Austri - 12.01.1885, Blaðsíða 3

4 VRT K i.
[29—3«.

1.
;irg.
343
344
345
eiga frá brauðum sínum, komist í
nokkur vandræði með að standa
í skiium, og furðar oss á því, að af
þeim, sem hafa þurft að svara til
landssjóðs af brauðunum hin síð-
ari árin, slculi eígi, samkvæmt
ákvæðum prestakallalaganna, hafa
opinberlega krafizt þess, að losna
við þá kvöð á þenna hátt. Oss
furðar einnig að það skuli ekki
hafa ýtt undir framkvæmdarvaldið
til að g’jöra eitthvað í þessu, að
það er ekki dæmalaust, að það
lnifi veitt full erfitt að ná inn
slíkum tillögum frá prestum sbr.
tillagið frá Odda. Oss er heldur
eigi grunlaust að frestað hafi verið
samsteypu brauða á stöku stað,
einmitt af þeirri ástæðu, að sá,
sem við brauðinu átti að taka,
hafi eigi verið álitinn alls kostar
fullveðja til að standa skil á gjaldi
brauðsins til landssjóðs. Ef svo
væri, þá hefur vanrækt á sam-
steypu brauða verið sprottin af
unnari vanrækt kirkjustjórnar-
innar, nfl. þeirri að framfylgja
því sem lögin skipa fvrir um víxl
á jarðagjöldum; sannaðist þá liið
fornkveðna, að ein syndin býður
annari heim! Vér vitum heldur
eigi til að hin síðari þing hafi
hreift hið minnsta við því, að á-
minna stjórnina fyrir vanrækslu
i þessu efni.
Aðnr en yér skiljumst með öllu
við petta mál, viljum vér í fám orð-
tun minnast eitt á atriði [jessu náskylt,
að-i hélt Edlich áfram, og bætti við
með sjáífum sér „og langi til að fara
sem fyrst aptur“, en siðan sagði hann
upphátt, „já, pó ég sé nýkominn, pá
lýtur svo út. sem atvikin heimti að
ég tali nú pegar um pað, sem farið
iieíur milli mín og föður yðar viðvíkj-
andi okkur, yður og mér. Hafið pér
aldrei heyrt hann minnast á pað?“
Jú“
rí^' Ajið f)ér gjöra svo vel að segja
mér hvað yður sýnist um pað?“
{„Ekkert“
Edlich varð alveg höggdofa.
„þcr megið eigi misskilja mig;
ég ætlaði eigi að neyða yður til að
se!?ja mér neitt; en hefur faðir yðar
aldrei sagt yður neitt um petta um-
tal og mig“.
„Hann hefur sagt að mér ætti að
pykja vænt um yður“ svaraði Anna
ofur einfeldnislega.
Edlich hló og sagði. „Og hverju
sem oss hefur lengi sviðið að sjá, hversu
bæði pingi og stjórn heíúr farizt svo
óhönduglega, pótt pví hafi verið hreift
bæði á pingi og í blöðunum áður;
pað er um hina svo kölluðu prests-
mötu til klausturhrauðanna. Eins og
kunnugt er, nemur gjald petta af öll-
um klaustraeignum landsins kringum
479 fjórðungum eða nálægt 2874 krón-
um. þetta gjald eiga umboðsmennirnir
stöðugt að innheimta með öðrum um-
boðsgjöldum og afhenda klausturprest-
um. Umboðsmennirnir fá % af um-
boðsgjöldunum fyrir ábyrgð og ómaks-
laun, og pá einnig af pessum 2874 kr.
sem til prestanna eru greiddar. Ef
nú klausturprestunum væru útlagðar
klausturjarðir, er landskuldir peirra
og leigur samsvöruðu prestsmötunni,
sem peir mundu fúslega vilja, pá spör-
uðust landssjóðnum auðsjáanlega um-
bóðslaunin af pessari upphæð, eða nál.
479 kr. Oss getur með engu móti
skilizt, hvað landsstjórninni getur pótt
ísjárvert við að breyta pessu í pá átt
er vér nú drápum á, par sem pví
hefur pó verið opinherlega hreií't. það
hefur meira að segja opt átt sér stað,
að prestur1 hefur búið á einhverri
klausturjörð, og sumum prestum eru
útlagðar klausturjarðir tii ábúðar, og
taka pá að sjálfsögðu jarðarafgjaldið
upp í prestsmötuna, undir sjálfum sér;
en samt sem áður reikna umboðs-
mennirnir í laun sín þg af afgjaldi
pessara jarða eins og Öðrum umboðs-
tekjum, eða með öorum, taka hlut á
purru landi. Auk pessa mun pað
ailopt koma fyrir að presta.r eptir
samkomulagi við umboðsmann taki af'-
gjald vissra jarða fyrir prestmötuna,
og innheimti sjálfir.
þa.ð gegnir furðu, að par sem
jafnmargir pingmanna peirra, sem nú
svöruð pér föður yðar npp á pessa
undarlegn beiðni?“
„Eg sagði náttúrlega já“.
„Yður hefur pá póttvæntum mig
áður en pér sáuð mig?“
„Faðir minn sagði að mér ætti að
pykja pað“.
„En hefði nú faðir yðar sagt að
yður mætti ekki pykja væntummig?11
„þá hefði mér heldur eigi pótt
vænt um yður, pví að ég gjöri æfin-
lega pað sem hann segir mér; en hann
er eigi heima; ég skal sækja hana
móður mina“.
„Anna fór og dró fæturna eptir
sér; Edlich skellihló, pegar hún var
komin út. „Og hana á ég að eigau
sa-gði Edlich við sjálfan sig „nei,
aldrei að eilífu. Hún er næstum fábjáni,
vesalings stúlkan, eD foreldrarnir sjá
pað náttúrlega eigi; petta er líka eina
barnið. Mér er sárnauðugt að gjöra
bezta vini föðurmínsheitinsámóti og svo
i
eru, halda fram pjóðjarðasölu, og par
sem ein aðalástæðu peirra fvrir henni
er sú, að losa landssjóðinn við um-
boðslaunin, að peir skuli ekki hafa
reynt til að fá pessu kippt í lag, og
j ekki einu sinni hafa gefið pví gaum
i pótt pví liafi verið hreift á pingi'.
Annað eins er auðsjáanlega sprottið
af hlutdrægni og íylgi Yið einstöku
menn (umboðs-mennina). það ping sem
hefur löggjafarvald og fjárráð pjóðar-
innar á hendi, en vill ekki láta sér
skiljast annað eins og petta né reynir
til að ráða bót á pví, er sannkallað
hrainaping, og sú landsstjórn sem
ekla lætur sig skipta meira um hag
landsins en petta, er síður en eigi
vönd að virðingu sinni; og sú pjóð,
sem polir siikt átölulaust hefur ekk-
ert við sjálfsforræði að gjöra.
Eyrst vér á annað borð fórum
að minnast á klausturbrauð.n, pávilj-
um vér fara enn lengra. í öllum penu
brauðum landsins sem tillag frá rík-
ari brauðum hrekkur ekki til uppbót-
ar hinum fátækari, pá viljum vér leggja
pað sem ávantar af afgjöldum klaust-
urjarða, par sem pær eru nokkrar til,
pannig að prestarnir fái pær til allrá
uinraða og ábyrgðar, og heiniti sj ilíir
sigjaldio upp i laun sin, eða í'yrir til-
lagið úr landssjöði. Með pvj móti
væri landssjóður og landsstjórn eigi
að eins laus við alia inu- og útborgun
slikra gjalda, heldur spöruðust lands-
sjóði einnig umboðslauu af peim. Yér
skuium að eins taka eitt dæmi nfi.
Skaptafellssýslur. Tillag til brauða
ur baðuin Skaptafellssýslum er sam-
kvæmt prestakallalögunum 1800 kr.
þar við bætast prestmötur til klaust-
urbrauða 1310 álnir, sem má gjöra
655 kr. að minnsta kosti, eða sam-
ais 24o5 kr. Ef nú prestunnm væri
vill systir mín pað endilega, og pað er
eigi svo lítiisvert fyrir mig. Já, ég er
kommn hér í fallega bölvaða klípu?
En ætli pað sé mögulegt að koma pví
svo fyrir að majórinn vilji pað eigi“.
1111 leið koiu Anna og sagði að
móðir sín kæmi bráðnm tii aö heilsa
gestinum.
„Faðir yðar vill pá endilega að
pessi ráðahagur takist?“ sagði
Edlich.
Anna hugsaði að pað vreri eigi
svo af vegi að hjálpa Edlich ofurlítið,
ef hann vildi losast við peuna ráða-
hag; hún svaraði pvi.
„i aðir minn vill pað, en pér eruð
víst eigi úr fiokki sameignarmanna?“
„Hversvegna spyrjið pér um pað?“
„Séuð pér pað, verður faðir minn
fjarskiega reiður vid yður“.
„Mætti yður pá ekki pykja vænt
um mig?“
„það held ég varla“.