Fjallkonan - 20.12.1892, Qupperneq 2

202
FJALLKONAN.
IX, 51
að íslenska búningnum og tekið á sig danskt snið í öllum klæða-
burði; um þennan hluta íslenska kvenfólksins er ekkert meira
að segja; þær eru, hvað klæðaburðinn snertir, gengnar út úr
þjóðerni sínu. Þeim sem ekki hefir almennilega tekist að skifta
honum, enn þó ekki getað unað sér við íslenska búninginn, hefir
þar á móti farist miklu lakar; þær eru eins og hann „Önundr
á öðru stígvélinu", illa danskar og ver íslenskar; svo að menn
viti hvað ég meina, þá ern þær berhvirflaðar með koppgjörð um
ennið, í kvenfrakka, sem tíðkaðist i Danmörku um aldamótin, og
með íslenska skó; þar að auki eru mýmargar smábreytingar,
eins og „kort-treyjan“ og annað fieira, sem engiun veit hvað
heitir, enn því sleppi ég öllu saman. Þriðji hluti islenska kven-
fólksins er sá sem enn þá gengr í íslenskum búningi; þeim hefir
að vísu best farist, er þær hafa gert sitt til, að halda við þjóð-
erni sínu, enn búningnum hefir hnignað hjá þeim. Sumar þeirra
sem enn þá ganga í íslenska búningnum, gera það svona athuga-
laust, af þvi hún móðir þeirra gerði það, og af því þær í raun-
inni gildir einu hvernig þær eru búnar, enn hjá þeim verðr bún-
ingrinn skeytingarlaus; þær hafa fyrir orðtak gamlan málshátt,
að það sé lítið vit að gangast fyrir lit, og hann á vel við um
hnappheldur og reipi og í nauðsfalli um besta og kýr, enn með
engu móti þar sem fegrðin er öðrum megin, t. a. m. um kven-
fólk; þær brjóta skyldur sínar við líkamann, þvi þær vanprýða
hann meira enn þær þurfa meö klæðaburðinum, og þær gleyma
köllun konunnar, að vera „prýði bónda síns“. Hinn hluti þeirra
sem enn þá eru eftir í íslenska búningnum, hefir tekið sér þá
reglu að vera lýtalaust búnar; þær láta sér nægja að fötin séu
heil og fari nógu vel, enn alt pijál og glingr, sem þær kalla,
virða þær einkis. Þær eru ánægðar, ef þær sóma Bér með öðr-
um íslenskum stúlkum, enn hugsa sér ekki svo hátt að jafnast
við þær dönsku. Það er nú auðséð, hvaða afleiðingar þetta hefir
fyrir búninginn, að hann verðr vanræktr og þessi vanrækt er
kvenfólkinu að kenna; af því íslensku stúlkurnar hafa fengið
það álit á sjálfum sér, að þær standi á baki öðrum stúlkum að
fegrð og eiguleika, af því þær hafa sjálfkrafa afneitað náttúru
sinni að halda sér til, hafa þær af auðmýkt játað með klæða-
burðinum, að þær þættust ekki standa hinum jafnfætis, og þessa
játningu hafa þær gert fyrir ókomnar aldir fyrir dætr sínar og
dætradætr, með því að niðrlægja þjóðbúninginn, nema þær vilji
manna sig upp og hrinda þessu ámæli af sér. (Framh.).
Bréf úr Múlasýslum.
1. nðvember.
[Tíðarfar og búnaðarhagir. — Wathne. — Verslunin. — Sam-
göngumál. — Deilur milli presta og safnaða. — Þingmenn Múl-
sýslunga. — Vistarbandið. — Bókasafn].
Það hefir ýxnislegt verið að hér á Austfjörðum
þetta árið, sem vel mætti geta í blöðunum, og er
þá gild og gömul regla, að minnast fyrst tíðarinn-
ar, enn hún hefir verið hin versta frá þvi í fyrra
haust; fram til miðs vetrar gekk hér ekki á öðru
enn stórrigningum, bleytukafaldi og stormum, alt
á mis; eftir það var þurrsnjóa, enn ekki létti
vetri af fyr enn í júní, og mátti svo kalla, að mest-
an hiuta tímans væri jarðlaust, enda feldu sumar
sveitir margt fjár fyrir heyskort í maimánuði, og
mesti fjöldi vorlamba dó. Grasvöxtr varð afarmis-
jafn, sumstaðar í meðallagi, enn sumstaðar aftr
nærfelt enginn, einkum varð töðuvöxtr smáfeldr;
heyannir byrjuðu víðast seint í júlí og í sumum
sveitum eigi fyr enn í ágúst, enda lágu töður enn
óhirtar á túnum sumstaðar í Fjörðum í septem-
ber miðjum; ollu því megnir óþurkar, svo öll nýt-
ing varð í lakasta lagi; þó hafa hey hvergi orðið
úti að mun, svo ég viti. Málnyta varð alstaðar rýr,
og allvíða engin, enda varð sumstaðar að gefa kúm
með beit til júlíloka, svo gröri úthagi iila, og eru
þannig eigi svo fáir búendr til sveita, sem eigi
hafa haft mjólk á þessu sumri. Afréttarfé reyndist
vonum framar, og munu heygjafirnar í fyrra vetr
hafa bjargað hér. Allir gera ráð fyrir að lóga ó-
spart af heyjum, því að bæði eru heyin sárlítil og
fyrningarnar engar, og svo eru menn hræddir um
að grasið, sem pínst hefir upp í þessum kulda-hrak-
viðrum, sé kostalítið, enn efndanna er vant þótt
heitin séu góð, eða svo hefir það oftast reynst hér
eystra í heyásetningsmálinu. Svona er nú búskapr-
inn á landi, enn í sjónum hefir líka verið hallæri,
og er því síld og annar fiskr hér með minsta móti.
— Wathne flögrar fram og aftr með hjólum og
skrúfum um sjóinn, enn enginn veit hvaðan hann
kemr eða hvert hann fer, og stundum ekki sjálfr
hann; það er alt eitthvert ráðaleysisráf. — Þá er
verslunin; hún hefir trúlega, nú sem fyr, eflt hall-
ærið og aukið; útlendar vörur hafa verið í tvöföldu
verði og innlendar vörur i nærfelt engu verði; sem
dæmis má geta þess, að fyrir nokkrum árum feng-
ust tvær tunnur af rúgi fyrir tvævetran sauð, ekki
samt hjá kaupmönnum, enn nú stóð þetta á höfð-
inu, tunnan varð ein og sauðirnir tveir. Pöntun-
arfélag Héraðsmanna sendi á 5. þúsund sauða, enn
þar af kastaði Coghill úr á 6. hundrað, og sagði
að það væri einskis virði á Englandi, og var þó
flest af úrkastinu um 100 pd. á þyngd, enn hann
sagði líka á eftír, að þetta fé, sem færi, væri fall-
egasti hóprinn frá Islandi í haust; þó hélt hann,
að meðalverð yrði eigi yfir 12 kr. sauðrinn.
Framkvæmdir í almennum málefnum hafa verið
mjög litlar, eins og lika altíðast er í hallærum; þó
ætla Héraðsmenn að halda áfram með Ósmálið sitt,
ef landsstjórnin setr eigi þvert nei fyrir útborgun
á fé þvi, er þingið veitti til gufubátsferðanna á
Austfjörðum og sýslunefndirnar veittu aftr Héraðs-
mönnum einum.
Hreyfingar í andlegu áttina eru heidr ekki stór-
vægilegar, nema ef telja skal uppistandið milli safn-
aða og presta í 2 prestakölium, Dvergasteins og
Vallaness, og á nú innan skamms að reyna sætt milli
prestsins og safnaðarins í Dvergasteinssókn; hún hefir
áðr verið reynd, enn hélst illa, og litlu endingarbetri
halda menn að þessi sætt verði, þó hún komist á;
til sáttamanna eru kvaddir prófastrinn í Norðrmúla-
prófastsdæmi og prestrinn í Vallanesi, sá er þar á
tilvonandi í útistöðum við frikirkjumenn innau síns
safnaðar; þykir mönnum þessi kosning uudarieg, eins
og margt anuað í málum þessum frá öndverðu, og
ætla að sáttvænlegra væri og lialdbetri sættin, ef
leikmenn fengju að vera með prófasti í sáttaleitunum
þessum, enn — búið arki að auðnu. Ekki þekki eg
presta þessa, enn alþýða segir að þeir séu leyfilegs
ávinnings gírugir; og mun það vera einn af kostum
þeirra. Líklega birtist bráðum saga þessarar kirkju-
legu hreyfingar, og þarf hór eigi að rekja þetta mál
lengra. — Til þingsetu hafa verið kosnir miklir
drengskaparmenn, og þykir mér það mestu varða,