Austri - 07.06.1884, Blaðsíða 2

1. árg.J
AUSTRI.
'nr. 12.
136
hálft eða heilt ár, eða máske lengri
tími, málsaðili er máske dauðurpegar
úrlausn landshöfðingja loksins kemur,
eða málavextir orðnir svo breyttir, að
hún er pýðingarlaus. |>etta er dag-
legt brauð í stjórnarathöfnum vorum,
eilíf og endalaus skriffinnska fram og
til baka, að eins til að trufla málin
og tefja fyrir peim. Látum oss gjöra
alla skriffinnsku útlæga úr stjórnar-
störfum vorum sem allra bráðast.
Yér höfum eigi tíma né elju til
að telja hvert smáatriði, sem gengur
í gegn um hendur amtmanna, eða sem
peir hafa einliver afskipti af. Yfir
höfuð £að tala álítum vér, að störf
amtmanna séu enganvegin svo áríð-
andi eða pýðingarmikil, að vinnandi sé
til að kosta 14—16 púsund krónum á
ári til viðhalds embættum peirra. |>arf-
ara væri að verja pessu fé til einhvers
annars, geti landssjóður annars án pess
verið, svo sem til menntnnar alpýðu,
eða til eflingar atvinnuvegum landsins.
J>að hefur verið sagt, og pað mun eigi
ofhermt, að ekkert land undir sólinni
hafi pvílíkan sæg af émbættismönnum,
sem ísland, hvort heldur sem miðað
er við mannfjölda eða pjóðmegun. Yér
höfum hér um bil 200 embættismenn
að prestum meðtöldum. f>að er 1 em-
bættismaður á móti 350 landsbúa.
|>essir 200 embættismenn kosta landið
að minnsta kosti 400,000 kr. á ári,
að eptirlaunum meðtöldum, en að ó-
töldum öllum skólakostnaði peirra.
J>að er rúmlega 5V2 kr. á livert manns
barn í landinu. Hverjum sem lítur
réttum augum á hag landsins hlýtur
að blöskra petta fjárframlag í jafn-
fátæku og gæðalitlu landi sem land
vort er. Oss lcemur eigi til hugar að
álasa hvorki pingi nó stjórn xyrir pessa
þetta var honum óhætt að fara hvar sem hann
vildi án þess hann væri ónáðaður. Ibn Ba-
túta undraðist mjög allt það skraut og alla
þá fegurð, er hann sá á öllu í keisarahöllinni.
í móttöku-salnum, þar sem hann var leiddur
fyrir keisarann, voru á veggjunum fegurstu
myndir gjörðar með miklum hagleik og sam-
skeyttar úr, mislitum marmaraögnum(mosaik);
þar voru bæði myndir af héruðum, dýrum og
mönnum. Um salinn þvérann rann lækur og
fegurstu blóm og tré voru plöntuð fram með
bökkunum.
Ibn Batúta segir, að ítalir hafi þar mikil
völd og gjöri opt uppreisnir móti keisaranum
og eigi í ófriði við hann, þangað til að páfinn!
gengur á milli. ítalir (Genúamenn) stunda
hér allir verzlun og fjöldi skipa liggúr á höfn-
unum, hann taldi yfir 100 mjög stóf skip fyrir
utan óteljandi grúa af smærri skipum. Meðal
annars skoðaði Ibn Batúta Sofíukyrkjuna, segir
hann að náfrændi Salómons hafi byggt hana!
Kring um kirkjuna voru garðar og blómreitir,
smáar verzlunarbúðir, og á torgi þar í nánd
|137
ráðsmensku yfir fé landsins, pví vér
vitum fullvel, að embættaskipun vor og
allt stjórnar fyrirkomulag, eru leifar
einveldisstjórnarinnar gömlu, og að
pessu verður ekki kippt í lag á stutt-
um tíma. En vér verðum par hjá, að
álíta pað brýnustu skyldu bæði stjórn-
arinnar og pingsins, að kippa pessu
smám saman í liðinn, bæði með pví að
fækka embættum par sem pví verður
við komið, og gjöra stjórnar atbafnir
landsins sem einfaldastar og óbrotn-
astar, til pess kostnaðurinn, sem af
peim leiðir, geti orðið sem léttbærast-
ur. Teljum vér afnám amtmannaem-
bættanna fyrsta stigið í pessa stefnu,
en álítum par hjá, að halda eigi lengra
áfram, og afnema megi nokkur fleiri
embætti í landinu, og mun oss — ef
til vill — gefast síðar tækifæri til að
benda á hver pau eru.
|>að hefur verið haft á móti af-
námi amtmanna-embættanna. að amt-
mennirnir eru forsetar og framkvæmd-
arstjórar amtsráðanna. Að vísu er
ekkert pað samband milli amtmann-
anna og amtsráðanna, að hvorugtgeti
annars án verið, en engu að síður
mundi purfa að breyta fyrirkomulagi
amtsráðanna, yrðu amtmanna-embættin
afnumin. En að vorri ætlun parf að
gjöra breyting á .amtsráðunum hvort
sem er, eigi pau að svara tilgangi
sínum, og fullnægja eðlilegum kröfum
yfirstandandi tíma. Yér ætlum að
allir skynberandi menn hljóti að játa,
að amtsráðin eru sá liður sveitarstjórn-
ar vorrar, sem er óheppilegast og ó-
eðlilegast skipaður. Eyrst eru kosn-
ingar til amtsráðanna svo flóknar og
afkáralegar, að pær líkjast ekki nein-
um öðrum kosningum, og geta naum-
ast heitið pví nafni. Jpar næst er
voru haldin réttarhöld. Yið kyrkjuna standa
dyraverðir með sópa i höndum, bæði til þess
að sópa öllum óhreinindum á burtu, og verja
óviðkomandi mönnum að komast þar að; eng-
inn fékk að komast inn nema hann hefði fyrst
fallið fram fyrir krossi, er var í gullumgjörð
fyrir ofan dyrnar. Ibn Batúta segir: „að
páfinn!! komi einusinni á ári, til þess að til-
biðja þenna kross, keisarínn fer þá dagleið á
móti honum og fer af baki er hann mætir
honum, og fer svo fótgangandi á undan páf-
anum inn í borgina“. petta er náttúrlega
skröksaga, sem einhver hefir sagt Ibn Batúta.
Inn í kyrkjuna fékk hann ekki að koma af
því hann var Múhameðstrúar. Síðan skoðaði
hann múnka- og nunnuklaustur. Embættis-
menn voru honum allir þægir og eptirlátir,
og Grikkir báru margir mikla lotningu fyrir
honum, af því hann hafði komið til Jerú-
salem eg séð helga staði á Gyðingalandi.
í Konstantínopel dvaldi Ibn Batúta í 6
vikur, og fór svo aptur til Kipschak um
haustið Hann kvartar mjög undan vetrar-
46
138
skipun amtsráðanna næsta fjarstæð
öllu frjálsmannlegu fyrirkomulagi, par
sem 6—7 sýslufélög kjósa að eins 2
menn til peírra. Afleiðingin af pessu
hefur orðið sú — að minnsta kosti
hér í Norður- og Austurumdæminu —
að eigi aðrir en peir hafanáð sæti í amts-
ráðinu, sem búsettir eruánæstu grös-
um við amtmanninn. Með allri peirri
virðingu, sem vér berum fyrir hæfi-
legleikum og hyggindum peirra manna,
er setið hafa í amtsráði Norður- og
Austurumdæmisins, hljótum vér að ef-
ast urn að peir séu gæddir peirri stað-
legri pekkingu (lokalkundskab) hver-
vetna í pessu víðlenda umdæmi, sem
er alsendis nauðsynleg til pess peir
geti leyst starfa sinn vel og forsvar-
anlega af hendi. joetta fyrirkomu-
lag hefur heldur eigi pótt eiga viðr
eða eigi getað prifist á hinum lægri
stigum sveitarstjórnarinnar. Eins og
kunnugt er, var svo ákveðið í sveitar-
stjórnarlögunum, að eigi skyldu fleiri
menn en 10 eiga sæti í nokkurri sýslu-
nefnd, en par sem fleiri eru hreppar
í einu sýslufélagi, skyldu hinir fá-
mennari hreppar hafa mann í sýslu-
nefndinni að eins annað hvert ár.
Menn fundu brátt til annmarka á
pessu fyrirkomulagi, og pað kom fram
sem vér áður bentum á, að staðleg
pekking, pótti mjög nauðsynlegt, eða
jafnvel ómissandi skilyrði fyrir eðli-
legum og hagfeldum úrslitum sveita-
mála. þessvegna var sveitastjórnar-
lögunum breytt með lögum 9. jan. 1880,
svo nú hafa allir hreppar jafnan rétt
til að senda mann á sýslunefndar-
fund, hversu fámennir sem eru. Að
voru áliti er alsendis nauðsynlegt
að breyta skipun amtsráðanna á
sama veg, og leyfa hverju sýslufé-
kuldanum þar, og segist kuldans vegna hafa
orðið að vera í svo miklum loðskinnafötum,
að hann varð að láta lypta sér á bak á hest
sinn; skeggið á honum varð fullt af frostdröngl-
um og þótti honum það mjög undarlegt. Loks
komst hann til Astrachan, en frétti þar að
soldáninn væri í Sarai og fór svo þangað.
Hann segir að bær þessi sé svo stór, að menn
þurfi heilan dag til þess að ganga eptir honum
endilöngum, og segir hann þó, að húsin séu
hvert fast við annað og enginn garður á milli.
íbúar í Sarai voru afýmsum þjóðum, Tatarar,
Mongólar, Ossetar, Tscherkessar og Rússar.
Kaupmenn frá Egyptalandi og Sírlandi, bjuggu
í sérstökum bæarhluta og var sá hluti girtur af
háum múr. pessi bær, sem hefur ef til vill
verið á stærð við Parísarborg, er nú Jalveg
horfinn og engar menjar eptir. Hann er horfinn
eins og hyllingar og loptsjónir hverfa á eyði-
mörkum. Látum vér hér svo staðar nema að
sinni.