Fjallkonan - 08.05.1894, Blaðsíða 2

74
JTJALLKONAN.
XI 19
kringum Khöfh. Nú gæti hann sigri hrósandi
lagt niðr völdin, og nú væri vel til fellið, að
ráðaneytið færi altsaman írá. — Borgarstjórnar-
kosningar vóru haldnar í Khöfn fyrir skömmu.
Hægri menn urðu þar ofan á. — Dáinn er einn af
þörfustu mönnum Dana, Dalgas, forvígismaðr heiða-
ræktarinnar.
Harðærið i Norðr-Ameríku.
Frá þvi að hin grimma borgarastyrjöld gekk
yfir Bandaríkin á árunum 1861—1865 hafa aldrei
borið þar önnur eins vandræði að höndum sem nú;
frá því að nýlendurnar í Norðrameríku tóku að
byggjast, og þeim óx svo fiski- um hrygg, að þær
brutust undan yfirráðum Englendinga á öldinni
sem leið, hefir aldrei verið þar meira atvinnuleysi
enn nú.
í Bandaríkjunum hefir um undanfarin ár staðið
hin harðasta búnaðarbarátta. „Politisku1* flokkarnir
hafa deilt um silfrmynt, um afarháa tolla og margt
fleira, er varðar atvinnuvegu manna. Þeir hafa
sótzt í ákafa og gert hvorir öðrum alt það til böl-
vunar, sem framast má verða. Nú eru afleiðing-
arnar komnar í ljós: dæmalaust atvinnuleysi og
neyð.
í „Revue des Revues" segir svo, að um 15 —
fimtán — miljónir manna séu atvinnulausir. Þrið-
jungr þessara manna hafe þegar étið upp alt, sem
þeir eiga og eru gjörsnauðir, enn hinir eru nú að
éta upp það sem þeir hafa eignazt áðr. Nýlega
var rannsakaðr hagr manna í Boston, auðugustu
borginni í Ameríku, og þar varð sú raun á, að
40,000 manna lifðu í hinni mestu eymd. Af þeim
mönnum í Chicago, sem leituðu sér atvinnu, gátu
117,000 manna ekkert fengið að gera.
Fjarska mikið er gefið og gert til þess að lina
neyðina.
Svo er sagt, að nú hafi það orðið, er aldrei hefir
áðr við borið í Bandaríkjunum: Það hafafleiri menn
flutt sig þaðan til annara landa, enn þangað frá
öðrum löndum.
Það hefir verið mikill aðgangr við mannflutninga-
skipin, er þau hafa verið að leggja af stað til Evrópu.
Menn hafa þyrpzt út á þau, og helmingr þeirra,
sem hafa viljað fara með þeim, hefir eigi getað
komizt með þeim, og mænt örvæntingaraugum eftir
skipunum. Það hafa einkum verið menn frá hinum
suðlægari löndum Evrópu, sem nú hafa leitað heim
til fornra ættstöðva sinna.
Víðsvegar um Evrópu eru menn nú varaðir við
því að flytja sig til Ameríku, meðan ástandið er
þar svo bágt. Norska skáldið Kristófer Janson
hefir dvalið mörg ár í Norðr-Ameríku. Hann er
kunnugr bæði Kanadalöndunum og norðrhluta
Bandaríkjanna, einmitt í þeim héruðum, sem flestir
Islendingar hafa sezt að í. Hann hefir nú í vetr
haldið fyrirlestra víða í Noregi og i Danmörku og
var einn þeirra um hag manna í Ameríku. Hann
ræðr nú öllum fastlega frá því að flytja til Ameríku.
Þeir sem hafa flutt sig til Kanada landanna, hafa
þúsundum saman farið suðr yfir landamærin til
Bandaríkjanna, því að þar er landið frjórra og
loftslagið mildara. Enn fólksfjöldinn er orðinn svo
mikill í Bandaríkjunum, að hann er orðinn of
mikill. Menn geta því eigi fengið þar atvinnu.
Aftr á móti vill Bretastjórn og stjórnin í Kanada-
löndunum, að lönd hennar þar verði njimin og
bygo, því að eins og auðsætt er, þá verðr henni
ekkert gagn að löndunum, ef þau liggja óbygð og
óræktuð. Þess vegna styðr stjórnin að því eftir
megni, að menn flytji þangað búferlum, og þess
vegna fá „agentar“ 5 dollara, enn það eru 18
kr. 65 aur. í vorum peningum, fyrir hvert manns-
höfuð, er þangað flyzt. Aðra 5 dollara fá agent-
ar fyrir nef hvert hjá útflutningalínunum.
Eins og aðrir verða agentarnir að hafa eitthvað
til þess að lifa af, og þegar þeir eggja menn til
útflutninga, þá gera þeir ekki annað enn reka iðn
sína. Auðvitað gera þeir þetta á misjafnan hátt,
eftir því sem þeir eru menn til.
Víða í útlöndum verða menn alls ekkert varir
við neinn agenta undirróðr, til þess að fá menn til
að flytja til Ameríku. 1 Danmörku t. d. verða
menn aldrei varir við slíkt. í Noregi hefir þess
gætt nokkuð stundum, enn aldrei mikið í saman-
burði við það, sem á sér stað á Islandi, allra sízt
nú á síðari árum.
Sú er sök til þess, að íslendingar þykja góðir
innflytjendr. Stjórn Kanada landanna er orðin
sannfærð um það. Það er líka víst að margr duglegr
maðr hefir flutt sig frá íslandi til Ameríku. Þess
vegna hefir mér ekki líkað það, sem einstaka landar
mínir í Reykjavík hafa sagt, er þeir hafa verið að
rita um Ameríkuferðir, að þangað hafi varla farið
aðrir enn amlóðar einir. Enda þótt þeir hafi litið
dálitið öðruvísi á Ameríkuferðirnar enn ég, get ég
eigi séð, að það hafi verið rétt sagt hjá þeim.
íslendingar þykja í Ameríku skjótir að læra ensku,
og laga sig eftir háttum og siðum manna þar í
landi. Þeir þykja og menn nægjusamir. Þess
vegna styðr nú stjórn Kanada landanna að innflutn-
ingi þeirra á alla vegu og agentar eru sendir til
íslands til þess að telja menn á að flytja til Ame-
riku og leiðbeina útflytjendum á leiðinni.
Allir, sem kunnugir eru Norðr-Ameríku, vita, að
þar er vinnuharka miklu meiri enn í Evrópu, hvað
þá á íslandi, því þar er vinnuharka eigi mikil í
samanburði við víða í löndum Evrópu. Menn verða
að þola að vinna, og vinna, þrælka hreint og beint,
og vinnustjórinn stendr yfir vinnumönnunum með
svipuna reidda. Þoli menn slíka þrældómsvinnu,
þá geta verkmenn miklu fremr unnið sér inn fé
þar enn í Evrópu. Þoli menn þetta, þá geta menn
eignast dollara. Norðr-Ameríka er land erfiðis,
hvíldarleysis og dollara. Dollaramál eða dollara-
alin er lagt á alt; alt er mælt því máli, bæði and-
lega (siðferðislega) og líkamlega.
Menn sjá nú af þessu, að ekkert er eðlilegra, enn
að íslendingar, sem eru orðnir ameríkanskir, gangi
hart fram, að því sem oss virðist, og vinni að þvi
með kappi, að ísl. flytji til Kanada landanna. Doll-
arinn er þeim fyrir augum, og nái menn í nóg af
honum, þá er aðaltakmarki ameríkanska lífsins náð,
þvi að þar berjast menn fremr enn annarsstaðar á
bygðu bóli upp á líf og dauða fyrir dollarinn.
X.