Fjallkonan - 16.08.1892, Síða 2

180
FJALLKONAN.
IX, 33.
Langlífi.
Hagfræðilegar skýrslur um langlííi manna í ýms-
um löndum eru nokkuð ólíkar, sem við er að búast,
bæði vegna ólíkra lífernishátta þjóðanna, og þess,
að skýrslurnar eru gerðar með ólíkum hætti. Þó
virðist sú verða niðrstaðan allstaðar, að í stéttum
þeim, sem vinna eingöngu líkamlega vinnu, só með-
alaldr 45—50 ár, enn meðalaldr þeirra sem vinna
andlega og líkamlega 51—56 ár og loks meðalaldr
þeirra, sem eingöngu vinna andlega vinnu, 51—62 ár.
Nákvæmara er þessi niðrstaða sýnd þannig:
Meðalaldr.
Prestar, háir embættismenn, auðmenn 68—66 ár.
Bændr.............................. 62—63 —
Kaupmenn..............................61—62 —
Æðri embættismenn við herina, og ýms-
ir aðrir embættismenn, kennarar við
hina æðri skóla.................59—61 —
Garðyrkjumenn........................... 58 —
Málflutningsmenn, lögfræðingar . . 58—59 —
Listamenn, skáld, söngmenn, rithöf-
undar........................... 57—58 —
Kennarar við barna og unglinga skóla 56—57 —
Læknar ............................ 54—56 —
Handiðnamenn, verkmenn, vinnufólk 46—55 —
Að því er kemr til kynferðis, er það sannreynt,
að kvenfólkið verðr að meðaltali eldra enn karl-
mennirnir. Þetta getr ekki stafað af líkamsatgervi
kvenfólksins. Franskr maðr Tissot heldr, að það
sé að þakka því, hve kvenfólkið er málugt; segir
hann, að það örvi blóðrásina að tala oft og lengi.
Þótt reyndar sé ekki hægt að neita þvi, að þetta
kunni að hafa við rök að styðjast, munu undir-
rætrnar til langlífis kvenna fremr vera aðrar og
auðfundnari. Konan hefir venjulega minni áhyggj-
ur og leggr ekki á sig jafnþreytandi störf sem
maðrinn, sem oft verðr að hætta heilsu og lífi við
störf sín. Hún er einnig lausari við nautnir, sem
oft hafa áhrif á heilsu og líf mannsins. Hún lifir
kyrru og rólegu lífi á heimili sínu. Skammlífi sem
stafar af barnafæðingum og erfiðleikunum að ala
upp börnin, jafnast ekki á móti þeim skaðlegu á-
hrifum, sem manninum mæta.
Öllum hagfræðingum ber saman um, að hjúskapr-
inn lengi lífið. Flestir þeir sem elstir hafa orðið
hafa verið giftir einu sinni eða oftar.
Darwin hefir haft fyrir sér grúa af hagfræðileg-
um skýrslum frá Frakklandi, er hann kemst að
þeirri niðrstöðu í bók sinni um afkvæmið (,The
Descent of Man‘) að á aldrinum frá 20—80 ára
deyi miklu fleiri ógiftir menn enn giftir. Hann
tilfærir, að af 1000 ógiftum mönnum deyi á bilinu
25—30 ára 11,3 á ári, enn af giftum mönnum 6,5.
Svipað hlutfall ,hafa menn fundið í flestum öðrum
löndum.
Yfirburðir hjúskaparins í tilliti til langlífis munu
að mestu leyti því að þakka, að lífshættir gifta fólks-
ins eru reglubundnari. Þetta verðr þyngra á met-
unum enn hættan, sem stafar af barnafæðingunum,
og erfiðleikarnir að hafa ofan af fyrir sér, sem aukast
með börnunum o. s. frv. Enn þess ber einnig að
gæta, sem Darwin segir, að þeir veljast saman til
hjúskapar, bæði karlar og konur, sem meira hafa
atgervið, enn hinir veikgerðari, sjúklingar, letingj-
ar og staðfestuleysingjar giftast siðr. Getr því vel
verið, að yfirburðir hjúskaparins sóu minni enn í
fljótu bragði virðist.
^íÞegar litið er á meðalaldr manna í hinum ýmsu
lífsstöðum, kemr í Ijós, að prestar verða langlífast-
ir allra. Allir hagfræðingar eru á einu máli um
þetta. Það getr komið af því, að þeir lifa rólegu
lífi og áhyggulausu og þurfa ekki að leggja á sig
mikil andleg eða líkamleg störf. Sumir halda, að
ræðuhöld prestanna lengi líf þeirra, því með þeim
styrkja þeir andardráttarfærin eins og áðr er sagt
um kvenfólkið. Katólskir prestar verða skammlíf-
ari enn prótestantiskir; annaðhvort er það líklega
að kenna einlífi þeirra eða því, að þeir leggja
meira á sig. Stjórnendr (páfar og konungar) verða
að tiltölu heldr skammlífir. Af 270 páfum hafa
7—8 náð fullum áttræðisaldri. — Læknar verða
einna skammlifastir allra manna, og er það eðlilegt,
þegar lítið er á allar þær hættur, sem yfir læknun-
um vofa. Hagskýrslur sýna einnig, að það er á-
stæðulaust, sem sagt hefir verið, að læknar geti
varið sig fyrir næmum sjúkdómum.
í samanburði við hina lærðu menn standa verk-
menn mjög lágt í þessu tilliti, enda er það ekki
að furða, þvi lif þeirra er sífeld barátta frá barn-
æsku.j Mikill er þó munr á langlífi hinna ein-
stöku [flokkaj^þeir verða langlífastir, sem vinna
mest undir beru Ioffci eða í rúmgóðum húsum, enn
hinir skammlífari, sem vinna inni, einkum í þröng-
um herbergjum, og þeir sem anda að sér ýmsu
ryki eða gufu úr steinum, málmum, dýra eða jurta-
efnum. Þeim,j sem verða að haf’a miklar kyrsetur
og jafnvel sitja mjög álútir eða kreptir saman, er
hætt Jvið hjarta og lungna sjúkdómum. Ýmsar
handiðnir eru óhollar fyrir heilsuna, vegna eitraðra
eða óhollra efna, sem berast inn í líkamann. Að
vinna að blýi, mála, prenta (einkanlega setja stílinn)
eru t. d. fremr óhollar handiðnir. Sama er að segja
um steinhögg, vinnu við kalk o. s. frv.
Danskr læknir, Westergárd, hefir gefið út hagfræði-
rit um þetta efni, sem sæmt var verðlaunum. Hann
álitr, að þessir menn standi allvel að vígi í tilliti
til heilsu og langlífis: bændr, skraddarar, skósmið-
ir, malarar, bakarar, vinnufólk, smiðir. Enn þeir
sem hann segir ver setta og suma illa, eru: járn-
brautamenn og ökumenn, prentarar, bókbindarar,
letrgrafarar, slátrarar, hattarar, tóbaksgerðarmenn,
baðmullarverkmenn, spinnarar, vefarar, myndhögg-
varar, námumenn, sjómenn, saumakonur. — Veit-
ingamenn segja allir hagfræðingar að verði skamm-
lífir, sem kemr bæði af nautn áfengra drykkja og
illu lofti; enn fremr af því, að þeir geta ekki haft
reglulegan svefn.
Fangar verða skammlífastir allra manna, og kemr
það af illu lofbi og óþrifnaði í fangaklefunum.
Eftir skýrslu frá lækni einum í Kiel, dóu þar af
1000 föngum um 200 á ári. Þegar fangarnir vóru
ekki orðnir fleiri enn 500, svo rýmra varð og loft-
betra, dóu að eins 25 á ári.
Hinar ytri ástæður, húsakynni, klæðnaðr, fæði,
j efnahagr o. s. frv. hafa auðvitað mest áhrif á heilsu
j ma.nrta. og langlífi. Það verðr sannað af hagfræði-
j legum skýrslum, að meðalaldr manna hefir tvöfald-