er rœtt í opnu
brefi 27. maí 1859.
Samlcvæmt þeim myndugleika, er
ráðgjafinn fyrir ísland liefur veitt
landshöfðingjanum, er hér með fyrir-
skipað:
Frá 1. janúar 1885 skal, pangað
til öðruvísi verður ákveðið, birta í
blaðinu «Suðra», er út kemur í Eeykja-
vík, auglýsingar pær, sem um er rætt
í opnu bréfi 27. maí 1859, um breyt-
ing á reglum peim, er gilda á íslandi
um auglýsingar í blöðunum 1 vissum
tilfellum, og sem eptir auglýsingu
dómsmálastjórnarinnar 27. júní s. á.
átti að birta í blaðinu <■ J»jóðólfi»
pangað til öðruvísi yrði ákveðið.
jietta er hér með kunngjört öllum
hlutaðeigendum til eptirbreytni.
Reykjavík, 16. dag októberm. 1884.
Landshöfðinginn yfir íslandi.
Bergur Thorberg.
Sauðfénaðarskurður.
pað er lítil ánægja fyrir pann,
sem einbverja tilfinningu liefur fyrir
pví, að vel sé farið með skepnur og
hugsar til pess, að pær hafa tilíinningu,
pó pær vanti málið, að ganga hér urn
göturnar um sláturtímann á liaustin.
|>að er bæði synd og skömm til pess
að hugsa, að vér íslendingar skulum
ekki vera lengra komnir í meðferð á
sauðkindum vorum en svo, að vér
getum ekki einu sinni stytt líf peirra,
sem fjarskalega víða eru sannkallaðar
eymdarstundir, nema með peirri aðferð,
sem hverjum manni ætti að blöskra.
Hér í Reykjavík og líklega víða í
kaupstöðum út um lander pað algengt,
að kindurnar eru látnar svelta, kannske
svo dægrum skipti, áður en pær eru
leiddar á pyndingarstaðinn. Svo pegar
stundin er komin, pá er kindin heldur
ópyrmilega leidd út á aftökustaðinn,
par sem liún sér aðrar nýskornar sprikla
hauslausar í dauðateygjunum, sumar
liggja hálfílegnar og nokkuð flegnar
til og frá og blóðugir hausar og blóð-
ugar gærur liggja eins og hráviði víðs-
vegar um völlinn, sem opt og tíðum
flóir allur í blóði. Svo tekur skurð-
armaðurinn við kindinni, leggur hana
niður, sezt svo sjálfur ofboð makinda-
lega ofan á hana, stingur hnífnum í
munn sér, grípur annari hendi um
snoppuna á kindinni, stingur pumal-
fingrinum inn í munninn og lreyrir
hausinn aptur á bak, meðan hann með
hinni hendinni er að greiða til ullina
á hálsinum á henni; hann fer ekkert
óðslega að; pess parf heldur ekkimeð,
kindin getur ekkert nema spriklað dá-
lítið, hvaða ósköp sem liún tekur út
af dauðaótta, pvú annar heldur fótun-
um rígföstum og hinn liggur ofan á
henni. Og svo er nú farið að skera.
Fyrst er skorinn einn skurður inn í
hálsinn og par við er látið sitja um
stund, meðan er að blæða; svo er verið
að smákrukka í sárið til að örfa blóð-
rásina og kippa hausnum aptur á bak,
svo að kvalirnar verða hinar óbærilegustu
fyrir aumingja slcepnuna. Og ineðan
á öllu pessu stendur, er skurðarmaður-
inn venjulega hlægjandi að ganntast
eitthvað við vinnukonuna, sem hrærir
í blóðinu eða segja einhverju slátur-
vallar-fyndni við pann, sem lieldur
fótunum, t. d. að mörhljóð sé í blóð-
bununni eða eitthvað pess háttar. ]?að
er auðvitað að menn (eru misjafnlega
lengi að skera, en venjulega og eigin-
lega aðferðin er sú, að skera ekki haus-
inn af kindinni, fyr en hætt er að
blæða. Yér höfum að minnsta kosti
horft á mann vera í 10 mínútur um
að skera eina kind,
í tíu mínútur! Að hugsa sér
hvaða kvalir skepna tekur út, sem
verið er að smáskera af hausinn í 10
mínútur.
En í raun og veru lítur svo út,
sem engiun lifandi maður hugsi, að
kindin finni nokkurn skapaðan lilut til.
Sjaldan sjást menn með öðrurn eins
ánægju- og gleðisvip eins og pegar peir
eru að slátra; pað er fjör í piltunum
pá og ef til vill ekki síður í stúlkun-
um.
Vitaskuld er pað, að sumt sem
menn sjá fyrir sér frá blautu barns-
beini, liugsa menn nær pví aldrei um,
hvernig sé varið í raun og veru, livort
pað sé gott eða illt, ljótt eða fallegt.
Menn telja pað öldungis í liugsunar-
leysi gott og blessað, fyrst pað nú einu
sinni er orðinn gamall landsvani. Og
livað meðferð á skepnum yfir höfuð
snertir, pá lítur margopt svo út, sem
sumir menn séu svo gerðir, að peir
haldi, að engin lifandi skepna finni til
nema mennirnir. J>eir gætu vel skilið
pað, að sá dauðdagi, sem peir velja
sauðkindunum, væri hinn hryllilegasti
og voðalegasti, sem hugsast gæti, fyrir
menn. En pess gæta peir ekki,
að sauðkindin hefur í þessu efni sjálf-
sagt sömu tilfinningu og maðurinn:
sömu elsku til lífsins, sörnu skelfingu
fyrir dauðanum og sömu sársaukakvöl.
Aumingja sauðkindin!
Æfin liennar hér hjá oss er býsna
langt frá pví, að geta kallast sældaræfi.
Hún fæðist venjulega einhversstað-
ar úti í haganum, kaldan vordag, stund-
um í hríðarbil og opt undan móður,
sem er svo kvalin og horuð undan
vetrinum, að hún getur naumlega fætt
liana. Ef hún svo ekki strax drepst
úr kulda og eymd, pá tekur opt og
tíðum hálfu verra við. Víða er hún
látin í köld og óprifaleg hús, víða
sveltur liún meira og minna áliverjum
vetri, víða er henni beitt út optar en
veður leyfir, til pess að standa í hríða-
næðingunum og naga hvert strá, sem
stendur upp úr gaddinum, og sumstað-
ar er hún reisa og nærri dauð úr hor
að minnsta kosti annaðhvort vor. Og
pegar svo ullin er tekin af henni á
vorin, pá er hún opt og mörgum sinn-
um nærri króknuð úr kulda. Og allt-
af endar svo pessi góða æfi hennar á
sama hátt — pað er að segja ef hún
hrapar ekki fyrir björg svo að brotnar
1 henni hvert bein, hrekst í sjóinn í
haust- eða vorstormunum, eða pá drepst
úr hor, sem er nú tíðast — alltaf á
sama hátt. Einn góðan veðurdag tekur
einhver liana, sezt ofan á hana, sting-
ur upp í hana pumalfingrinum með
mesta gælusvip og smákrukkar svo af
henni höfuðið í makindum sínum!
Og petta er nú sú skepna, sem
pjóðin má pakka pað, að liún er til
á íslandi, pví ef sauðfé prifizt hér ekki,
pá dytti engum lifandi manni í liug
að byggja petta land.
Ætli pað væri nú ekki kominn
tími til fyrir oss, að reyna til að liætta
peirri aðferð við dráp sauðfénaðar vors,
sem sjálfsagt er einhver liin grimmd-
arlegasta og kvalafyllsta fyrir skepnuna,
sem liugsast getur? Við dráp á stór-
pripum vorum höfum vér aðra aðferð,
svæfingu, sem er langtum hetri, og
pað er sú aðferð, sem höfð er við sauð-
fjárdráp erlendis, að minnsta kosti í
Danmörku. J>að ætti að vera ofboð
auðvelt fyrir oss, að taka upp, að við
101