Austri - 07.06.1884, Blaðsíða 3

Austri - 07.06.1884, Blaðsíða 3
1. árg.] A U S T BI. fnr. 12. 139 lagi fyrir sig, að kjósa mann til peirra, því eins og amtsráðin nú eru skipuð, eru pau ófullkomin og í engri sam- kljóðan við hið annað fyrirkomulag á sveitastjórninni lijá oss. |>ó vér í fyrstu eigi ætluðum oss að lireifa við öðrum greinum stjórnar- fyrirkomulagsins hér á landi, en peim sem beinlínis stancla í sambandi við amtmanna-embættin, skulum vér — úr pví vér gátum amtsráðanna að nokkru — fara nokkrum orðum um pær til- lögur er fram hafa komið um fyrir- komulag peirra. Svo sem kunnugt er, sendum vér Múlasýslubúar alpingi 1883 tillögu um stofnun fjórðungsráða í stað amtsráðanna. J>essi tillaga fékk að vísu öflug meðmæli á pinginu, en eigi vantaði páð, að hún einnig fengi par töluverð mótmæii. Eeyndar lcomu pessi mótmæli eigi fram frá öðrum en peim pingmönnum, sem virðast á- líta skyldu sína að mæla á móti öllum nýbreytingum, og sem halda dauða- lialdi við hið eldra fyrirkomulag, hve úrellt og óhafandi sein pað er. Mest var haft á móti fjórðungsráðunum sökum kostnaðarins sem af peim mundi 'leiða, og sumir álitu —ogsömubjöll- unni hringir TÍtstjóri Suðra — að pau inundu éta upp pann sparnað, sem leiðir af afnámi amtmanna-embætt- anna. Vér skulum nú eigi faralangt út í petta kostnaðarspursmál, pví pað er alls eigi aðalatriði í pessu máli. Vér skulum fúslega játa, að fjórðungs- ráðin mundu verða nokkru dýrari en amtsráðin, með pví fyrirkomulagi sem nú er, að til peirra eru valdir ódýr- ustu menn, án tillits til hæfilegleika peirra. Eptir sömu sparnaðarreglu ættu allir landsmenn að kjósa tóma Eeykjavíkurbúa til alpingis, til að spara ferðakostnað pingmanna, en meðan nokkur pjóðræknis tilfinning er lifandi í landinu, munu menn pó eigi hverfa að pví ráði. Sama er að segja um amtsráðin, að vilji menn halda peim á annað borð, og séu pau álitin nauð- synlegur liður í sveítastjórn vorri, er einsætt að skipa peim pannig, að pau komi að tilætluðu haldi, og svari til- gangi sínum. Ætlum vér að petta geti með engu móti orðið, utan pví einu, að stofna 4 amtsráð, sitt fyrir hvern landsfjórðung, og veita öllum sýslufélögum jafn auðveldan að- gang að peim. Ejórðungaskiptingin forna er svo einkennileg, að fyllsta ástæða er til að lialda henni óbreyttri, enda er hað hin> eðlilegasta skipting á landinu, hvert sem litið er til af- stöðu landsins, eða landshaga og bún- aðarhátta pjóðarinnar. En óttist menn svo mjög kostn- aðinn af fjórðungsráðunum, að eigi pyki tilvinnandi að stofna pau, álítum vér réttast að leggja amtsráðin niður, og láta pau fara í sömu gröfina og amtmanua-embættin. J>ó amtsráðin 140 kosti eigi mikið fé sem stendur, er naumast tilvinnandi að verja pví til peirra. í sambandi við pessa tillögu vora, skulum vér benda á uppástungu nokkra sem fram kom á alpingi 1855, pegar stjórnin lagði hið fyrsta sveita- stjórnarlaga frumvarp sitt fyrir al- pingi. |>essi uppástunga fer fram á, að síðustu úrslit allra sveita mála heyri undir alpingi, pað er að segja nefnd manna á pinginu, sem pingið kýs í hvert sinni er pað kemur sam- an. J>að er margt sem talar með og móti pessari tillögu, og pess vegna höfum vér bent 'á hana, að peir sem láta sig petta mál nokkru skipta, kynni sér hana og pær umræður, sem um hana urðu á'alpingi 1855. TJM BÚA BÚASON. (Niðurl.) Aldrei lét Búi féð í kaup- staðinn, lieldur slátraði hann öllu heima. Sagði liann að bezt væri fyrir bóndann að búa sem mast að sínu og sækja sem minnst í kaupstaðinn að komizt yrði af með. En bæði tólg, hanstull og jafnvel sapðarskiim seldi hann. J>ótti honum verst komið fyrir peim fátæklings bændum, sem sendu í kaupstaðinn hverjá sauðkind, sem peir gætu lógaö, skæru ekkert heima og væru pví sí og æ að sækja korn' til kaupmannanna. Um jafnmikinn búmann sem Búi var, parf pess ekki að geta að aldrei setti liann svo á, að hann hefði ekki getað gefið öllu stöðugt inni nokkuð meira en missirið. Hefði hann ekki hey til pess að hausti, fækkaði hann gripum til pess að geta verið viss, hvað sem fyrir kæmi. Búi var hinn mesti iðjumaður, en enginn áhlaupamaður var hann til vinnu, og ekki lieimtaði hann af fólki sínu að pað ynni stöðugt af kappi. Hitt vildi hann að hver væri iðinn, og eins að menn gætu gjört rokur, ef sérlega mikið lægi við. Eæði og svefn lét hann hjú sin hafa nægilegt, enda sagði hann að enginn gæti haft úr hjúum sínurn pað er til væri í peim, ef hann svelti pau, eða léti pau ekki hafa nægilegan svefn. Kaupgjald galt hann ætíð eins og um var, samfð, og sýndi hjúum sínurn engar refjar, eins og sumum húsbændum hættir pó svo við í pessu tilliti. Meðan Búi var ungur og hafði heilsu til, var pað vandi hans að ganga jafnan að verkum með hjúum sínum. Lengst gekk hann að heyskap með fólki sínu. Heyrði ég hann eitt sinn segja við kunningja sinn, sem furðaði sig á pví, að hann svo gamall og efn- aður maður skyldi stöðugt ganga á 47 141 engjar, að pað skyldi liver húsbóndi gjöra, sem kringumstæður hefði til pess, ef hann vildi að heyskapurinn gengi vel. „j?egar ég fylgi hjúum mínum“, mælti hann, „græði ég á pví 2 manna verk, annað er mitt eigið, hitt er pað, að hjúin fylgja sér betur að vinnunni og eru iðnari, pegar ég sé til; pví að sannarlega trú lijú eru nú á tímum fágæt. Aldrei ríður húsbóndanum svo mjög á pví að hafa vakandi auga með fólki sínu, og að láta vinnuna ganga vel og reglulega, sem um sláttinn. Undir góðum og miklurn heyafla er svo mikið komið. Sá sem aflar nægilegs og góðs hey- forða, og kann að vetrinum réttilega með að fara, getur ætíð haft gripi sína í góðum hoidum; hann hefur jafnan góð afnot peirra, og líður pví sjaldan verulega neyð“. Jpótt Búi vildi láta fara vel með fé sitt að vetrinum, fór pví svo fjarri, að hann léti hey gefa um of. Ætíð pegar jörð var og veður gáfu til að beita út á hana, vildi hann að fó væri út látið, og að vinnumenn sínir fylgdu fénu vel í haga, ef pess purfti. Yar hann tregur til að láta gefa fé, meðan jörð virtist næg. En pegar farið var að gefa fénu stöðugt inni, vildi hann að pað ætti gott, einkum ær og lömb. Ávítaði hann opt ná- granna sína, er hann varð pess var að peir nenntu ekki að fylgja fé sínu í haga, létu pað skrölta um slituasta landið umhverfis túnin pg beitar- húsin, og pá annaðhvort tóku að gefa ^fénu eða létu pað iiorast niður, hvort- tveggja að ópörfu, ef pví liefði verið réttilega heitt. Enn verð ég að minnast á eitt hjá Búa. J>að var barna uppeldið. Búi átti sjálfur nokkur börn, og ætið hafði hann 1 eða fieiri börn af sveit- inni. Hið fyrsta sem hann kenndi börnunum var að hlýða. Iilýðni sagði hann að væri undirstaða pess að kunna að stjórna bæði sór og öðrum. Enn fremur vandi hann pau á iðni, reglu- semi, sparsemi og prifnað. Ef mað- urinn lærði petta ekki í æsku, hlyti hann jafnan að vera fátækur og til litillar uppbyggingar í pvi mann- félagi sem hann væri í. Unglinga hef ég livergi pekkt eins efnilega, sem hjá honum. Af pví að eplið fellnr sjaldan langt frá eikinni, furðaði mig ekki á pví um hans eigin börn. En á hinu furðaði mig meir, að jafnvel peir unglingar sem haun uppól fyrir aðra — og voru pó föreldrar sumra peirra alræmdir fyrir leti og sóðaskap og aðra ómennsku — voru flestir iðju* og reglusamir. Ætla ég að par um hafi ráðið meir uppeldi og vani, en skyldugleiki. Ekki vil ég skiljast svo við Búa, að ég minnist engu orði á konu hans. Að minni hyggju var húu afbragðs

x

Austri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Austri
https://timarit.is/publication/120

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.