Fjallkonan - 25.10.1893, Blaðsíða 1

Nr. 43.
ivg. 3 kr. (4 kr. erlendls). Gjalddagi 15. júlí, 8krifstofa og afgrelðsia: Þlngholtsst. 18.
X. ár.
FJALLKONAN.
iuglýsingar ddýrri enn í ðSrum blöíun. Reykjavík, 25. okt. 1893. Oppsögn skrifleg fyrir 1. oktdber.
Viöskiftavandræöin.
m.
Öllum, sem ritað hafa um verzlunarástandið hér
á landi, ber saman um það, að lánsverzlunin sé að-
almein verzlunarinnar.
Nú er það víst, að verzlunarlán eða lánstraust er
einhver sterkasti liðr í alheimsverzluninni. Þess
vegna fer fjarri, að hugsandi sé, að aftaka með
öllu lánsverzlunina, enda er það ómögulegt.
Annað mál er það, að takmarka megi lánsverzl-
unina. Kaupmenn ætti ekki að lána öðru visi enn
til ákveðins tíma, 3—6 mánaða, eða 1 árs í lengsta
lagi. Auk þess ættu kaupmenn að taka vexti af
lánum, að minsta kosti þeim, sem lánuð eru með
löngum borgunarfresti.
Jafnframt ætti löggjafarvaldið að styðja að því,
að tryggja lánstraustið með því að setja lög, sem
geri skuldheimtuna vissari og auðveldari.
í þá átt fer lagafrumvarp það, sem síðasta al-
þingi hafði til meðferðar um varnarþing í skulda-
málum og ýms viðskiftaskilyrði.
Þetta frumvarp var felt í efri deild, og átti líka
að mæta talsverðri mótstöðu í neðri deildinni.
Það sem helzt var fundið að frumvarpinu var
það, að það næði ekki til allra viðskifta. Það væri
einungis fyrir kaupmenn, blaðamenn og bóksala.
Yitanlega eru það einkum þessir menn, sem hafa
viðskifti við fjölda manna, bæði nær og fjær, og
lána vörur sínar; slík lög koma þeim því einkum
að haidi, enn bændr og iðnaðarmenn hafa skifti
við miklu færri menn og einkanlega þá sem næstir
þeim búa. Þess vegna er minni ástæða til að taka
siíka menn, eða almenn viðskifti, inn í þessi laga-
ákvæði. Eigi að síðr mætti breyta frumv. í þá átt,
enn óvíst er að það gengi fram að heldr, því að
meðfram létu mótstöðumenn þess í ljós, að það
mundi verða til þess að auka verzlunarlánin, bótt
öðrum virðist það liggja í augum uppi, að iánin
mundu minka við það, er menn sæu, að miklu
auðveldara yrði að innheimta skuldir enn nú
gerist. Sú fyrirhöfn hlýtr þó auðvitað ætíð að
lenda á skuldunautunum, og munu mótstöðumenn
frv. ekki hafa gætt þess fullkomlega, að innheimt-
an verðr miklu kostnaðarminni fyrir skuldunaut,
ef frumvarpið verðr að lögum. Jafnframt og lög-
fræðingum fjölgar í landinu, verðr það hægra að
senda málfærslumenn út um sveitir til að heimta
inn skuldir, og verðr það langt um dýrara enn ef
skuldunautr eða umboðsmaðr hans á að mæta sjálfr
þar sem skuldin er stofnuð.
Ennfremr mætti flýta skuldamálum með þvi að
fela sáttanefndum á hendr að ráða þeim til lykta,
eins og farið var fram á í frumvarpi einu á síðasta
þingi, sem ekki varð framgengt.
Alt þetta, sem hér hefir verið talið, ætti að geta
stutt að því, að lánsverzlunin yrdi bundin hæfileg-
um takmörkum.
Það er venjulega viðkvæðið í ritgerðum í blöð-
unum, að lánin, með öllum þeim ófagnaði, sem
af þeim leiðir, sé kaupmönnum að kenna; þeir ginni
bændr til að taka lán í góðu árunum og haldi
þeim sífelt í sömu skuldaviðjunum. Þetta er ekki
rétt álitið; bændr mega eflaust miklu fremr kenna
sjálfum sér um skuldimar; allir kaupmenn með viti
kjósa helzt að hönd selji hendi, eða að menn að
minsta kosti standi í skilum við þá á ákveðnum
tíma. Dæmin eru lika deginum ljósari frá siðari
árunum um það, að fjöldi af kaupmönnum hefir
orðið gjaldþrota einmitt fyrir lánin.
Annað mál er það, að kaupmenn ættu að ganga
á undan með það, að takmarka lánin sem mest, og
byrja á því þegar verzlun er hagstæð. Það ætti
þeim að geta tekizt með samtökum, og kæmist það
á, að kaupmenn að eins lánuðu vörur sínar um á-
kveðið tímabil, enn tækju ella vexti af lánunum,
mundu skuldirnar smámsaman minka og verzlunin
um leið komast í betra horf.
Niðrsuða matvæla.
(Eftir norskn blaði).
Það er nú farið að verða nokkuð algengt á hin-
um stærri heimilum, að sjóða niðr matvæli. Það
er ýmislegt, sem því veldr, að matvæli, sem þann-
ig er farið með, skemmast ekki, enn einkum er
það suðan og það, að loftið kemst ekki að. Eins
og kunnugt er, hindrar suðan um tíma rotnunina,
og öll soðin matvæli úidna ekki, nemá þau hafi
orðið all-lengi fyrir áhrifum loftsins. Ef séð er um,
að loft komist ekki að soðnum matvælum, geta
þau með engu móti úldnað, heldr halda sér óskemd
eins og þau vóru nýsoðin. Á þessu er það bygt,
að sjóða matvæli niðr í blikkdósir.
Dósirnar má brúka ár eftir ár, ef þær eru vel
hirtar; verðr þá kostnaðrinn við niðrsuðuna minni,
enn ef dósunum er ekki haldið við. Kjötið missir
talsvert af næringargildi sínu við söltunina, svo að
sá kostnaðr er engu minni enn verði dósanna svar-
ar. Nú er farið að hafa dósir með skrúfuðu loki;
enn venjulega er þó lokið kveykt á dósirnar.
Kálmeti og ávexti má sjóða niðr, og skal þá setja
það í sjóðandi saltvatn og sjóða, síðan á að fylla
dósirnar, “svo að borðið sé að eins s/4 þuml., eftir
er þær hafa verið hreinsaðar vandlega; saltvatnið
á að vera svo mikið að dósin sé barmafull. Síðan
á að kveykja lokið á dósirnar, setja þær í sjóðandi
vatn og sjóða enn í */9—2 kl. tíma eftir stærð dós-
anna. Dósir, sem taka 1 pott, skal sjóða % tíma,
2—3 pt. dósir í ®/4— 1 kl. tíma, 4 pt. dósir í l1/^
—2 tima. Pottrinn, sem soðið er í, á helzt að vera
með þéttu loki, bezt að það sé lofthelt.
Á botninum á pottinum á að hafa tréhlemm með
götum á, svo að vatnið geti soðið undir dósunum;
ef slíkr hlemmr er ekki til, má láta hey í botninn