Austri - 17.11.1887, Blaðsíða 3

75
mig snertir, álít eg hann haii sett
sjálfan sig í líkingu við ósanninda-
menn, af þeirri gildu eu einföldu
ástæðu að eg hafði aldrei á alþingi
verið, svo þetta var óreynt. Efalaust
álit eg ekki einungis saklausa alla pá
sem kusu mig, heldur alla sem á kjör-
fundinn komu. Svo þarf nú hr. {>.
að „smella“ einhverju greinilegra en
komið er til aðgreiningar sínum „betri“
eða „beztu mönnum“, sem kemur fram
sem mótsetning við „verri menn“. Séra
Jóni var engin óvirðing í, pó eg áliti
hr. hafi. sagt hér ósatt að pví leyti
allir „betri menn“ í heiminum pekktu
ekki séra Jón og gátu pví ekki talið
hann sjálfsagðann til pingmanns í
petta sinn.
Líkt pessu er um „afglÖp“, má ske
hánn meini „lagabrot“ sem eg hafi
verið „að bögglast við að breiða yfir“.
J>etta er ekki satt, pví mér vitanlega
áttu engin afglöp sér stað á kjör-
fundinum.
Af pessu er augljóst, að eg get
ekki séð að blaðagreinir herra þor-
leifs beri neitt af pingræðum manns
pess sem hann er að ófrægja, að sann-
leika né pjóðlegu ágæti.
Mig grunar herra J>orl. og fleiri
lái mér ef eg er ekki á peirri skoð-
un með honuui að vér eigurcgað senda
pann einn til alpingis sem bezt er
fær til pess starfa; en eg held reynsl-
an sé búinn að sína að petta sé ekki
einhlýtt, pví til geti viljað að pessir
miklu menn só ekki nægilega pjóð-
hollir og geti pá orðið hættulegri, til
að hafa á móti peim lagabótum sem
pjóðin helzt óskar fram aðhafa; kvis-
að er að petta hafi komið fram núna
á síðasta alpingi í stjórnarskrármál-
inu, nefnilega, að sumir sem fylgdu
pví í fyrra og áður, hafi nú hikað.
Ætli kjósendum peirra manna, og
pjóðinni pyki petta góðsviti eða virði
peim pað til ágætis. |>egar petta er
sannspurt ætti herra þorleifur að
taka til mælslcu sinnar ef hann er
laus við að fara í manngreinarálit,
pví peir munu hafa verið kosnir fyrir
allt landið engu síður en pingmenn
héðan. Og jafn skárra finnst mér að
hafa lítilfjörlegan pingmann ef hann
pá afdráttarlaust greiðir atkvæði með
peim lagabreytingum sem pjóðiu helzt
vill, heldur en hinn, sem er duglegur
á móti, og pjóðin pó launar eins, og
ef til vill betur óbeinlínis. |>etta eins
og kosnirigar til allra opinberra starfa
ætti alla tíð að vera eitt hið mesta
áhugamál. Bæði eg og aðrir álíta
lífsspursmál framfara vorra að yfir-
stjórn vor dragist inn í landið, pó er
pað ekki nóg ef hver einstakur kann
ekki að stjórna sér sjálfur, ef heimila-
stjórnin, sveitastjórnin, sýslu- og amta-
stjórnin fer í ólagi.
Ut af kosningar umælum peirra
félaga skal pess getið lesendum blaðs-
ins til fróðleilcs, og má sjá af pví, að
hé'r eru pó menn sem ekki vilja láta
pá, sem eitthvað misgjöra komast af
afskiptalaust, pó ekki hafi peir hreins-
unareldinn í sínu valdi, pví nú er á
veg komið eitthvað, sem ekki líkist
miskunsemi í 1000 liði heldur hinu
gagnstæða, ef kosningarlög vor standa
óbreytt svo lengi, nema amtmaður
ljái oss sína náðarhönd, pví á næst-
liðnuin sýslufundi kom sá sem hr. {>.
pótti ómaklega verða fyrir pví sem
ekki átti að vera; með skjal undir-
skrifað af mörgum, pess efnis, að biðja
sýslunefndina að færa sýslufund ept-
irleiðis frá Borgarhöfn að Holtum,
og fylgdi pví svo drengilega að pessi
breyting fékk meiri hluta atkvæða.
Aðalástæðan í skjalinu fannst mér
vera, að Lónsmenn væru peir aum-
ingjar í búskap að peir ættu ekki hesta
til að sækja kjörfund að Borgarhöfn,
meiri hluti sýslunefndarinnar og flutn-
ingsmaður, áttu líka hægra með að
sækja að Holtum. Hvort Lónsmenn I
ætla pangað gangandi veit eg ekki,
en vel mikil áhrif pykir raér hesta-
vílurnar flutningsmanns hafa á kjör-
rétt Oræfinga, nefnil., að bola pá eða
flesta peirra frá peim réttindum að
kjósa til alpingis eptirleiðis, pví fáir
munu hafa ástæður til að eiða viku
með sig og liest auk annara erfiðleika
sem peir hafa fram yfir hína, og eiga
pó ekki von á einum '/5 hlut atkvæða.
Hver sem ber hringfara (sirkil) á
landsuppdráttinn, á hægt að sjá, að
Öræfingar með pessu móti fá hér um
bil að ferðast 3/4 vegar lengra en Lóns-
menn. Sýslunefndir eiga vist að gæta
réttinda allra í sýslufélaginu án mann-
greinarálits svo mikið sem í peirra valdi
stendur í pví sem lögin leyfa peim,
að sinu leyti eins og alpingismenn
alls landsins, og hér komu fram ping-
mannshæfilegleikar flutningsmanns, og
hér sést fyrir hverja reynt er að búa
í haginn.
24. sept. 1887.
S. I. Öræfingur.
Cm klaustur á Islamli.
híú eru liðnar prjár aldir og hér
um bil priðjungur aldar að auki síð-
an klaustur lögðust niður hér á landi.
Endurminningin urn pau lifir að vísu
enn hjá íslenzkri alpýðu, en óljós er
er hún farin að verða. Eg ætla pví
að freista pess að rifja dilítið upp
fyrir henni um klaustur og klaustur-
lífið forna; en satt er bezt að segja,
að eg byggi hér að mestu leyti á i'róðra
manna frásögn; mér hefur aldrei pótt
mínnkun að pví að spyrja mér fróð-
ari menn um pau atriði, sem mér
hafa óljós verið, svo eg gæti síðar
gjört öðrum grein fyrir peim. Eg |
fylgi trúlega forna boðorðinu: „Fregna |
ok segja skal fróðra hverr“. Eigi
purfa menn hér að búast við visinda-
legum rannsóknum á eðli, uppruna og
pýðingu klaustra; slíkt væri mér of-
vaxið; enda eigi vel til fallið að koma
fram með pað í alpýðlegu fréttablaði.
Eg ætla að eins í fám almennum orð-
um að benda á aðalatriðin í pessu
máli og bið lesendur að virða vel.
a. Einsetumenn og einsetukonur
i heiðni og fyrst eptir að kristni
kom á íslaud.
Áður en kristni var tekin í lög
er getið manna, er tóku sig út úr
heiminum og lifðu kristilegu einlifi.
í Landnámu getur um Ásólf alskik
Konálfsson dótturson Ketils Bresa-
sonar (Bersasonar), er kom af írlandi
og nam land á Akranesi fyrir vestan.
Faðir Ásólfs var írskur, en í pann
tíma voru Irar kristnir. Ásólfur var
kristiun og vildi eigi eiga við heiðna
i menn og eigi piggja mat af peim;
gjörðist hann pvi einsetumaður. Jör-
undur hinn kristni var móðurbróðir
Ásólfs og kom út með föður sinum
og bjó í Görðum á Akranesi. Hann
hélt vel kristni sína og gjörðist ein-
setumaður í elli sinni. I pætti af |>or-
valdi víðförla getur um Mána hinn
kristna. Hann bjó í Holti í Kólgu-
mýrum. Hann var skirður af Frið-
reki biskupi peim er kom út með þor-
valdi víðförla (981) til að boða trú
hér á landi. Máni gjörði kirkju í
Holti. í peirri kirkju pjónaði hann
guði bæði nætur og daga með helg-
um bænum og ölmusugjörðum, er
hann veitti margháttaðar fátækum
mönnum. Hjá peirri kirkju lifði hann
sem einsetumaður og vildi eigi sam-
neyti hafa við heiðna menn. Hann
liafði eina kú er hann fæddist við.
Meðan kristnin var í bernskuhér
á landi er getið um ýmsa, er gjörð-
ust einbúar. Má til nefna Guðrúnu
Ösvífsdóttur hins spaka sem flestum
mun kunn af Laxdælasögu. Hún lifði
við harma mikla í elli sinni og gjörð-
ist fyrst nunna eða einsetukona á ís-
landi. Eptir að kristnin komst á fast-
an fót hér á landi er getið um Hildi
nunnu. Hún var hreinlíf og trúmikil
og fýstist til einsetulífs. Hún bað
Jón biskup helga Ögmundsson á Hól-
um (1106—1121) að láta sér einni
hús og vigja sig til nunnu, en hann
vildi eigi veita henni bæn hennar.
{>á hvarf hún brott. Fannst hún í
eyðidal er Kolbeinsdalur er nefndur,
hafði hún gjört sér par skyggni lítið
af hellum og lesið sér mikil ber til
fæðslu, enda hatði hún getið pess, við
konur nokkrar áður en liún livarf, að
i pessum dal væri nóg ber að eta, og
hin skírstu vötn að drekka og gnótt
hellugrjóts að gjöra sér af herbergi.
Jón biskup lét nú að bæn liennar og
vigði hana til nunnu og lét gjöra henni
kofa fyrir sunnan kirkju á Hólum.