Austri - 23.01.1886, Síða 1

1 8 8 6.
3. árg.
Seyðisflrði. laugardag 23. janúar.
Nr. 1.
ÁVABP
til „Austra" og Austfirðinga.
Mörg samlíking er ver valin og
óheppilegri en að likja aldri dag-
blaða við mannsaldurinn, pví eins og
pess er að vænta, að ungmenninu
aukist andlegur og líkamlegur proski
með aldrinum, eins er pað og líklegt
að blöðin eílist að áliti og útbreiðslu
með árafjöldanum. Ef nú „Austri“
er skoðaður frá pessu sjónarmiði, er
hann sannarlega barnungur, enn að
eins tveggja ára, og má pá jafnframt
sannast á lionum máltækið, „að snemma
taka böru til meina“, par sem á pessn
tímabili árferði hefur verið með versta
móti eptir pví sem verið hefur um
langan tíma, og yfir heimkynni bans,
Seyðisfjörð, bafa dunið pau firn og fá-
dæmi, að slíks finnst ei getið á Is-
landi, af peim orsökum, svo langt sem
annálar taka. Svo var bonum pað
og til hnekkis, að prentarinn Guð-
mundur Sigurðsson dó, dugandi mað-
ur og góður drengur, sem vildi blaðinu
og framförum vorum bið bezta. Litlu
siðar burtkallaðist ritstjórinn, kandi-
dat Páll Vigfússon, maður á bezta
aldri, bugljúfi hvers manns, og vel að
sér gjör um flesta hluti, sannur fram-
faramaður og líklegur til að auka
framför, og álit blaðsins og Austfirð-
inga, ef heilsa og aldur hefðu leyft.
Enn pó ekki sé bægt að segja að
byrvænlega bafi blásið fyrir „Austra"
á peim tveimur árum sem liðin eru
síðan bann var stofnaður, dugar ekki
að leggja árar í bát par fyrir, pví
„maður kemur manns í stað“ segir
máltækið; hann hefur og svo náð tölu-
verðum proska, og margir eru honum
meðmæltir, pó sumir finni að honum
eitt og annað, en pað er nú, sem
maður segir, beimsbátturinnn, og má
ekki láta slíkt á sér festa.
Nú er „Austri“ byrjar priðja ár-
ið, ættum vér Austfirðingar að taka
í oss mannlegan metnað, gera vort
ýtrasta til að hlynna að honum, svo
bann ekki veslist upp fyrir skeytingar-
leysi vort. Og er pað bið fyrsta, að
vér (sem og aðrir landsmenn. pví petta
nær til allra) sýnum áhuga með að
kaupa hann sem rækilegast og borga
skilvíslega; svo í öðru lagi að senda
honum sem mest af greinilegum og
áreiðanlegum fréttum, belzt af Aust-
urlandi, pví pað liggur honum næst,
sendum honum til meðferðar fræðandi
og skemmtandi greinir um ýmislegt,
og vel valdar smásögur, pví pjóðin
gengst mjög fyrir slíku, bún er sögu-
pjóð, eins og allir vita, en forðumst
sem mest allar deilur milli einstakra
manna, pví pó slíkt má ske verði að
fljóta með, er pað pó ætíð leiðinlegt, að
fylla blöðin með pví, er optast miðar
til að skemma og óvirða aðra, enn
getur trauðla til gagnsmuna verið.
í>etta hefur líka „Austri“ forðaztöðr-
um blöðum fremur.
Ritstjórnin veit eg muni gera bvað
í hennar valdi stendur, að vanda all-
an útbúnað á „Austra“ hvað papp-
ir og prentun og allann frágang snert-
i r, sem og hitt, að hann sé sem greið-
astur í ferðum til kaupendanna, pví
allt pess háttar getur stórum bætt og
spillt fyrir blöðunum, enn til pess að
útsending og afgreiðsla sé í lagi, verð-
ur að koma til dugnaðar og reglu-
semi útsölumanna, og skilvísi og greið-
vikni almenníngs, sem pví miður, víða
er miklu minni enn skyldi, hvað blöð
og bréf snertir, og hefur maður pess
ljósan en ljótan vott að kalla dag-
lega fyrir augunum.
J>etta allt óska eg og vona að
lagfrerist smátt og smátt, ogpvíhrip-
aði eg línur pessar, sem eg bið að fái
rúm í „Austra“, og vona að enginn
misvirði eður misskilji pessar athuga-
semdir, pví pær eru pó að minnsta
kosti skrifaðar í góðum tilgangi.
Eitað á gamlaársdag 1885.
Seyðfirðingur.
Ilvöt til garðræktar.
Eins og mart er að búnaði lýt-
ur, er enn vanrækt og skammt á veg
komið hjá íslendingum, eins og mart
er enn ónotað, sem landsmenn gætu
kostnaðarlítið haft mikið gagn af og
bætt með pvíhag sinn til muna, eins
hafa menn enn gefið pví of lítinn
gaum að rækta matjurtir og stunda
garðrækt. Gfarðræktin er og ung enn
hér á landi. |>að var fyrst eptir
miðja síðastliðna öld, að menn fóru
að gefa sig við henni hér. Eyrstur
til pesfi varð hinn mikli merkismaður
Björn prófastur Halldórsson i Sauð-
lauksdal. Og síðan tók pað hver
eptir öðrum, Mun tvennt hafa stutt
að útbreiðslu garðræktarinnar á peim
tíma, pað er bæði hið mikla hallæri,
er gekk um landið á hinum sjötta
áratug aldarinnar, og fjárkláðinn er
geysaði í 19 ár, frá 1761—80. |>ví
að pað er neyðin, sem hefur kennt og
kennir nakinni konu að spinna. Und-
ir aldamótin var garðrækt farin að
útbreiðast svo, að talið var að mat-
jurtagarðar væri á 30. hverjum bæ á
landinu. Mest var um hana á Suð-
urlandi og Yesturlandi, og sköruðu
par mest fram úr í garðrækt Ólafur
stiptamtmaður Stefánsson og Magnús
sýslumaður Ketilsson, og gengu peir
á undan almúga manna með eptir-
breytnisverðu dæmi í pessu tilliti.
Á pessari öld mun garðrækt ein-
att hafa farið lítið eitt í vöxt, pegar
landið er tekið i heild sinni, pótt fram-
farirnar væru yfir höfuð smáar í rækt-
un matjurta. í sumum sveitum lands-
ins er nú garðrækt stunduð almennt,
aptur er í fjölda mörgum öðrum sveit-
um lítið eða nær pví alls ekkert um
hana. Og í pessu efni hefur og pvi
miður nokkur apturför orðið. J>ví að
í sumum sveitum, par semnokkuðvar
um garðrækt fyrir svo sem 20—30
árum', hættu menn aptur við hana
sökum kunnáttuleysis og áhugaleysis.
Menn hafa til skýrslur um, hve
mikið af matjurtagörðum er til á land-
inu. Sjálfsagt eru pær ekki nákvæm-
ar. Eptir peim var 1881 að eins
284000 □ faðmar, eða rúmar 300
dagsláttur hafðar til garðræktar. Séu
talin 10000 heimili á öllu landinu,
koma rúmir 28 □ faðmar á hvert
heimili, eða garður sem er 7 faðmar
á lengd og 4 á breidd. Af pessu má
sjá, hversu skammt garðræktin er enn
komin á íslandi eptir talsvert meira
en 1 öld. Og pegar pess er gætt, að
samkvæmt skýrslunum falla meir en
2/3 partar af hinum ræktuðu ferfóðm-
um á Suðuramtið, kemur pað fram að
í Vestur, Norður og Austur ömtun-
um falla á hvert heimili að eins 14
□ faðmar, svo að garðrækt er í flest-
um sýslum og sveitum peirra svo lítii
að ekki er teljandi. J>ví er sjálfsagt
ekki heldur að íagna, að peir fáu og
smáu matjurtagarðar, sem eru á öllu
landinu, séuvel ræktaðir. Víðamunu
garðarnir gefa lítið af sér, sakir pess
að eigendurnir kunna ekki rétt með
pá að fara, og hirða ekki um að afla
Söluskilmálar ,.Austra“ eru