Austri - 07.11.1887, Blaðsíða 1

1 8 8 7.
4. árg.
Seyðisfirði. ínámidag' 7. nóyemfier.
Nr. 18.
Bjðrn hítdælakappi í‘cr utan.
Yorsólin leit yfir landsins blómgu
sveitir
Leit yfir strendur og lilíðar vaxnar
björkum
Skein yfir lifið í landsins fornu mörk-
um
Ljóðuðu á kvistunum vorfuglarnir
teitir.
En sól meðan brosti við sumarfríð-
um ströndum
Og sólvermdu bjarkirnar tóku sam-
an örmum
Út ytír sædjúpið hetja rendihvörm-
um
Hugði sin bíða tír á fjarrum strönd-
um.
Hann var að kveðja frænda’ og fest-
armey
Eýsti úr landi að reyna gæfu sína,
Bjóst til dð fara frá sinni ættarey.
Með kaupdrengjum hróðurgjörn hetj-
an tók sér far—
í harmdöggum eykyndils munaraugu
skína
Sem sólin í poku, er svífur yfir mar.
Bjarni Jónsson,
Fáein ovSi nm verzlunar ástandið.
J>að er engin furða pó menn al-
mennt kvarti undan peim bágindum
sem verzlun vor íslendinga leiðir af
sér meðal almennings og enda kaup-
manna sjálfra nú á pessum síðustu
og verstu tímum. Bændurnir kenna
kaupmönnum um ólagið, og kvarta
yfir okri og heimtufrekjú' í skuldakröf-
um — en kaupmenn kenna aptur bænd-
unum um, og segja að allt óstandið
sé peim að kenna, af pví peir heimti
ósanngjarnlega hátt verð fyrir vörur
sínar, og vilji svo par á ofan fá tak-
markalaust lán, en tregðist við að
borga lánið í skildaga. |>að er auð-
vitað að hvorirtveggju hafa mikið til
síns máls, og mun hér rætast að fullu
málshátturinn forni: „að sjaldan veld-
ur einn pegar tveir deila“. En pað
er eigi tilgangur vor með línum
pessum að rekja út í æsar, hvor-
ir tiafa réttara fyrir sér að pessu
leyti, pvi um pað atriði geta bæði verið
misjafnar skoðanir og par að auki hef-
ur talsvert verið ritað um pað í dag-
blöðum vorum.
|>að er par á móti annað sérstakt
atriði í verzlan vorri, sem oss virðist
mikil pörf á um að ræða, — og pað
iver hin hóflausa fjársala útúrlandinu.
j |>að eru nu eigi allmörg ár síðan
skoski kaupmaðurinn Slimon fór að
sækja hingað til lands sauði, og færði
osfe að vísu gull í staðinn, og borg-
aði pá ágætlega í samanburði við pað
sem fékkst fyrir pá hjá kaupmönnum,
er peir voru lagðir að velli til slátr-
unar. En pótt peningarnir væru góð-
-ir að taka til, pá virtist. að minnsta
kosti mörgum, pað mjog efasaint, livort
hagurinn mundi verða svo mikill í
raun og veru, eins og sýndist i fljótu
■ bragði, par sem menn urðu að verja
peningunum til að kaupa purran korn-
mat fyrir, og liafa talsverða erfiðleika
með bæði að reka féð frá sér, og flytja
kornið heim og vinna pað til matar,
auk pess sem allt slátrið af sauðun-
um missist frá búum manna; en pað
er pó viðurkennt að sé eitt hið drjúg-
asta búsílag fyrir bóndann. ]j>ó létu
menn petta gott heita, meðan sauð-
irnir voru borgaðir polanlega vel, en
nú hefur stungið í stúf pessi síðustu
2 ár með sauðaverðið hjá Slimoni, að
munað hefur fullum priðjungi frá pví
fyrir 4—6 árum síðan; og pó tekur
nú út yfir allt í ár, par sem Slimon
hefur virðst að hafa notað sér pað að
sumir hafa að vorinu til fengið hjá
honum per.ingalán upp á sáuði í haust,
og pó hann lofaði skuldunautum sín-
um að taka sauði peirra á markaðs-
verði, pá hefur hann petta haust var-
að sig á að halda markaði upp í hér-
aðinu, heldur boðað markaðshöld niðri
í fjörðum. |>angað urðu pá skuldu-
nautar hans að reka sauði sína til að
borga honum skuldir, og pegar par
kom, voru peir neyddir til að láta pá
af hendi á pví verði sem honum pókn-
aðist, pví hvergi var peninga að íá
til að borga honum lánið með. Lán
pau sem Slimon veitti mönnum í vor
virðast pví verða okri líkust.
Kaupmenn ganga nú ríkt eptir
skuldum sínum, og er peim pað ekki
láandi; en pað er pað sem út yfir
tekur, hversu lítið peir gefa fyrir slát-
urféð, svo engin skuldalúkning verður
í pvi að reka fé til peirra, par sem
peir gefa að eins 10—14 aura fyrir
kjötpundið og 18 a. mör. Bændur
hafa ekki annað til að borga skuld-
irnar með en féð, og verða að láta
pað til purðar til að komast hjá lög-
sókn og fjárnámi, en pegar búið er.
pá eru peir næstum eins skuldugir
eptir sem áður, en par að auki bæði
bjargarlausir í búinu og sauðlausir
eptir.
Pöntunarfélagið, sem ætlaði að
bæta úr verzlunarólaginu, hefur einnig
gjört sitt til að fækka sauðunum hjá
bændum með pví að ekki hefur mátt
borga útlendu vöruna í pví með öðru
en ull — og pað úrvals góðri ull —
og sauðum, pví um peninga er ekki
að tala. |>etta hefði nú getað verið
gott og blessað, ef útlenda varan hefði
fengist með g ó ð u verði, og sauðirnir
selst r é 11 v e 1. En árið sem leið
var ekki hægt að hrósa verðinu sem
félagsmenn fengu fyrir sauðina, pví
ekki hafa peir fengið að vita með vissti,
hvað peir hafa s e 1 s t í Englandi —
og petta árið er enganvegin hægt að
hrósa verðinu á útlendu vörunni, sem
pöntunarfélaginu var send, og pá enn
síður gæðum kra.mvörunnar. En hvað
sem pessu hefur liðið, pá er heimtuð
borgun í s a u ð u m að_ fullu, fyrir út-
lendu vöruna, hvernig svo sem verð
hennar og gæði liafa verið.
Hér má pá með sanni segja, að
hver „silkihúfan sé upp af annari“ í
verzlunarólaginu, og allt petta stefnir
að pví einu að svipta Islendinga al-
gjörlega aðalbjargræðis stofni sínum,
sauðfénu, sér í lagi geldsauðum, sem
pó eru hin vissasta eign bóndans í
hörðum og slægjulitlum, en pó kjarn-
góðum sveitum; og par að auki venja
*
menn á að leggja sér til matar mest-
megnis kornmat, sem bæði er ónota-
legri og ódrýgri og pá langtum óholl-
ari eptir loptslagi og eðlisfari og pörf-
um vorum; og sem sauðlausir menn
par að auki verða að knékrjúpa kaup-
mönnum fyrir að lána sér.
- J>að er hörmulegt að hugsa til
pess, að láta tvo sauðarskrokka, og
pað af beztu meðal sauðum, 50 pd.
hvorn í kaupstað, og fá ekki einu
sinni eina tunnu af misjöfnum rúgi í