Fjallkonan - 02.05.1893, Blaðsíða 1

Nr. 18.
Arg:. 3 kr. (4 kr. erlendis). Ojitlddagi 15. júlí. Skrifstofa og afgreiðsla: Þingholtsstr. 18.
X. ár.
AN.
FJALLKON
Auglýsingar ódýrri enn í öSrnm lilöDum. Reykjavík, 2. maí 1893.
Skattamál.
í 10. tb). Fjallk. vekr einhver herra B. B. máls
á því, að öll þörf sé á, að taka skattamálin til með-
ferðar á næsta þingi, og hvet-r menn til að und-
irbúa það mál á þingmálafundum í vor. Einkum
er það skattr af ábúð og lausafé, sem honum þykir
svo óbærilegr, að ekki sé við hann sættandi. Þetta
virðist mér talsvert skoðunarmál.
Það lítr svo út, eins og hr. B. B. hafi ekki mun-
að eftir 5. gr. í lögum 14. des. 1877 um tekjuskatt,
þar sem tekjur þær sem beinlinis renna af land-
búnaðinum eru undanskildar tekjuskatti af atvinnu,
eða þá annars vegar, að hann álíti afnotin af land-
búnaðinum — ábúðinni eða afnotum jarðanna og
lausafénu eða búfénu — einskis virði, svo að ekki sé
leggjandi neinn skattr á þau, eins og ekki er neinn
skattr leggjandi á þá eign manns, sem hann getr
ekki fengið neinar tekjur af. Nú vita menn samt,
að landbúnaðrinn er annar af aðalbjargræðisvegum
landsins og ekki síðr hitt, að afnotaréttr jarðanna
eða ábúðin er engu síðr arðsamr, ef vel er áhaldið,
enn eignarróttrinn; hvorttveggja stendr jafnt undir
vernd laga og landstjórnar. Ábúðinni fylgja einn-
ig ýms þegnréttindi, afnot lausafjárins eða búfjár-
ins eru að miklu leyti bundin við jarðarábúð, og
allir vita, hve mikils verð að eru afnot búfjárins,
ef vel er með farið og rótt áhaldið. Það er ekki
rétt álitið, að skoða afnotin sem bundin við eign-
ina. Þegar maðr leigir eign sína, fasta eða lausa,
þá hefir hann að eins not af leigunni sem hann
fær af eigninni, enn ekki af eigninni sjálfri, sem
hann hefir selt öðrum til afnota; hann verðr því
ekki skyldaðr til að greiða eignarskatt af þeirri
eign sem hann hefir selt öðrum á leigu. I gild-
andi lögum er ekki tekinn neinn eignarskattr, með
því að hann er óeðlilegr, heldr að eins af tekjum,
hvort heldr þær koma inn af eigninni, eða af af-
notum eignarinnar, eða af atvinnu. Það er hvorki
óeðlilegt eða ósanngjarnt, þó skattr só tekinn af
skuldafé þess, sem hefir það undir höndum og af-
notin hefir af því, því afnotin eru hin sömu hver
sem fóð á, fremr enn það er óeðlilegt að taka skatt
af leigunni þess sem á, af því að eignin er seld
öðrum í hendr til afnota.
Hið annað sem hr. B. B. þykir gera ábúðar og
lausafjárskattinn óhæfilegan er hundraðatalið, sem
hann er bygðr á. Ég er öldungis gagstæðrar skoð-
unar. Eg neita því að vísu ekki, að þegar gert
var nýtt jarðamat að lögum, urðu margir fyrir
talsverðum ójöfhuði í skattgreiðslunni, þar sem
hundraðatalið var hækkað fyrir jarðabætr þeirra og
góða ábúð, enn lækkað hjá öðrum fyrir niðrníðslu
og slæma ábúð. Enn eftir því sem jarðamatið eld-
ist og eigenda og ábúenda skifti verða á jörðunum,
hverfr þessi ójöfnuðr smámsaman. Hundraðatal-
ið er skatteiningar, sem lagðar eru eins og kvaðir
Uppsögn skrifleg fyrir 1. októlicr.
á jarðirnar, til þess að byggja á skattupphæðina
fyrir ábúðar og afnotaréttinn og hafa þann kost
við sig, að þegar nýir eigendr eða ábúendr taka
við, þá geta þeir haft tillit til þeirra í kaupmála
og leigumála sínum, því að ef jarðamatið stendr
óhaggað, eiga þeir að vísu að ganga og vita að
hverju þeir hafa að ganga. Fast og óhagganlegt
jarðamat hefir einnig þann kost, að skattrinn nær
þá ekki til jarðabóta og góðrar ábúðar til þess að
færast upp, og ekki heldr til vanhirðingar og niðr-
níðslu til þess að færast niðr.
Eg játa að vísu, að hið núgildandi jarðamat leggr
ekki hundraðatal á þær rótt eftir hinu sanna nota-
gildi þeirra, enda mun mönnum ekki unt að finna
það öðruvísi enn smám saman með reynslunni, enn
þessi ójöfnuðr nær ekki við ný eiganda eða ábú-
endaskifti til skattgreiðendanna; því of hátt eða of
lágt hundraðatal á hverri jörð er eins og hver ann-
annar kostr eða ókostr við jörðina sem fylgir henni
og hver fyrir sig hefir eignazt hann eða leigt hann
með. Hið sama má á sinn hátt öldungis eins segja
um lausafjárskattinn, að það er mikill kostr við
hann, að hann er lagðr á eftir hundraðatalinu, enn
ekki eftir mati, því á þann hátt verðr skattrinn
ekki hækkaðr fyrir góða meðferð og kynbætr á bú-
fé, heldr er það hvers eins notagjald, að fara sem
bezt með skepnur sínar, og hafa sem mest afnot
þeirra, án þess að honum só íþyngt fyrir það með
hækkandi skatti eftir mati.
Yæri það ekki hvað gagnstætt öðru, að vilja að
landstjórnin legði ríflega fram fó til eflingar bún-
aðarframfara, enn um leið legði jafnharðan skatt á
þessar framfarir?
Því verðr ekki neitað, að skattrinn af notum
jarða og lausafjár er ekki beinlínis tekjuskattr, sem
fari eftir tekjuupphæð á afnotum þessum, enda væri
það ekki ávalt holt eða sanngjarnt, þó því yrði við-
komið, að gera þenna jöfnuð. Sumt af ójöfnum
þeim, sem hr. B. B. talar um, er líka að eins mis-
skilningr, t. d. að goldinn só jafn skattr af ánni,
þar sem gangverðið á ánni er lægst, eins og þar
sem þar sem það er hæst, þvi eftir nýjustu verð-
lagsskrám eru goldnir 42 aurar af ærhundraði í
Austrskaftafellssýslu enn 58 aurar í Dalasýslu, enn
mismunrinn hverfr að kalla, þegar miðað er við
verðhæðina; því af 100 kr. virði í ám í Austrskafta-
fellssýslu er goldið 71,8 aurar, enn í Dalasýslu 72,4
aurar af sömu upphæð í ám.
Eins og hr. B. B. mun kunnugt vera, eru hestar
hafðir til fleira heldr enn að vera vinnudýr eða
verkfæri, svo sem til útsölu; engum er heldr bann-
að leggja þá sór til manneldis, enn það er líkt
varið með þá eins og hundana, að þó þeir sóu
þarfasta skepna í búi, ef rétt er með þá farið og
þeir eru ekki hafðir fleiri enn nauðsyn krefr, geta
þeir orðið óþarfagripir, ef þeir eru of margir, eins
og víða mun við brenna. Það er af þessum ástæð-
um mjög ísjárvert, að undanskilja þá allri skatt-