Leifur - 09.04.1885, Page 1

IV'1% 45.
2* ***’• Wiimipcg:, Manitoöa, 9. ai»r l 1^S5.
~x.
' ikublmlid UL E I b'URlt keinur út ú liverjum £?5siu<Iegi í
a d forfa 11 a 1 a u j? u. Árgangurlnn kostar $2.00 í Amoríku, j
<-:i S krónur í Norduirálfu. S-iJlulnun cinn áttundi. Uppsíigu •
á bludinu gildir okki, uema mecí 1 mánada fyrirvarn.
IV.'.LgLJJ- ............ .. , ■■
Vjer fsleudingar eruai í flestum greinum
rxijög iaugt n eptir öðrurn meuntuðuni pjóðum,
og hvað mest í öllu veiklegu, Vjer erum að
sönuu á eptir í andlegri menntun, en þó, pegar
litið er til alpýðumenutunar, Iijá oss sjáuin vjer að
par erum vjer ekki eius laugt á eptir, og ei
pó aipýðutnenutun vor livergi uærri 1 góðu lagi. i
Bókmenntir vorar vantar mikia viðauka 02 :
»•
tj ilbreytni fram úr pvi sem er. Boktnenntir i
hjá oss eru reyndar auðugri euu við mætfi búast, ;
pegar maður tekur tillit tii hvenær nútiða bók- ■
nieuntir byrja, sem ekki er hægt að alita að :
fyr byrji errn um leið og siHið islenzka bók-
rneuntaíjelag” var stofnað. —Slðan pað tók til
slurfa, haí'a bókmenutir auki/.t drjúgum. Já, !
ótrúlega. Og á pessum stutta thna írelir pjóð |
íijmí fleygt áfram. bæði andlega og llkamlega, !
eins Og eðlilegt er, pvi á menntun andans !
byggist allt- pað gognar ckki neinni pjóð, '
pó stjórneudur hennar sjeu vel lærðir, cí a!~
pýðan situr i anulegu myrkri. pað er alpýðau,
sem fyrst parf að menntast, áður enn menu !
geti búizt við nokkrum pjóðarframförum, pvi
alpýða hvers lands er ailra annaxa stjetta nxóðir! j
Á hennar brjóstum alast ailii! }>að er hún,
sem sáir og uppsker, og hún á aö stjórna i |
hverju landi, eu ekki konungar eða einstakir
menn. —En til pess hún geti rtjóruað, parf hún
fyrst að mennta sig' sjálfa. — Undir livaða stjórn
blómgaðist Kómaveidi? Siðau hvenær iiefir
Baudarikjunr Ameríku mest farið f'ratn? Hvaða
stjórn höfðum vjer fslendingar á gullöld vorri?
—pjóðstjórn. Frá pvi laud vort byggðist, par
til pað gekk undir Norcgs koni.ng, höfðum vjer
par pjóðstjóro, og á pví tima bili var auður og
velsæld á laudi voru, samfara andlegri ug lik-
amlegri starfsemi! — En með konungsstjórninni
fjekk pjóðlíf vort aunan blæ, pá eyddist og dó
hinn forni frelsis og lietju audi, sem á frelsis-
tíraanuin einkenndi hina íden/ku pjóð. í staö
frelsis kom eyrnd og vesal iómur, prælkun og
uiðuriæging. — Hversu mikið illt vjer höfum
haft af kouungsstjóru cr óútrnálanlegt. Vjcr
erum pvl knúðír til að hata kouuugsnafniö og
minningu pess! Eu uú er aptur að reuná u|.p
gullöld á ný ytir oss íslondiugutn. Upphaf
henuar má telja að hefjist uin leið og bók-
meuntir vorar röknuðu úr roti, pó sumir telji
upphaf hennar pá er hinn aliramildasti konungur
vor koin meðl( frelsisskrá í föðurhendi!!!” —En
ætli hann hafi gefið órs hana aí eiutómum
föðurkærleika? Jeg held ekki: hann helir sjeö
aö tlmaruir breyttust, og aö ekki muudi 'heögt
aö halda oss öllu leugur f jafu harðhneppt.um
præidóms- og kúguuarböndum. Eu vegna hvers?
Vegna pess að meuntuuin var búiu að sýna oss
mismHninn á f r e 1 s i og p r æ ] d ó in i. pað
er menníonin sem bætt hetir hagi vora, en
ekki stjórnarskrá hiuuar uáðngu blóðsugu. Eða
er pað ekki pröugt frelsi, að já og nei skuli
vera I eins maiins hönduni, og að l.ið lslen/.ka
alpingi skuli ekki hafa svo mikið vald, að pvi
sje leytilegt að sainpykkja tvcggja atkvæöa
lög! pvl slður leugri lagagreinir.—Allt er valil
hjá Dana drotlni! Nei, honutn póknast nllra
náðugast að láta pingmeun hafa hinar sömn
lagagreinar til mcðforöar á tveimur og preinur
pinguin, og svo eptir allt saman að neita peim
sampykkis síns, og eyða svo tima og pening-
um pjóðariunar til eiuskis. Fögur brek!! Ó pú
aipýðustjett, m'uj eiira ert hagsælda móðir;
menntunin ei pinu eiui skjöldur og skjól, par
I liggur pitt frelsi og frairi, cn ekki í fögruin
ioforðurn konunga og Iiöfðingja. Um pað sann-
færumst vjer, er vjcr horfuin ytir sögn lands vors.
A iiiðurlægingartlmabili vorn, vorutn vjeir
inuikreptir á eyju voni sem meirakkar í greni,
og voruin pvl ineð allt. upp á nnnarra riáðir
koinnir. Vjer höfðuin engin skip, sem vjer
gætum farið sjáltir á til aunara lauda, og vor-
nm pví algjöriega útiokaðii frá öllmn viðskipt-
um við aðrar pjóðir, som skaðlegast var fyrir oss.
Eu á frelsisöldiurii hafði pjóð vor gnægð
skipa, og sótti pá allar nauðpurftir sínar sjálf.
er húu purfti að sækja til annara landa. A
Pvi tí inabili haföi pjóð vor viðskipti viö allar
Norðurlanda pjóðir, A pvi tlinabili dvöldu ls-
len/kir utigir menn laiigtlmuin satnan meðai
eriendra pjóða, og lærðu par ýinsa háttu og
siði, er peir kenndu öðrum. pá er iieiin kom,
sem i mörgum greinum haffi heillarik áhrif.
Emi freinur var pað á peim tíma, er Leifur
hinn heppui Eirlksson fann Vínland hið góða,
er nú heitir Amerlka*, og sem nafn hans er
nú orðið vlöfrægt fyrir. Nú er aptur á ný
að ondurfæðast biu forua öid. og frelsis og
ferðahugur I os* að koma. Vjer eriim l'arnir
að flylja bústaði vora til liius endurfuudna Víu-
lamls, og erum uú pegar orðuir 5000 ei ilutt
hafa. pað álit jeg að sje merki pess, að pjóð
vor sjo vöknuð al' hinuin langa doðasvefui.
pjer, seni eptir eruð heima, uieaið ekki
leggja pað svo út fyrir oss, sem fiytjum af landi
burt að vjer gjörtun pað, að tlytja, vegna skortsá
föðurlaiidsást. Gætið lieldur að liversu mikið
gott hefir al’ burtför vorri ieitt, óbeiniiuis og
beinllnis, og gætið að hrersu mikið gott pað
gæti og ætti að láta af sjer ieiða. ]>vl lijor er
margt, er til umbóta mætti biúka á íslandi,
en sem par er alls ekki.
Vjcr, sem liiugað ermn komnir, erum nú
frjálsir naenu, um leið og vjei tilheyrum frjálsii
pjóð. En vjer ÍK'ifum skyidum að gegua, og
hiu fyrsta og æðsta skyida vór ei: að við halda
pjóðtrni voru. en til pess vjer viðliöldum pví,
sem bezt, megum vjer okki neinu glejma. Vjer
megiim ekki gleyma, eða, ijettara sagt, neita
; jafnrjetti kvennfóiks við oss. Nei, vjer hljót-
] um að gefa peim jafnrjetti við oss 1 öHum
greinuní, við pað Ijettist birði vor. Jcg voua
1 að vjer látuiu ekki jafurjettiun verða að piætu-
] efui á meðal vor, heldur að vjor segjum já i ið
! jafnrjelti karis og konu.
A
í *) Pr. }{. B. Andoreion se^ir i i"‘U, tr liinin licílr ritiu), smu
! hiinn ncfiiir: „Aiuerika ekki fumiin af Columbus‘s—: „‘^louóinu-
j iim hiytm* U(3 cignnzt, há hoidur, su3 hafa fiuuliO Anur ku.*1
Oolmnbia.
Sá liluti fyikisius British Columbia, seur á
meginlandi liggur, er uni 770 mllua iangur og
-150 mlina breiður. Landamauiu eru: að sunti-
au, Baudarikin; aö austau, Klettafjölliu (aust-
asli ("inefahryggurinn), par tii á 55. st. 11. br.,
| pá cptir 120. st. v. I,; að tiorðau, 00. st. 11. br.;
I að vestan og uorðvestau Kyrrabaiið n'g Alaska.
j Fjxildi af eyjuin tilheyra fylkiuu, c-r liggja
strandlengis að vestan; liiu stærsta peirra er
Vancouver Island. er pað liin stærsta eyja við
vesturstróud Atnerlku. Ler.gd henuar 278 mil-
ur. en breiddin, að ineðaltali, 50—60 mílur.
Meginhluti Klettafjallauna 1 Canada er inuan
takmark'i British Coiuiiibia; liiuirhæstu tindar
i.eirra 1 C'anaila eru á .»8. st, u, hr. á auslasla
fjailgarðinutn; anuar peirra (Mount. Biown) er
10 000 fet ylir sjívarmál, cn hinn (Mt. MooU r )
10,750 fet yíir sjávarmál. i vesturhiuta fylki*-
ins er loptsiag mjög miit. Vetnr ei' taliim IV.i
pví seint í uóvember og pangað til í bvrjuu
inai/.niáuaðnr, eu sjaldan iiggur snjór lengi I
serin og sjaldau kotna par inirð l’rost. Snjór
feilur sjaidan fyr enn í !ok desembermáijaðar
og sjaldan eptir I. muz Ar og vötn frjósa
opt-ist á vetrum, en ekki varir ísitin neina
stutta stund. Sijettiendi er lítið, mma meö
fram Fraser-ánni, 02 uieginhluli laud-ins skógi-
vaxiuu. Fitkiveiði er fjarska mikil I Frascr og
ölluin öðrum ám og vötuum, 1 New West-
uiinster, sem stendur við Fraser-ármyunið par
sem hún feilur 1 Burrard fjörð, eru inörg lax-
niðursuðuhús, pvi laxveiði er geysimikil i Fra-
ser-ánni.
Akuryrkjuland cr ágæít allt fia ströriiiiimi
að vestan og par til 150 —175 milur er kouiiö
austur. Jörðin er íVjófsöm og gel'ur af sjer
eins inikið árlega 1 bush. taii og 1 Manitoba.
I vqsturhiutanuin proskazt vlnber, hvar sem
reynt hclir verið, og ttcst öll suðiæn aldiui, oe
i Kamloops (seni er fuliar .«'00 mllur fra sjó)
og par umhveríis má sja marga og slói'a aldiu-
garða með alls kouar suðræuum aldimim. sem
proskazt prýðiiega, Regn og snjófai), liiii og
kuidi verður par mikið ilkt og á Suður Fr.xkk-
iandi og uotðurbluta ítaliu, svo allir ávexlir,
sem 1 peim iönduin prosknzt, ættu einnig að
proska/.t í British Coiumbia fyrir vestan Kam-
loops.
Frjettaritari blaðsius San Francixco Juuninl
of Commercc, sem ferðaðist norður mu Biilisli
Columbia i síöasti. íióvemberuián., segir að
fylkið (sá Iilutimi, sem er á meginiaiidinc)
ldjóti nieð tíinanum að verða einn aldiiigarðnr,
og liver hæb og iilið pakin vfnviði, og paðan
ætti austurlduti Ganada, og sjerstaklega Noi-
vesturlaudið og Manitoba, að fá öll pau
aldini, cr pau purfa með, í skiptuiii íyiir
hveiti og aðrar korntegnmlir.” A pessu svæði,
fiu Yale'* að vestan til Kamloops eða lxugra
austur, er veturinn leiigri enn í vesturiilutanum,
byrjar liann vanaiega með nóveinbermámiði, og
endar snernma i inarz, Frost er pr,r meira;
stígur pað síundnin 25 stig niður l'yiir zcro, en
aldrei eiu kuldar iangvarandi. Si'jófailið er
eiiiiiig tauvest meira enn pegar vestar dregui;
snjórimi er vanalega frá 12 2-1 puml. djújmr
meðan luusn liggnr. sem sjaldan er ieugi i einu.
Regufai) er par lltið á siimrmn, og pað >vo, að
vilji bóudinn fá góba upi'skeru að hausti verður
liatin, ef iii viii, að vökva garða sina, að
uiinnxta kosti mega allir búast viö p\l, en
|iað lia-tir úr skák að j«>röin er svo IVjOlsöm.
að líiil skúr or næg til að fuilvissa tnami um
góöa ujipskeni, ef hún kemur á hentugnm Uma,
Suuiariiitimi er par meiri emi við sjávaulCmia,
en pó ekki grófur, pvi opttst er golubiter par
í IjalileudÍHU, og suinarvindaruir optast af noifti
og austri, en vetrarvindarnir, aptur á nióti, rjett
ælinlega t>f vestri. Meftalhitiun ylir I niánaða
timabil, frá 1. júni tii I. október, ei frá 80
til 1)0 síig á Faiirenlieit.
pegar austur 1 fjr liin kemur er laudiö
ekki vei lientugt lil akuryrkju, par eft daiiniir
erti ptöngvir, svo undirleudi er lítiö, hálsan ir
háir, 500-2000 fet yfir sjávarmál, t n cngir
eru peir simrbrattir, heldur liftandi brekkur og
hjallar. Gripaland er par lúð agætasta livoit
lieldur fyrir hesta, naut eða sauðfjc, Slajulönd
¥) Viilo er |>orp vjcl Kyrl-;.l::ii;tiv.:i, n»«.d
;innl, 11 m*j loí) uiílur frá s.i* *-
Yv >■ iv