Suðri - 20.01.1886, Blaðsíða 2

6
íns. Inn í blaðkjötinu milli hvolfanna
sem pað er myndað af, sjáum vér
breiða sig út afar smágjörva þræði,
hina svo nefndu mycéliéþrœði, sem er
sá hluti sveppsins, er samsvarar rót
hinna fullkomnari jurta. Einkum
sjáum vér præði pessa vaxa að neðra
borði blaðsins, og svo greinóttar fram-
lengingar af peim út 1 gegnum and-
anarholurnar á yfirhúð blaðsins. Sök-
um pess að á neðra borði blaðsins er
slíkt ógrynni af andanarholum, að á
einum □ puml. bafa verið taldar svo
púsundum skiptir, og auk pess vaxa
opt 4—5 slíkar framlengingar mycelie-
práðanna út í gegnum hverja andan-
arholu, pá er auðsætt að allt petta ó-
grynni hlýtur að mynda hið péttasta
mygglulag á blaðinu. Sveppurinn hefur
mjög einfaldabyggingu, og samanstend-
ur af einu einasta hólfi, sem er frá
'/4oo — ’/aoo úr línu að pvermáli, og
er pað fyllt með litarlausu, slímkenndu
efni. j>etta slím safnast nú smám-
saman fram í endann á greinum peim,
er uxu gegnum andanarholurnar; við
petta penjast endarnir út og mynda
egglagaða knappa, síðan myndast pver-
girðingar fyrir neðan knappana, svo
peir verða að sjálfstæðum hvolfum eða
blöðrum og falla af. Meðan blöðrur
pessar vökna eigi á neinn hátt, halda
pær sér óbreyttar með öllu; en efpær
falla í raka mold, eða pær vökna af
regni, taka pær fljótt miklum breyt-
ingum. Ef vér tökum eina afpessum
eggmynduðu blöðrum, og látum hana
í nokkra dropa af vatni á glerplötu,
pá getum vér séð pessar breytingar í
góðum sjónauka; að nokkrum tíma
liðnum skiptist innihald blöðrunnar í
nokkra (6—16) hluta, sem hver eptir
annan prengju út í gegnum gat, sem
á er öðrum enda móðurblöðrunnar;
pessar nýfæddu blöðrur, afkvæmis-
blöðrur, byrja nú sjálfstætt líf, og
hreifa sig í allar áttir, sem pær væru
smádýr. J>að, sem veldur pessari hreif-
ingu, er tveir smágörvir hárpræðir, er
ganga sinn út frá hvorum enda
blöðrunnar. Annar práðurinn stjórnar
hreifingu blöðrunnar, eins og band
stjórnar hreifingu pess punga, er hang-
ir í pví, en hinn práðurinn er á stöð-
ugri hringsveiflu, og veldur hreifingu
blöðrunnar. J>essi líflega hreifing var-
ir hér um bil hálfa stund, og hættir
síðan, præðirnir hverfa, og blaðran
verður hnattlöguð. J>essi æxlun eða
fjölgun getur ekki átt sér stað nema
fyrir áhrif vatnsina; ef engin væta
kemst að móðurblöðrunni, líður hún
undir lok, án pess að mynda nýjar
blöðrur, og ef vér látum afkvæmis-
blöðrurnar par sem engin væta kemst
að peim, pá eru pær ekki færar um
að æxlast; ef vér par á móti látum
pær á deigt jarðeplablað, æxlast pær
fljótt, og fara að mynda myceliepræði,
sem vaxa gegnum yfirhúðina inn í
blaðkjötið, og eptir fáa daga sjáum
vér hinar greinóttu framlengingar
peirra koma fram i gegnum andarhol-
ur blaðsins á sama hátt og áður er
sagt.
(Xiðurlag siðar).
Stjörnuhrap.
Hinn 13. p. m. varð sá atburður
á íslandi, að stjarnan Jón Ólafsson
hrapaði niður af hinum pólitiska himni
og dró langa lofgjörðarrák á eptir sér.
|>ann dag kom seinasta blað «J>jóð-
ólfs» undir ritstjórn Jóns Ólafssonar
út og flutti kveðju hans, sem nefnd-
ist «endrlit og yfirlit*. |>að kom ekki
fæðingarhríðalaust í heiminn petta
tendrlit og yfirlit*. |>rjár vikur lá
frelsishetjan og sjálfkjörni forystusauð-
urinn Jón Ólafsson á sæng með sár-
hríðum og angistarstunum, pangað til
óburðurinn losnaði við hann.
«Endrlit og yfirlit* er hin frábæri-
legasta grein, sem nokkurntíma hefur
á prenti birzt í nokkru landi. Aldrei
hefur nokkur maður nokkurntíina
borið slíkt lof á sjálfan sig og sína
frammistöðu sem Jón Ólafsson ber á
sig og ritstjórn sína í pessari kveðju-
grein. J>að er eins og maðurinn sé
ekki einliami, pegar hann er að belgja
sig upp. Allar framfarir landsins eru
Jóni að pakka; alpýðan væri áhuga-
laus, ef Jón hefði ekki vakið hana;
engiun J>ingvallafundur hefði orðið
1885, ef Jón hefði ekki prédikað um
hann; enginn hefur gert bankamálið
ljóst pingi og pjóð nema Jón og
«J>jóðólfur»; án peirra feðga væru
engin lög til um stofnun landsbanka;
án peirra væri stjórnarskráin óendur-
skoðuð; án peirra væri kirkjustjórn og
kirkjulöggjöf í mesta eymdarástandi.
í stuttu máli: Jón Ólafsson hefur
verið hinn alstaðar nálægi, eilífi títu-
prjónn, sem stungið hefur alla alpýðu
manna svo hún vaknaði af svefni,
hann hefur verið hin Ijómandi sól,
sem lýst hefur með almættis-birtu yfir
pessu formyrkvaða landi, hann hefur
verið hið alskyggna auga, sem vakað
hefur yfir pessari sofandi pjóð, hann
hefur verið sú almættishönd, sem leitt
hefur allt til blessunar og farsældar
og að endingu sá heilagi andi, sem
blásið hefur guðmóði í kirkjustjórn og
kirkjulöggjöf!
J>að er einkenni á mikilmennunum,
að pau láta aðra hafa fyrir pví að
hæla sér; smámennin og oflátungarnir
hæla sér sjálf — af pví allir aðrir
pegja.
J>að er til gömul dæmisaga um
krákubróður, sem vildi verða fugla
konungur og týndi svo upp og skreytti
sig með fallegustu fjöðrunum af öðrum
fuglum. Jón Ólafsson er pólitiskur
krákubróðir. Hann licfur týnt upp
og skreytt sig með öllum fallegustu
pólitiskum fjöðrum íslendinga á hin-
um síðustu tímum, og pær fjaðrir eru
eins og krákubróðurins — allar stolnar.
Tökum fyrst stjórnarskrárendur-
skoðunina. Stjórnarskrárendurskoðunin
er fyrst og fremst alpýðu vorri að
pakka; í pví efni hefur aipýða aldrei
sofið; hún hefur verið glaðvakandi
alla tíð, síðan Jón Sigurðsson með
sinni ógleymanlegu snilld vakti íslend-
inga fyrir fullt og allt. J>ingvalla-
fundurinn 1885 var Júngeyingum að
pakka, enda eru Jnugeyingar bezt
menntaðir allra íslendinga. J>ing-
mennirnir par, Jón á Gautlöndum,
séra Benedikt og Benedikt Sveinsson
— hinn einlægasti og öflugasti for-
vígisinaður í stjórnarbótarmálinu síðan
Jón Sigurðsson leið — gengu par á
undan. Jón á Gautlöndum ritaðigrein-
ir í fyrra vetur í «Eróða», sem höfðu
hin mestu áhrif og skýrðu mjög fyrir
mönnum endurskoðun stjórnarskrár-
innar. Að pingvallafundur komst ekki
á 1884, kom af pví, að enginn boðaði
til hans nema fáeinir unglingar á
Yestfjörðum, sem enginn pekkti, og
áskorun peirra par að lútandi var
ekki tekin 1 nokkurt blað hér á landi
nema «Austra» — ef mig minnir rétt
— ekki einusinni í «J>jóðólf». J>að
eina, sem Jón hélt verulega frain í
«J>jóðólfi» viðvíkjandi stjórnarskrár-
endurskoðuninni, var «frestandi synjun-
arvald». J>ví var haldið fram í «J>jóð-
ólfi» eitt missiri með miklum ósköp-
um og gauragangi; sú pólitiska fjöður
var lánuð frá Noregi — ekki var nú
skemmra til hennar seilst. Á J>ing-
vallafundinum 1 fyrra vor kom petta
«frestandi synjunarvald» til umræðu
og var sampykkt par með litlum at-
kvæðamun, fremur til að lýsa yfir ó-
beit fundarins á lagasynjunum stjórn-
arinnar en til pess að alpingi tæki
pað upp í hina endurskoðuðu stjórnar-
skrá. Á alpingi í sumar var «frest-
andi synjunarvald» ekki nefnt á nafn,
og síðan hefur enginn lifandi maður
minnst á pað, ekki einu sinni Jón
Ólafsson sjálfur,—J>etta eru nú öll af-
rekin í stjórnarskrármálinu.
f á er að minnast á bankamálið.
J>að er eins um það mál og endur-
skoðun stjórnarskrárinnar; alpýða á
mestan og beztan pátt í pví; undir
eins og peir Arnljótur Ólafsson í
«Andvara» og Indriði Einarsson í
«ísafold» og «Suðra» höfðu ljóslega
skýrt málið, einu íslendingarnir sem
höfðu góða pekkingu á pví, pá sá
öll alpýða manna, að eini vegurinQ
til að hjálpa úr peninganeyðinni hér
á landi væri stofnun banka, enda
fylgdu ýmsir skörungar málinu vel og
viturlega á pingi. Greinir «J>jóðólfs»
um bankamálið voru sjálfsagt nógu